استراحت در بارداري؛ چرا و به چه مقدار؟

خيلي از خانم‌هاي باردار تا انتهاي بارداري‌شان فعال‌اند و همه کارهاي روزمره‌شان را خودشان انجام مي‌دهند اما حدود20 درصد از آنها مجبورند حداقل بخشي از مدت بارداري‌شان را در استراحت مطلق بگذرانند؛ استراحتي که مي‌تواند از استراحت در تمام طول روز تا فعاليت نسبي و قرار گرفتن در وضعيت نشسته، متفاوت باشد.

خانم دکتر! استراحت در دوران بارداري، مطلق است يا نسبي؟
 

ببينيد؛ استراحت مطلق يعني اينكه مادر باردار 24 ساعت شبانه روز را در رخت‌خواب بماند و فقط براي رفتن به دست‌شويي از جا برخيزد و حتي بعضي از خانم‌ها از پوشك‌هاي مخصوص استفاده مي‌کتند. گاهي برخي زنان بايد در بيمارستان بستري شوند تا کاملا تحت نظر باشند. پزشك توصيه مي‌کند كه اكثر ساعات بر يك پهلو بخوابند زيرا فشار رحم از روي وريد اجوف تحتاني كه خون را از قسمت پايين بدن به قلب مي‌رساند برداشته مي‌شود. بعضي از پزشكان انواع ديگري از استراحت را كه تا اين اندازه شديد نيست، توصيه مي‌كنند؛ مثلاً مي‌گويند که شما مي‌توانيد در منزل بمانيد و در رخت‌خواب استراحت كنيد و گاهي نيز بيرون برويد و با اتومبيل به گردش بپردازيد (معمولاً فقط براي مراجعه به پزشك) و در منزل نيز غذا بپزيد و دوش بگيريد. گاهي لازم است كه كمي از فعاليت‌هاي خود بكاهيد و فقط چند ساعت در روز در رخت‌خواب بمانيد. اگرچه درجات استراحت در بستر و دلايل بستري در دوران بارداري متفاوت است، اما هدف از بستري شدن، کمک به مادر در بارداري براي داشتن يک بارداري موفقيت‌آميز و سلامت جنين است.

اصلا چرا يک خانم باردار بايد در بستر استراحت کند؟
 

دلايل متعددي براي استراحت در بستر يک زن باردار وجود دارد. شايع‌ترين آن نارسايي دهانه رحم يا سابقه انقباضات زودرس است، يعني وضعيتي که دهانه رحم ضعيف است و ممکن است قبل از موعد باز شود. مورد ديگر وقتي است که پزشك به عدم رشد صحيح جنين مشكوك باشد يا به عبارتي محدوديت رشد در داخل رحم وجود داشته باشد. خون‌ريزي از واژن نيز يکي از مشکلاتي است که سبب استراحت در بستر در خانم باردار مي‌شود. در اين حالت ممکن است جفت سرراهي وجود داشته باشد، يعني جفت در قسمت پايين رحم و يا در دهانه رحم قرار گرفته باشد که پزشک، استراحت مطلق تجويز خواهد كرد. بالاخره اگر افزايش فشار خون بارداري يا پره‌اكلامپسي خفيف وجود داشته باشد به خانم باردار توصيه مي‌شود كه در منزل در رخت‌خواب بماند تا فشار خون تحت كنترل درآيد يا اگر خانم بارداري در بارداري‌هاي قبلي دچار سقط، مرده‌زايي يا زايمان پيش از موعد شده ممکن است در اين بارداري نياز به استراحت بيشتري داشته باشد. اگر خانمي بارداري چندقلويي داشته باشد (دوقلو يا تعداد قل‌هاي بيشتر) اين بارداري ممکن است براي او پرخطر بوده و پزشک براي کنترل دقيق‌تر به بيمار توصيه کند تا استراحت داشته باشد.

و اين استراحت در بستر، براي همه خانم‌هاي باردار، يکسان توصيه مي‌شود؟
 

نه، طبيعتا بارداري در هر زني با زن ديگر متفاوت است. برخي خانم‌ها مي‌دانند که به خاطر مشکلات بارداري قبلي آنها نياز دارند تا استراحت کنند. برخي ديگر فقط در اوايل بارداري نياز به استراحت دارند اما برخي ديگر گاهي در تمام طول بارداري بايد استراحت کنند. گاهي پزشکي استراحت در بستر نسبي را توصيه مي‌کند. اين به معني آن است که زن باردار بايد مدت زمان بيشتري از روز را دراز بکشد يا در رختخواب بنشيند اما انجام ورزش، بلند کردن اجسام يا حتي روابط جنسي ممنوع است. در ساير اوقات پزشک ممکن است همه فعاليت‌ها را محدود کند و به بيمار بگويد که فقط براي خوردن غذا يا يک دوش سريع از بستر بلند شود. گاهي پزشک استراحت در بستر را براي کنترل مداوم جنين در بيمارستان توصيه مي‌کند.

در طول اين دوره استراحت به چه مسائلي بايد توجه داشت؟
 

اگرچه ممکن است پزشک استراحت در بستر را در طول بارداري‌هاي پرعارضه توصيه کند اما محدوديت فعاليت خود ممکن است به بروز برخي مشکلات منجر شود. برخي از عوارض استراحت در بستر در بارداري شامل خستگي، يبوست، درد و عضلاني و مفاصل، کمردرد، گيجي، ضعف عضلاني و عدم احساس شادابي و افسردگي است. بي‌خوابي از ديگر عوارض استراحت مطلق است. تغييرات متابوليسم، از دست رفتن توده استخواني، به وجود آمدن انواع دردها، احساس بي‌حوصلگي و تنهايي به سلامت رواني شما آسيب وارد مي‌كند. استراحت مطلق به مدت طولاني خطر تشكيل لخته در پاها را افزايش مي‌دهد. در بعضي شرايط ممكن است حتي هپارين براي پيشگيري از تشكيل لخته تجويز شود و يا لازم است که وقتي خانم باردار در بستر دراز کشيده عضلات پاهايش را حرکت بدهد تا خون در پاهايش تحرک داشته باشد. به علاوه، از آنجايي كه مادر باردار از عضلات، قلب و ريه‌ها به اندازه كافي استفاده نمي‌کند توان و نيروي خود را تا حد زيادي از دست مي‌دهد وخيلي زود خسته مي‌شود. چيزهايي وجود دارد که مي‌تواند ساير عوارض را کنترل کند. براي مثال، داشتن رژيم غذايي متعادل مي‌تواند مانع از ايجاد يبوست شود. اگر يبوست مشکل حادي را ايجاد کرد، پزشک ممکن است داروهاي نرم‌کننده مدفوع را تجويز کند. ماساژ اندام‌ها مانع از درد عضلاني و اسکلتي يا ضعف مي‌شود.

و چه‌طوري بايد با اين استراحت در بستر کنار آمد؟
 

خب، طبيعي است که استراحت در بستر ممکن است هر خانم بارداري را از زندگي شلوغ و پرکار خود محروم کند و حتي مانع از آن شود که بسياري از فعاليت‌هاي دلخواه خودش را انجام بدهد. خانم بارداري که استراحت در بستر دارد احساس ايزوله شدن، خستگي و فرسودگي و افسردگي پيدا مي‌کند اما او مي‌تواند کارهايي را انجام بدهد که روزها، هفته‌ها و ماه‌هاي بارداري را با خوبي و رضايت سپري کند و با اميد و فکر کردن به نوزاد سالم دچار هيچ عارضه روحي هم نشود. روزها و شب‌ها مي‌توانند به سادگي سپري شوند، اگر مادر باردار با فرزندش حرف بزند و با او زندگي کند. مي‌تواند از دوست يا اقوام و آشنايان نزديک به خود بخواهد که ساعاتي از روز را در کنار او بمانند. صبح‌ها لباس خود را تعويض کرده و رنگ‌هاي شاد بپوشد. مي‌تواند در حال استراحت لباس‌هاي نوزادش را مرتب کرده و به موسيقي گوش کند و کتاب بخواند. بسياري از مادران، به خصوص مادراني که فرزند اول خود را باردار هستند، نمي‌دانند چگونه و چه‌طور با او ارتباط برقرار کنند و چگونه از او مراقبت کنند. کتاب‌هاي مخصوص والدين، مجلات و سايت‌هاي مختلفي وجود دارد که مادر باردار مي‌تواند به آنها مراجعه کند. روزنامه‌ها، کتاب‌هاي کودکان يا کتاب‌هاي رمان مي‌تواند سرگرم‌کننده باشد. ديدن تلويزيون، بازي‌هاي کامپيوتري يا ويديويي هم مي‌تواند راه خوبي براي سرگرم شدن باشد. چنين فردي مي‌تواند از مادر خود يا يک دوست يا يکي از اعضاي خانواده بخواهد که در اين دوران براي انجام امور منزل به وي کمک کند. خانم‌هايي که نياز به استراحت کامل در بستر ندارند، مي‌توانند با کمک و نظارت يک فرد مراقب در اتاق يا حياط خانه يا نزديک محل زندگي کمي قدم بزنند و تا جايي که سبب خستگي نشود و براي‌شان خطرناک نباشد، کارهاي سبک منزل را خود انجام دهند. البته همه اينها بستگي به اجازه پزشک آنها دارد.
منبع:www.salamat.com