کودک از دوستي چه مي‌فهمد؟

معناي رفاقت در ذهن بچه‌هاي زير 3سال
 

تا همين چند سال پيش، متخصصان معتقد بودند کودکان 1 تا 3 ساله، درک درستي از دوستي ندارند و بازي کردن آنها در کنار هم‌ديگر به معناي ارتباط اجتماعي‌شان نيست.
آنها مانند دو خط موازي، صرفا کنار هم هستند اما هر کدام‌شان جداگانه بازي مي‌کنند. اما نتايج تحقيقات جديد، نظر متخصصان را تغيير داده. تازه‌ترين پژوهش‌ها حاکي از آن است که در فاصله 1 تا 2 سالگي، ارتباط کودک با هم‌سن‌وسالانش مانند آزمايشگاه روابط اجتماعي است. کودک در اين سال‌هاي ابتدايي زندگي‌اش ياد مي‌گيرد که مثلا پرتاب کردن اسباب‌بازي‌ها با يک دوست بسيار لذت‌بخش است. کودکان هنگام بازي، حرکات و رفتار يکديگر را تقليد مي‌کنند و تاثيرات رفتار‌هاي ديگري بر محيط را ياد مي‌گيرند. اين مطلب نگاهي مي‌اندازد به اصول دوست‌يابي کودکان از 1 تا 3 سالگي.

از 1 تا 2 سالگي
 

قبل از اينکه يک گردان کودک 18 ماهه را به خانه‌تان دعوت کنيد تا با فرزندتان دوست شوند، به خاطر بسپاريد که قرار است با بچه‌هاي بسيار کوچکي سر و کار داشته باشيد که اولين تجارب اجتماعي خود را آغاز کرده‌اند و هنوز دامنه احساس محبت و هم‌دلي‌شان خيلي محدود است. کودکان در اين سن مثل غارنشين‌ها رفتار مي‌کنند. ممکن است ابتدا اسباب‌بازي‌شان را به کودک ديگر تعارف کنند و چند دقيقه بعد با همان اسباب‌بازي کودک مقابل‌شان را کتک بزنند!
• شراکت و مشکلات: در دوستي کودکان آداب معاشرت و ادب اجتماعي معنا ندارد. تمرکز اصلي کودکان اشتراک بازي‌ها و اشياي اطراف است. آنها معذرت‌خواهي و احترام متقابل را نمي‌شناسند. اگر چيزي توجه کودک را جلب کند، مي‌رود و از دست هم‌بازي‌اش بيرون مي‌کشد. آنها هنوز قادر نيستند به کودک ديگري نگاه کنند و با خود فکر کنند که: «اون از عروسک من خوش‌اش اومده و داره باهاش بازي مي‌کنه، بذارم بازي‌اش تموم شه بعد مي‌رم عروسکو برمي‌دارم...»
• زمان بازي: سعي کنيد زماني را براي بازي فرزندتان در نظر بگيريد که خسته و گرسنه نباشد تا بهانه نگيرد و با انرژي به تجربه‌هاي مشترک با هم‌سن و سال‌هايش بپردازد.
• تعداد هم‌بازي‌ها: بچه‌هاي کوچک در گروه‌هاي دو نفره بهتر بازي مي‌کنند زيرا در بازي دو نفره، ديگر مشکل کم‌توجهي و توجه بيشتر به يک نفر مطرح نيست.
• اسباب‌بازي‌هاي مشابه: در اين سن و سال کودکان دوست دارند از يکديگر تقليد کنند. سعي کنيد اسباب‌بازي‌هاي مشابهي را در دسترس آنها قرار دهيد تا هنگام بازي سر يک ماشين و يا عروسک داد و بيداد راه نيفتد.
• مراقبت والدين: هنگامي‌ که تمام پايه‌هاي بازي را براي فرزندتان ريختيد، نبايد او و هم‌بازي‌اش را به حال خود رها کنيد. شما و والدينِ ديگر هم‌بازي‌ها بايد مراقب باشيد که بازي بچه‌ها جريان آرامي‌داشته باشد و اگر سر يک اسباب‌بازي دعوا شده سر بچه‌ها را به چيز ديگري گرم کنيد. مي‌توانيد دو تا اسباب بازي تقريبا مشابه را به فرزندتان بدهيد و او را تشويق کنيد تا يکي از آنها را به هم‌بازي‌اش بدهد. در اين صورت کودک مي‌فهمد قرض دادن اشيا خطرناک نيست.

از 2 تا 3 سالگي
 

از اين سن به تدريج روابط اجتماعي کودک پيشرفت مي‌کند که مهم‌ترين آن احساس وفاداري است. اگر دوستي درد داشته باشد، کودک مي‌رود او را مي‌بوسد و نوازش مي‌کند. مفهوم «اشتراک» کم‌کم در ذهن کودک شکل مي‌گيرد. آنها با اشتياق اسباب‌بازي‌هايشان را به هم‌بازي‌ها نشان مي‌دهند و آنها را تشويق مي‌کنند آنها را بردارند و بازي کنند.
• دوست صميمي: نبايد انتظار دوستي‌هاي صميمي‌ دوران دبستان را از فرزندتان داشته باشيد اما از اين سن، کودک، کودک ديگري را که با او علاقه و سليقه‌هاي مشترکي دارد، انتخاب مي‌کند و با او صميمي‌مي‌شود. آن دو از يکديگر تقليد مي‌کنند و يک جاي کوچک را که فقط خودشان دو تا در آن، جا شوند پيدا مي‌کنند. اين مکان، قلمروي آنهاست. آنها در اين قلمرو براي هم آواز مي‌خوانند، قصه مي‌گويند، مي‌خندند، بازي مي‌کنند و همديگر را عصباني مي‌کنند و گاهي با هم قهر مي‌کنند.
• نظارت بزرگ‌ترها: وقتي فرزندتان دوستي پيدا کرد بهتر است دوست فرزندتان را به خانه دعوت کنيد و با والدين او رابطه داشته باشيد. در اين صورت فرزندتان احساس امنيت مي‌کند و مي‌تواند کم‌کم تنهايي هم به خانه آنها برود و بهانه شما را نگيرد.

نظر کارشناس/ دکتر کتايون خوشابي، فوق‌تخصص روان‌پزشکي کودک و نوجوان
 

3سالگي سن اجتماعي شدن است
 

اجتماعي شدن بچه‌ها از 3سالگي به بعد اتفاق مي‌افتد. با توجه به اينکه انسان موجودي اجتماعي است همه انسان‌ها از جمله کودکان ما نيازمند جامعه و تعامل با هم‌سالان خود هستند.
حضور بچه‌ها در مهدکودک اين فرصت را براي اجتماعي شدن و برقراري ارتباطات سالم با هم‌سالان آنها فراهم مي‌کند. قبل از 3سالگي اجتماعي بودن و دوست شدن براي بچه‌ها مفهومي ندارد اما از 3سالگي به بعد کم‌کم کودکان با هم تعامل برقرار مي‌کنند. همه تعاملات نام دوستي ندارند اما مواردي هم داريم که بين بچه‌ها پيوندهاي عاطفي برقرار مي‌کند. مهدکودک اين فرصت را براي تجربه ارتباطات و تعاملات اجتماعي در اختيار آنها مي‌گذارد.
الگوي معاملات در دوران کودکي مي‌تواند نشان‌دهنده تعاملات آنها در بزرگسالي باشد. حضور بچه‌ها در گروه‌هاي کوچک و انجام بازي‌هاي گروهي و فعاليت‌هاي آموزشي گروهي به بچه‌ها براي برقراري اين ارتباط کمک مي‌کند و مربيان مهدها نقش مهمي در برقراري اين روابط دارند، حتي نقش آنها بسيار بيشتر از والدين است. کودکاني که در مهد حضور ندارند، وظيفه والدين آنهاست که امکان برقراري اين روابط را براي بچه‌ها فراهم کنند. در پارک‌ها، تعامل با همسايه‌‌ها انجام مي‌پذيرد. اگر در همسايگي‌ ما کودکي هم‌سن فرزند ما حضور دارد، خيلي خوب است که ما به عنوان والدين امکان آشنايي و بازي آنها را با هم فراهم کنيم.
افرادي که پيوند عميق دوستي در بزرگسالي دارند و قادر به برقراري روابط عميق هستند، اين تجربيات را از دوران کودکي کسب کرده‌اند. طبيعي است عمق روابط دوستي در کودکان زياد نيست و آنها ممکن است هر روز با کسي دوست شوند اما هر چه سن بالاتر مي‌رود و سازگاري کودکان تقويت مي‌شود، آنها مي‌توانند دوستي عميق‌تر، باثبات‌تر و موفق‌تري داشته باشند.
منبع:www.salamat.com