احتمال مي رود رواج نوشيدن قهوه در قرن 15از شمال شرقي قاره آفريقا به سراسر خاورميانه و سپس قاره اروپا گسترش يافته است. نيمي از مردم در ايالات متحده قهوه مي نوشند. از مجموع 20مطالعه اپيدميولوژيک، 17مورد آنها شواهدي را ارائه کردند که نوشيدن قهوه خطر ديابت نوع 2را کاهش مي دهد و يا شاخص هاي متابوليسم گلوکز را بهبود مي بخشد. يافته هاي اپيدميولوژيک اين اميدواري را پديد آورده که ترکيبات موجود در قهوه ممکن است در گسترش استراتژي هاي پيشگيري يا درمان ديابت سودمند باشد.
در اين متن به اثرات نوشيدن قهوه بر سلامت پرداخته ايم که مي خوانيد:
کاهش وزن
پژوهش ها نشان داده اند مصرف طولاني مدت کافئين، چاي و نوشابه هاي کافئين دار در موش ها موجب کاهش وزن مي شود. هم چنين افزودن کولا به رژيم غذايي آنها موجب افزايش کل انرژي دريافتي تا 50درصد و کاهش سرعت وزن گيري آنها شد . نوشيدن طولاني مدت قهوه و کافئين مي تواند وزن بدن را کاهش دهد.
در يک کارآزمايي کنترل شده بر روي افراد چاق ، کافئين کاهش وزن معني داري را القا نکرد، البته اين امکان وجود دارد که کافئين کاهش وزن معني داري را در افراد لاغر القا مي کند زيرا ديده شده است کافئين افزايش گرمازايي، ليپوليز و اکسيداسيون چربي و ترشح انسولين را در افراد لاغر بيش از افراد چاق تحريک مي کند.
گرما زايي
شواهد بسياري حاصل از پژوهش هاي انساني اين فرضيه را که نوشيدن قهوه با افزايش گرمازايي، کاهش وزن را القا مي کند، تقويت مي کند. برآورد مي شود مصرف عادتي 6فنجان قهوه(معادل 600ميلي گرم کافئين )موجب افزايش انرژي مصرفي تا 100کيلوکالري در روز مي شود که مي تواند کاهش وزن چشمگيري را نشان دهد.
البته بايد توجه داشت که اين پيش بيني قابل تعميم به تمامي انواع قهوه ها نيست.
متابوليسم چربي
احتمال مي رود بخشي از افزايش گرمازايي ناشي از نوشيدن قهوه به دليل افزايش اکسيداسيون چربي ها باشد. در پژوهش هاي طولاني مدت بر روي جوندگان، مصرف کافئين با کاهش در سايز و تعداد سلول هاي چربي همراه بود. يافته ها حاکي از آن است که نوشيدن قهوه و کافئين از طريق کاهش توده چربي بدن (که احتمالاً به دليل افزايش متابوليسم چربي است)به کاهش وزن افراد کمک مي کند. نسبت تنفسي کمتر در انسان به عنوان شاخص اکسيداسيون بيشتر چربي ها موجب شد تا پژوهشگران به اين نتيجه دست يابند که نوشيدن قهوه کافئين دار يا مصرف کافئين به تنهايي، اکسيداسيون چربي ها را در انسان افزايش مي دهد.
ليپوليز
شاخص ديگر متابوليسم چربي ها، ليپوليز است. بارها افزايش ليپوليز پس از نوشيدن قهوه و کافئين در انسان مشاهده شده است . چندين مطالعه انساني نشان داده که افزايش حاد ليپوليز با نوشيدن قهوه کافئين دار پديد مي آيد حال آنکه افزايش ليپوليز پس از نوشيدن قهوه و کافئين در انسان مشاهده شده است. چندين مطالعه انساني نشان داده که افزايش حاد ليپوليز با نوشيدن قهوه کافئين دار پديد مي آيد حال آنکه افزايش ليپوليز پس از نوشيدن قهوه بدون کافئين ديده نشده است.
چاقي
شواهدي وجود دارند مبني براينکه توانايي کافئين در افزايش گرمازايي، اکسيداسيون چربي و ليپوليز که مي تواند به کاهش وزن کمک کند درافراد عادي بيش از افراد چاق است . بنابراين، برخي که پژوهش هاي انساني نشان مي دهند که حساسيت کمتر افراد چاق به محرک هاي ليپوليتيک در مقايسه با افراد غير چاق ممکن است به دليل اثرات بيشتر کافئين در افراد غير چاق باشد.
فعاليت بدني
کافئين يا قهوه موجب القاي افزايش فعاليت بدني مي شود زيرا کافئين يا ديگر اجزاي قهوه ممکن است به طور همزمان فعاليت بدني را تحريک کنند. همچنين شواهد فراواني وجود دارد که در انسان مصرف کافئين کارايي تمرينات را بهبود مي بخشد و موجب افزايش سطح فعاليت بدني مي شود. کافئين اثرات ارگوژنيک داشته و افزايش استقامت، سرعت و بازده نيرو را در فعاليت هاي با مدت يک دقيقه تا دوساعت به همراه دارد.
متابوليسم گلوکز و ترشح انسولين
اگر چه يافته ها پيرامون اثرات حاد مصرف کافئين برمتابوليسم گلوکز و حساسيت انسولين متناقض هستند اما بيشتر يافته هاي اپيدميولوژيک حاکي از افزايش حساسيت انسولين و کاهش خطر اپيدميولوژيک حاکي از افزايش حساسيت انسولين و کاهش خطر ديابت با نوشيدن طولاني مدت قهوه است، البته بايد توجه داشت که نوشيدني هاي کافئين دار در افراد ديابتي مي تواند خطر عوارض ناشي از بيماري را تشديد کند زيرا نتايج بيشتر پژوهش هاي انساني حاکي از اختلال در متابوليسم گلوکز به دنبال مصرف کافئين به طور کوتاه مدت در بدن است . جالب آنکه نوشيدن قهوه يا کافئين همراه با وعده غذايي بدون کربوهيدرات موجب تغيير معني داري در غلظت گلوکز با انسولين پلاسما نمي شود. براساس شواهد به دست آمده کافئين موجب افزايش حاد ترشح سلول هاي بتاپانکراس مي شود که مي تواند در عدم تحمل گلوکز و کاهش حساسيت انسولين توسط کافئين مؤثر باشد. اگر چه بيشتر پژوهش هاي اپيدميولوژيک آينده نگر پيشنهاد مي کنند که قهوه بدون کافئين در مقايسه با قهوه کافئين دار ممکن است براي تسهيل تحمل گلوکز و حساسيت انسولين مناسب تر باشد اما همچنان نيازمند يافته هاي بيشتر در رابطه با اثرات کوتاه مدت و بلند مدت نوشيدن قهوه بدون کافئين با خطر بيماري ديابت هستيم.
احساس سيري
کافئين يا ديگر ترکيبات موجود در قهوه ممکن است حس سيري را تسهيل کرده و موجب کاهش وزن شوند. ديده شده است در افرادي که عادت به مصرف نوشيدني هاي کافئين دار غلظت لپتين سرم پايين تر و حس سيري بيشتر است. از سوي ديگرافزايش فشارخون و مقاومت گردش خون محيطي با نوشيدن برخي از انواع قهوه يا مصرف کافئين در انسان گزارش شده اند که به دليل افزايش انرژي مصرفي، به کاهش وزن کمک مي کند بنابراين خطر ديابت کاهش مي يابد.
منبع:نشريه دنياي سلامت، شماره 52
/ع
