تشويق بهتر است يا تنبيه؟
نويسنده:مريم ريحاني
تربيت به معناي افزودن رشد و ايجاد دگرگوني مطلوب است که حاصل آن پرورش انساني با هنجارهاي اجتماعي و به تعبير تعاليم ديني عبدصالح و يا، رساندن فرد به مقام عبوديت الهي است. براي ايجاد رفتار مناسب در دانش‌آموزان از دو دسته عوامل جهت دهنده و بازدارنده استفاده مي‌شود. منظور از عوامل جهت‌دهنده آنهايي هستند که براي دانش‌آموز تاييد کننده مثبت است و عوامل بازدارنده آنهايي هستند که نقش کنترل و ترمز دارند و سبب مي‌شود دانش‌آموز از آن عمل دست بردارد. اولي را در قالب کلي تشويق و دومي را در کتب تربيتي در قالب کلي تنبيه مورد بحث قرار مي‌دهند.
از نظر تربيت مخصوصا بر اساس بينش اسلامي ضروري است مربي از هر دو عامل جهت دهنده و بازدارنده استفاده کند. عدم تشويق و تاييد افراد چه کوچک و چه بزرگ سبب آن خواهد شد که فرد تدريجا نسبت به آن عمل بي‌تفاوت شود و واکنش و موضعي در برابر رخدادها و اتفاقات پيرامون خود نداشته باشد و همين‌طور عدم استفاده از تنبيه موجب مي‌شود که فرد به عمل نارواي خود ادامه دهد و اين امر نه تنها به زيان او بلکه به زيان همه افرادي است که به نحوي با او در ارتباط خواهند بود.
انجام شيوه‌هاي زير مي‌تواند راه‌گشا باشد:
1) گفتن کلمات محبت‌آميز: منظور کلماتي است که جنبه مهر و علاقه‌مندي فرد و ديدگاه احترامي مربي را به دانش‌آموز نشان دهد، کلماتي مثل عزيزم، فرزندم، دخترم، پسرم.
2) معرفي عمل مثبت در حضور جمع: در خانه يا مدرسه، نزد برادر و خواهر و يا نزد دانش‌آموزان کلاس فردي را که عمل خوبي انجام داده معرفي کنيم و عمل او را مورد ستايش قرار دهيم. اين روش براي همه دانش‌آموزان در همه سنين و مخصوصا براي نوجوانان بسيار موثر است. در اين خصوص بايد براي ديگران توضيح داد که چرا عمل او مورد تقدير قرار گرفته است.
3) سپردن مسووليت: گاهي در مدرسه معلم و مربي و در خانه والدين براي تشويق دانش‌آموز مي‌توانند مسووليت مورد علاقه‌اي را به او بسپارند، به او تفهيم کنند که به خاطر احترام به او و ديدن عرضه و لياقت او حاضر شده‌اند اين مسووليت را به او واگذار کنند.
4) معرفي و ارايه آثار: ممکن است دانش‌آموز عمل پسنديده‌اي چون نوشتن مشق به خط زيبا را انجام داده، نقاشي زيبايي کرده، وسيله خوب و قشنگي ساخته و هنري در خطاطي به کار برده باشد. معرفي اين اثر به دانش‌آموزان ديگر و يا امضا و نمره دادن و نصب در برد يا ديوار مدرسه موجب مي‌شود تا همه دانش‌آموزان آن را ببينند و وي مورد تشويق قرار گيرد.
5) شيوه‌هاي ديگر: شيوه‌هاي ديگري هم براي تشويق دانش‌آموزان وجود دارد مانند برگزاري اردو، چاپ عکس در روزنامه، دادن فرصت اظهارنظر به دانش‌آموز، لبخند رضايت‌آميز، هر کدام از اين روش‌ها از ساده تا پيچيده در جاي خود و به تناسب و در شرايط خاص به دانش‌آموز در انتخاب راه درست کمک مي‌کند.
• پيدايش ترس و اضطراب در دانش‌آموز
• بدآموزي در رفتار با ديگران به خصوص افراد ضعيف
• تقويت و رشد روحيه تسليم و بردگي
• ايجاد جسارت در ارتکاب جرم و بزه کاري
منبع:www.salamat.com
از نظر تربيت مخصوصا بر اساس بينش اسلامي ضروري است مربي از هر دو عامل جهت دهنده و بازدارنده استفاده کند. عدم تشويق و تاييد افراد چه کوچک و چه بزرگ سبب آن خواهد شد که فرد تدريجا نسبت به آن عمل بي‌تفاوت شود و واکنش و موضعي در برابر رخدادها و اتفاقات پيرامون خود نداشته باشد و همين‌طور عدم استفاده از تنبيه موجب مي‌شود که فرد به عمل نارواي خود ادامه دهد و اين امر نه تنها به زيان او بلکه به زيان همه افرادي است که به نحوي با او در ارتباط خواهند بود.
تشويق؛ درست و به‌موقع
تشويق شخصيت مي‌سازد
چگونه تشويق کنيم؟
انجام شيوه‌هاي زير مي‌تواند راه‌گشا باشد:
1) گفتن کلمات محبت‌آميز: منظور کلماتي است که جنبه مهر و علاقه‌مندي فرد و ديدگاه احترامي مربي را به دانش‌آموز نشان دهد، کلماتي مثل عزيزم، فرزندم، دخترم، پسرم.
2) معرفي عمل مثبت در حضور جمع: در خانه يا مدرسه، نزد برادر و خواهر و يا نزد دانش‌آموزان کلاس فردي را که عمل خوبي انجام داده معرفي کنيم و عمل او را مورد ستايش قرار دهيم. اين روش براي همه دانش‌آموزان در همه سنين و مخصوصا براي نوجوانان بسيار موثر است. در اين خصوص بايد براي ديگران توضيح داد که چرا عمل او مورد تقدير قرار گرفته است.
3) سپردن مسووليت: گاهي در مدرسه معلم و مربي و در خانه والدين براي تشويق دانش‌آموز مي‌توانند مسووليت مورد علاقه‌اي را به او بسپارند، به او تفهيم کنند که به خاطر احترام به او و ديدن عرضه و لياقت او حاضر شده‌اند اين مسووليت را به او واگذار کنند.
4) معرفي و ارايه آثار: ممکن است دانش‌آموز عمل پسنديده‌اي چون نوشتن مشق به خط زيبا را انجام داده، نقاشي زيبايي کرده، وسيله خوب و قشنگي ساخته و هنري در خطاطي به کار برده باشد. معرفي اين اثر به دانش‌آموزان ديگر و يا امضا و نمره دادن و نصب در برد يا ديوار مدرسه موجب مي‌شود تا همه دانش‌آموزان آن را ببينند و وي مورد تشويق قرار گيرد.
5) شيوه‌هاي ديگر: شيوه‌هاي ديگري هم براي تشويق دانش‌آموزان وجود دارد مانند برگزاري اردو، چاپ عکس در روزنامه، دادن فرصت اظهارنظر به دانش‌آموز، لبخند رضايت‌آميز، هر کدام از اين روش‌ها از ساده تا پيچيده در جاي خود و به تناسب و در شرايط خاص به دانش‌آموز در انتخاب راه درست کمک مي‌کند.
تنبيه يعني آگاه کردن
اصلاح رفتار مثل جراحي است
5 نقطه‌ضعف تنبيه
• پيدايش ترس و اضطراب در دانش‌آموز
• بدآموزي در رفتار با ديگران به خصوص افراد ضعيف
• تقويت و رشد روحيه تسليم و بردگي
• ايجاد جسارت در ارتکاب جرم و بزه کاري
منبع:www.salamat.com
