استرس چیست؟
استرس پاسخ بدن ما به فشارهایی است که بر آن وارد می‌شود. بسیاری از اتفاقاتی که در زندگی برای ما رخ می‌دهند، می‌توانند باعث این عامل شوند. معمولاً هم زمانی به وجود می‌آید که ما چیزی جدید، غیر منتظره یا تهدید آمیز را تجربه می‌کنیم یا اینکه احساس می‌کنیم کنترل کمی بر روی اوضاع داریم.
واکنش همه ما به استرس متفاوت است؛ توانایی ما در مقابله با استرس به ژنتیک، اتفاقات دوران کودکی، شخصیت و شرایط اجتماعی و اقتصادی ما بستگی دارد. وقتی ما با استرس مواجه می‌شویم، بدنمان هورمون های استرس تولید می‌کند که باعث تحریک ما به مبارزه یا فرار از آن موقعیت می‌شوند و در نتیجه سیستم ایمنی بدنمان فعال می‌گردد. از این رو ما می‌توانیم سریعاً به موقعیت های خطرناک واکنش نشان دهیم.
گاهی اوقات احساس استرس مفید است و به ما کمک می‌کند که بر ترس یا درد خود غلبه کنیم. در ضمن معمولاً هورمون های استرس پس از پایان یافتن موقعیت استرس‌زا دوباره به حالت عادی برمی‌گردند و هیچ اثری از آنها باقی نمی‌ماند. اما استرس زیاد، تأثیرات منفی روی ما می‌گذارد، زیرا دائماً ما را وادار به مبارزه یا فرار می‌کند و بعد از مدتی ما را از پای درمی‌آورد.
رابطه ی سر و صدای بیشتر با استرس
استرس یکی از محرک‌هایی است که زندگی فردی و اجتماعی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. البته مواجهه با استرس اجتناب‌ناپذیر است و موضوع مهم، مدیریت و حل مساله است.یکی از موارد ایجاد استرس، سروصداست که افراد در خانه، خیابان و محل کار با آن مواجه هستند.
سروصدا یکی از محرک‌هایی است که هر چه شدت و مدت زمان مواجهه با آن بیشتر باشد استرس ناشی از آن بیشتر می‌شود. سروصدای ناشی از تولیدات دست‌ساز بشر مانند بوق خودرو، استرس بیشتری ایجاد می‌کنند.
اختلال صدابیزاری چیست و چطور درمان می شود؟
فرد مبتلا به اختلال صدابیزاری دارای واکنش های منفی و شدید نسبت به صداهای عادی و رایجی است که انسان ایجاد می کند مانند جویدن یا نفس کشیدن.اصلا عجیب نیست که گاهی از شنیدن صداهای روزمره ناراحت شویم. اما برای کسی که دچار اختلال میزوفونیاست، هر صدایی از دهان دیگران یا حتی ضربه زدن با مداد روی میز باعث خشم آنان می شود.
این واکنش فیزیکی و عاطفی به صداهای معمولی باعث حس اضطراب، پانیک و خشم در فرد می شود.
حقایقی در مورد میزوفونیا:
واکنش فرد به قدری شدید است که با زندگی روزمره او تداخل پیدا می کند.از آنجا که این اختلال به تازگی شناسایی شده است، گزینه های درمان آن محدود هستند.
بیمار به تمام صداهای اطرافش حساس نیست.
معمولا افرادی که دچار اختلال میزوفونیا هستند، IQ بالاتری دارند.
علائم اختلال صدابیزاری چیست؟
اصلی ترین علامت این اختلال واکنش شدید مانند خشم یا پرخاشگری نسبت به کسی است که صدای خاصی را تولید کرده است.شدت واکنش متفاوت است. برخی از افراد فقط مقداری ناراحت می شوند در حالی که برخی دیگر کاملا عصبانی شده و به پرخاشگری رومی آورند.
هم مردان و هم زنان در هر سنی می توانند دچار این اختلال شوند، اگر چه معمولا علائم در سال های آخر کودکی و اوایل جوانی ظاهر می شوند.
برای بسیاری از افراد، اولین اپیزودهای اختلال با تحریک شدن نسبت به یک صدای خاص شروع می شوند اما به تدریج صداهای بیشتری به طیف حساسیت های آنان اضافه می شود.
کسانی که دچار میزوفونیا هستند می دانند که واکنش آنان به این صداها افراطی است، اما شدت احساسی که دارند باعث می شود کنترل خود را از دست بدهند.
عوامل ایجاد استرس بیشتر
برخی عوامل درونی نیز افراد را به سر و صدا حساس‌تر می‌کند؛ عواملی مانند حساس بودن، ابتلا به اختلالات روان‌شناختی مانند اضطراب و افسردگی، قرار داشتن در برخی دوره‌های خاص از زندگی (به عنوان نمونه، در خانم‌ها زمان‌های نزدیک به عادت ماهانه) و...
چه باید کرد؟
در پاسخ به این سوال باید بگویم که لازم است سطح تحمل افراد برای مدیریت استرس‌ها باید بالاتر برود. در بخش مربوط به عوامل فردی، لازم است افراد برای استراحت، خواب و کل زندگی برنامه‌ریزی داشته باشند تا از حساسیت‌های بی‌مورد پرهیز کنند.افرادی که سروصدا ایجاد می‌کنند هم باید درک متقابلی داشته باشند و با کارهایی مانند بوق زدن‌های بی‌خود و ایجاد سروصدا در راه پله و مشاعات آپارتمان، مزاحم همسایه‌ها نشوند.
در بحث طراحی و مهندسی نیز لازم است ساخت‌و‌سازها طوری انجام شود که ساختمان‌ها ضدسروصدا باشند. در بخش مدیریت شهری نیز لازم است مسوولان به بهداشت روانی ساکنان بیشتر اهمیت دهند و کاهش آلودگی صوتی ساختمان‌ها را در سیاست‌ها مورد توجه قرار دهند.
تاثیر آلودگی صوتی بر استرس
دانشمندان علوم روانشناسی معتقدند، هورمون کورتیزول که به هورمون استرس هم شناخته می‌شود تحت تاثیر آلودگی‌های صوتی قرار می‌گیرد، و آسیب میبیند. زیرا چنانچه آلودگی صوتی زیاد باشد در برخی افراد سبب ترشح هورمون کورتیزول بیشتری می‌شود و حس استرس و اضطراب را در آنها ایجاد می‌کند.طبق پژوهش‌ها و تحقیقاتی که انجام شده، آلودگی صوتی نه تنها می‌تواند بر سلامت فیزیولژیک و جسمانی اثر مخرب بگذارد، بلکه می‌تواند بر روح و روان افراد هم اثرات زیانباری بگذارد، زیرا همانطور که میدانیم کورتیزولی که به خاطر فشارهای آلودگی صوتی ترشح می‌شود استرس فراوان را به‌دنبال دارد.
ما باید به این مسئله اشاره داشته باشیم که آلودگی صوتی در کوتاه مدت باعث کم شدن شنوایی حتی به‌صورت موقت می‌شود، این مسئله در بلندمدت هم ممکن است که شنوایی را بر اثر سر و صدای زیاد از دست برود و اصطلاحا کری ادراکی یا عصبی به وجود بیاید.
یا ممکن است فشار خون بالا برود که منجر به سکته قلبی می‌شود و وزوز گوش را هم گاهی به دنبال دارد. در کل همه اینها به این معنی است که آلودگی‌های صوتی اثرات جبران ناپذیری روی افراد می‌گذارد.
اکثر روانشناسان بر این باورند آلودگی صوتی در شهرهای بزرگ و کلانشهرها یکی از عوامل استرس‌زای بیولوژیک است که باعث تحریک دستگاه اعصاب مرکزی می‌شود و روی دستگاه غدد هیپوفیز و اختلالات هورمونی تاثیر می‌گذارد.
قاعدتا کسی که دچار این مشکلات شود نمی‌تواند به راحتی با افراد جامعه ارتباط برقرار کند. در نتیجه سلامت روان و کیفیت زندگی‌اش پایین می‌آید و در نهایت از جامعه هم دور می‌شود.
روانشناسان با اشاره به اینکه فردی که به مدت ۱۰ دقیقه در معرض صدای حدود ۱۰۰ دسی بل قرار بگیرد حتما باید حدود ۲۰ دقیقه در یک محیط آرام ریکاوری کند، امعتقدند این فرصت سبب می‌شود که فرد آرامش خود را به دست بیاورد.
4 توصیه برای آرام‌سازی اتاق‌های پر سر و صدا
با رعایت 4 نکته زیر در چیدمان اتاق‌هایتان می‌توانید آزار ناشی از سر و صدای محیط را کاهش دهید و محیطی آرام و راحت برای خودتان ایجاد کنید:
1. از پرده‌های ضخیم مخمل با رنگ‌های تیره و مات استفاده کنید. بافت ضخیم و مات این پرده‌ها که شبیه پرده تئاتر هستند، برای جذب امواج صوتی ناخواسته و سروصدا مناسب هستند.
البته پارچه‌های مخصوصی هم طراحی شده‌اند که در مقایسه با پرده‌های تزیینی سروصدا را بیشتر جذب می‌کنند. این پرده‌ها با استفاده از تکنولوژی خاصی ساخته شده‌اند که امواج صوتی‌ای که از پنجره عبور می‌کنند را کنترل می‌کنند.
2. جذب امواج صوتی راهی موثر برای کنترل و کاهش سر و صدا در خانه است و بهترین محل برای این کار، کف خانه است. در صورت امکان کف خانه را به طور کامل از یک دیوار تا دیوار دیگر فرش کنید تا صدا به میزان بیشتری جذب شود. کفپوش‌های چوبی و سایر سطوح سخت در خانه موجب می‌شود صدا بیشتر به نظر برسد. بهتر است از کف پوش‌های نرم مانند فرش و قالیچه استفاده کنید.
3. برخی عوامل دیگر مانند نور، نوع چیدن مبلمان و گل و گیاه در خانه هم به ایجاد فضایی آرام کمک می‌کند. نور کم، وجود آبنما و گیاهان زنده در آرام‌سازی ذهن و کاهش استرس موثر است. ضمن اینکه گیاهان خودشان نوعی جاذب طبیعی صوت هستند و امواج صوتی ناخواسته را جذب می‌کنند.
4. اگر خانه‌تان در نزدیکی خیابان‌های شلوغ و پرتردد قرار دارد، می‌توانید با قرار دادن طبقه‌های کتاب بالای پنجره یا استفاده از والان‌هایی با پارچه ضخیم در قسمت بالای پرده این سروصداها را تا حدی کنترل کنید.
نویسنده: بخشی از این متن توسط( دکتر محمدرضا خدایی/ روا‌ن‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ) نوشته شده است
منبع: به کوشش و همت بخش مشاوره پرتال فرهنگی راسخون، با هدایت مدیر هیئت تحریریه
