شايع‌ترين بيماري عروقي
نويسنده:دكتر آيدا روشن‌ضمير
واريس شايع‌ترين بيماري عروقي است که بيشتر در زنان 40 تا 50 ساله ديده مي‌شود؛ بيماري‌اي که طي آن، ديواره وريدها (سياهرگ‌ها) دچار تورم مي‌شود. واريسي شدن وريدها بيشتر در عروق ساق پا رخ مي‌دهد.
وظيفه سياهرگ‌ها، برگرداندن خون بدون اکسيژن از اندام‌هاي مختلف بدن به قلب است. سياهرگ‌هاي ساق پا بايد خون را در مسيري طولاني بر خلاف جهت جاذبه زمين به بالا برانند و همين امر کار آنها را سخت‌تر از ساير سياهرگ‌ها مي‌کند. داخل سياهرگ‌ها، دريچه‌هايي وجود دارند که وظيفه آنها پيشگيري از بازگشت خون به عقب است. اما در بعضي موارد، اين دريچه‌ها کار خود را به خوبي انجام نمي‌دهند و اين باعث مي‌شود خون به عقب برگردد و در وريدها تجمع کند و باعث تورم آنها شود. در اين مواقع، واريس به وجود مي‌آيد. در بسياري از افراد، اين بيماري ناراحتي زيادي به وجود نمي‌آورد و بيماران فقط از نظر ظاهري از آن شکايت دارند اما در بعضي موارد، مشکل شديدتر مي‌شود و احساس درد و سنگيني در پا به وجود مي‌آيد.
• ارث: يکي از علل ايجاد بيماري واريس، سابقه خانوادگي است که البته در کنار کم‌تحرکي و ايستادن براي مدتي طولاني مي‌تواند زمينه را براي بروز واريس مساعد کند.
• جنسيت: زنان بيشتر از مردان مستعد واريس هستند و علت آن، بارداري و ترشح هورمون است. در دوره بارداري حجم خون و فشار شکمي افزايش مي‌يابد و هورمون‌ها سبب گشادي عروق مي‌شوند. در اين حالت احتمال بروز واريس بيشتر مي‌شود.
استفاده از قرص‌هاي هورموني (استروژن و پروژسترون)، بروز بارداري و پوشيدن لباس‌هاي خيلي تنگ هم مي‌توانند از ديگر دلايل ايجاد واريس در پاها باشند.
• ايستادن طولاني‌مدت: کساني که به علت شغل خود، براي مدتي طولاني سرپا مي‌ايستند، بيشتر در معرض بروز واريس هستند. نشستن طولاني‌مدت هم مي‌تواند سبب واريس شود.
• سن: خطر واريس با افزايش سن بيشتر مي‌شود. رگ‌هاي خوني و عضلات پشت پا، با افزايش سن، ضعيف‌تر و احتمال ايجاد واريس در آنها بيشتر مي‌شود.
• اضافه‌وزن: اضافه‌وزن، به‌خصوص در اطراف شکم، فشار بيشتري به وريدهاي ساق پا تحميل مي‌کند.
• بالا نگه داشتن پاها: همه افراد (به‌خصوص خانم‌ها) بهتر است روزي چند بار پاهاي خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارند تا وريدهاي ساق پا کمي استراحت کنند.
• تغيير وضعيت ساق پا: افرادي که شغلشان به صورتي است که مجبورند ساعت‌هاي متمادي سرپا باشند، بهتر است روزي چند بار، براي مدتي کوتاه به قدم‌زدن بپردازند و مچ پاي خود را حرکت دهند. علاوه بر آن، از نشستن‌هاي طولاني هم بايد پرهيز شود. در پروازهاي طولاني نيز بايد هر از چندي قدم زد يا پاها را کمي بالا آورد.
• خودداري از پوشيدن لباس‌هاي تنگ: لباس‌هاي تنگ، به‌خصوص در ناحيه کمر و ساق پا مي‌توانند به تشديد علايم واريس منجر شوند.
• جلوگيري از يبوست: يبوست يکي از مواردي است که مي‌تواند سبب ايجاد يا تشديد واريس شود. پس با مصرف ميوه و سبزيجات و غذاهاي حاوي فيبر بايد از بروز آن جلوگيري کرد.
•پرهيز از اضافه‌وزن: با رسيدن به وزن مطلوب مي‌توان تا حدي از بروز واريس جلوگيري کرد.
• ورزش منظم: پرداختن به ورزش‌هايي مانند پياده‌روي و شنا از توصيه‌هاي موکد پزشکان است.
• زياد نماندن در حمام و سونا: حضور طولاني‌مدت در حمام يا سونا نيز مي‌تواند سبب افزايش تورم وريدها شود.
• پوشيدن جوراب‌هاي ساق‌بلندکشي: اين جورابها با فشار روي وريدهاي ساق پا از بروز واريس جلوگيري مي‌کنند. البته مهم است که اين جورابها تنگ نباشند.
انواع خفيف واريس معمولا نيازي به درمان ندارند اما نبايد از آنها غافل شد؛ چون همين نوع خفيف هم در صورت وجود سابقه خانوادگي يا به علت بعضي شرايط خاص (مثلا شرايط خاص شغلي) مي‌توانند تشديد شوند.
در مرحله اول، پزشک براي تسکين درد بيمار، معمولا از جوراب‌هاي واريس استفاده مي‌کند. اين جورابها به عضلات پا کمک مي‌کنند تا خون را بهتر به طرف بالا برانند. اين جورابها را بايد صبح‌ها بعد از بيدار شدن و قبل از خروج از بستر پوشيد. مهم است که اين جورابها در قسمت مچ پا يا کشاله ران فشاري وارد نکنند و تنگ نباشند. پس بايد انتخاب آنها با توصيه و مشورت پزشک باشد چون انتخاب ناآگاهانه آنها ممکن است باعث تشديد مشکلات شود.
در تحقيقي که اخيرا در آمريکا انجام شد، متوجه شدند که بيشتر بيماران طرز استفاده صحيح از اين جورابها را نمي‌دانند و از اينجا اهميت آموزش بيماران مشخص مي‌شود. به‌علاوه معلوم شد که بروز مشکل در جوراب‌هاي بلند (تا سطح ران) بيشتر است و پيشنهاد کردند که بهتر است از جوراب‌هاي کوتاه‌تر (تا سطح زانو) به‌عنوان جوراب واريس استاندارد استفاده شود.
تا حد امکان بايد از ايستادن و نشستن طولاني‌مدت پرهيز کنيد و اگر مجبور به اين کار بوديد، بايد هرچند وقت يک بار، وزن بدن را از يک پا، روي پاي ديگر بيندازيد يا مچ پاهاي خود را حرکت دهيد. اگر امکان داشته باشد، در طول روز چند بار پاهاي خود را به مدت 5 دقيقه بالا بگيريد. اگر هرگونه زخم يا تغيير شکل در اطراف وريدهاي واريسي ديديد، هر چه سريع‌تر به پزشک مراجعه کنيد. گاهي لازم است که وريدهاي واريسي با کمک تزريق بعضي موادشيميايي داخل وريد از مسير خون حذف شوند. در موارد شديدتر با کمک عمل جراحي، وريد مبتلا به واريس برداشته مي‌شود. در بعضي موارد با کمک ليزر، مي‌توان واريس‌هاي سطحي را درمان کرد.
در صورت مراقبت و درمان واريس در مراحل اوليه، تا حد زيادي مي‌توان از عمل‌هاي جراحي و بروز عوارض خطرناک آن جلوگيري کرد.
منبع:www.salamat.com
وظيفه سياهرگ‌ها، برگرداندن خون بدون اکسيژن از اندام‌هاي مختلف بدن به قلب است. سياهرگ‌هاي ساق پا بايد خون را در مسيري طولاني بر خلاف جهت جاذبه زمين به بالا برانند و همين امر کار آنها را سخت‌تر از ساير سياهرگ‌ها مي‌کند. داخل سياهرگ‌ها، دريچه‌هايي وجود دارند که وظيفه آنها پيشگيري از بازگشت خون به عقب است. اما در بعضي موارد، اين دريچه‌ها کار خود را به خوبي انجام نمي‌دهند و اين باعث مي‌شود خون به عقب برگردد و در وريدها تجمع کند و باعث تورم آنها شود. در اين مواقع، واريس به وجود مي‌آيد. در بسياري از افراد، اين بيماري ناراحتي زيادي به وجود نمي‌آورد و بيماران فقط از نظر ظاهري از آن شکايت دارند اما در بعضي موارد، مشکل شديدتر مي‌شود و احساس درد و سنگيني در پا به وجود مي‌آيد.
علل واريس
• ارث: يکي از علل ايجاد بيماري واريس، سابقه خانوادگي است که البته در کنار کم‌تحرکي و ايستادن براي مدتي طولاني مي‌تواند زمينه را براي بروز واريس مساعد کند.
• جنسيت: زنان بيشتر از مردان مستعد واريس هستند و علت آن، بارداري و ترشح هورمون است. در دوره بارداري حجم خون و فشار شکمي افزايش مي‌يابد و هورمون‌ها سبب گشادي عروق مي‌شوند. در اين حالت احتمال بروز واريس بيشتر مي‌شود.
استفاده از قرص‌هاي هورموني (استروژن و پروژسترون)، بروز بارداري و پوشيدن لباس‌هاي خيلي تنگ هم مي‌توانند از ديگر دلايل ايجاد واريس در پاها باشند.
• ايستادن طولاني‌مدت: کساني که به علت شغل خود، براي مدتي طولاني سرپا مي‌ايستند، بيشتر در معرض بروز واريس هستند. نشستن طولاني‌مدت هم مي‌تواند سبب واريس شود.
• سن: خطر واريس با افزايش سن بيشتر مي‌شود. رگ‌هاي خوني و عضلات پشت پا، با افزايش سن، ضعيف‌تر و احتمال ايجاد واريس در آنها بيشتر مي‌شود.
• اضافه‌وزن: اضافه‌وزن، به‌خصوص در اطراف شکم، فشار بيشتري به وريدهاي ساق پا تحميل مي‌کند.
علايم واريس
پيشگيري از واريس
• بالا نگه داشتن پاها: همه افراد (به‌خصوص خانم‌ها) بهتر است روزي چند بار پاهاي خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارند تا وريدهاي ساق پا کمي استراحت کنند.
• تغيير وضعيت ساق پا: افرادي که شغلشان به صورتي است که مجبورند ساعت‌هاي متمادي سرپا باشند، بهتر است روزي چند بار، براي مدتي کوتاه به قدم‌زدن بپردازند و مچ پاي خود را حرکت دهند. علاوه بر آن، از نشستن‌هاي طولاني هم بايد پرهيز شود. در پروازهاي طولاني نيز بايد هر از چندي قدم زد يا پاها را کمي بالا آورد.
• خودداري از پوشيدن لباس‌هاي تنگ: لباس‌هاي تنگ، به‌خصوص در ناحيه کمر و ساق پا مي‌توانند به تشديد علايم واريس منجر شوند.
• جلوگيري از يبوست: يبوست يکي از مواردي است که مي‌تواند سبب ايجاد يا تشديد واريس شود. پس با مصرف ميوه و سبزيجات و غذاهاي حاوي فيبر بايد از بروز آن جلوگيري کرد.
•پرهيز از اضافه‌وزن: با رسيدن به وزن مطلوب مي‌توان تا حدي از بروز واريس جلوگيري کرد.
• ورزش منظم: پرداختن به ورزش‌هايي مانند پياده‌روي و شنا از توصيه‌هاي موکد پزشکان است.
• زياد نماندن در حمام و سونا: حضور طولاني‌مدت در حمام يا سونا نيز مي‌تواند سبب افزايش تورم وريدها شود.
• پوشيدن جوراب‌هاي ساق‌بلندکشي: اين جورابها با فشار روي وريدهاي ساق پا از بروز واريس جلوگيري مي‌کنند. البته مهم است که اين جورابها تنگ نباشند.
... و اما درمان
انواع خفيف واريس معمولا نيازي به درمان ندارند اما نبايد از آنها غافل شد؛ چون همين نوع خفيف هم در صورت وجود سابقه خانوادگي يا به علت بعضي شرايط خاص (مثلا شرايط خاص شغلي) مي‌توانند تشديد شوند.
در مرحله اول، پزشک براي تسکين درد بيمار، معمولا از جوراب‌هاي واريس استفاده مي‌کند. اين جورابها به عضلات پا کمک مي‌کنند تا خون را بهتر به طرف بالا برانند. اين جورابها را بايد صبح‌ها بعد از بيدار شدن و قبل از خروج از بستر پوشيد. مهم است که اين جورابها در قسمت مچ پا يا کشاله ران فشاري وارد نکنند و تنگ نباشند. پس بايد انتخاب آنها با توصيه و مشورت پزشک باشد چون انتخاب ناآگاهانه آنها ممکن است باعث تشديد مشکلات شود.
در تحقيقي که اخيرا در آمريکا انجام شد، متوجه شدند که بيشتر بيماران طرز استفاده صحيح از اين جورابها را نمي‌دانند و از اينجا اهميت آموزش بيماران مشخص مي‌شود. به‌علاوه معلوم شد که بروز مشکل در جوراب‌هاي بلند (تا سطح ران) بيشتر است و پيشنهاد کردند که بهتر است از جوراب‌هاي کوتاه‌تر (تا سطح زانو) به‌عنوان جوراب واريس استاندارد استفاده شود.
تا حد امکان بايد از ايستادن و نشستن طولاني‌مدت پرهيز کنيد و اگر مجبور به اين کار بوديد، بايد هرچند وقت يک بار، وزن بدن را از يک پا، روي پاي ديگر بيندازيد يا مچ پاهاي خود را حرکت دهيد. اگر امکان داشته باشد، در طول روز چند بار پاهاي خود را به مدت 5 دقيقه بالا بگيريد. اگر هرگونه زخم يا تغيير شکل در اطراف وريدهاي واريسي ديديد، هر چه سريع‌تر به پزشک مراجعه کنيد. گاهي لازم است که وريدهاي واريسي با کمک تزريق بعضي موادشيميايي داخل وريد از مسير خون حذف شوند. در موارد شديدتر با کمک عمل جراحي، وريد مبتلا به واريس برداشته مي‌شود. در بعضي موارد با کمک ليزر، مي‌توان واريس‌هاي سطحي را درمان کرد.
در صورت مراقبت و درمان واريس در مراحل اوليه، تا حد زيادي مي‌توان از عمل‌هاي جراحي و بروز عوارض خطرناک آن جلوگيري کرد.
منبع:www.salamat.com
