مروری بر جنبه های مختلف هسته های فکری

مدیریت را می توان اجماع فرآیند های تغییر ،تصمیم گیری و افزایش دائمی بهره وری توصیف کرد که لازمه آن بهره مندی از نوعی شناخت و آگاهی است . بدیهی است در سازملن های بزرگ و یا کوچک که مدت تصدی مدیران کوتاه می باشد،وجود افراد متخصص و محققی که در قالب هسته های فکری و در اسرع وقت شناخت لازم را فراهم آورند،ضروری می باشد.
در این مقاله،با توجه به اهمیت هسته های فکری در ایجاد یا تکمیل شناخت و به تبع آن موفقیت و تحقق اهداف یک سازمان ،به بررسی این موضوع پرداخته ایم .

● مفهوم هسته فکری
 

به منظور روشن شدن موضوع در این قسمت ،برخی از تعاریف و مفاهیم مرتبط با هسته های فکری ارائه شده است:
Think Tank را در متون تخصصی با واژه هایی نظیر هسته فکری ،خزانه فکری و مخزن فکری تعبیر یا ترجمه کرده اند ولی در برخی از سازمان ها از عناوین دیگری نظیر کمیته تخصصی،شورای عالی ،کمیته مشاوره و مشاوره فکری ،استفاده شده که در این مقاله از تعبیر اول ،بهره گرفته شده است.یک هسته فکری شامل متخصصین و مشاورینی است که با بکارگیری فرآیند های سیستماتیک به نقد سازمان در جهت شناسای مسائل ،و مشکلات و ارائه راه حل های عملیاتی می پردازد.
هسته های فکری شامل افرادی مجرب،محقق،و تحلیل گری است که با طبقه بندی و تحلیل اطلاعات پیچیده ،به مستندسازی و هر چه شفاف تر کردن آن ،پرداخته و مهارتها و توانایی های مدیران و کارشناسان سازمان را توسعه می دهند.
هسته های فکری کار خود را با تجزیه و تحلیل سلسله مراتب یک سازمان شروع کرده و به بررسی رسالت،هدف ها،استراتژی ها،سیاست ها ،برنامه ها،رویه ها،فرآیند ها،ساختار،فرهنگ و سایر اجزای سازمان و محیط آن می پردازند و پس از آن به ایجاد مدل های مختلف برای هر یک از پرامتر های مربوط به سازمان و تحلیل وضعیت موجود و مطلوب و راه های رسیدن به وضعیت مطلوب اقدام می کنند.
هسته فکری شامل محققانی است که به شکلی منسجم و قانونمند،با انجام مطالعات خاص به بررسی سیستمهخا،روشها و رویه های یک سازمان در جهت افزایش بهره وری آن می پردازند.
هسته فکری تیمی است متشکل از افراد متخصص و محقق،که به دنبال افزایش شناخت جهت تصمیم گیری مناسب ،می باشد.
در هسته فکری ایده ها و راه حل هایی برای حل مسائل،بهبود،تغییر و ایجاد پیشنهاد می شود.
هسته فکری بر روی موضوعات مختلف مرتبط با هدفهای یک سازمان یا شرکت،تمرکز می نماید.
هسته فکری شامل متخصصینی در زمینه موضوعهای استراتژیک،بازاریابی،مالی و سرمایه گذاری است که مطالعات،پایگاه داده ها و راه کارها ی آن برای شرکت ها و سازمان های بزرگ مفید می باشد

● فواید هسته ها ی فکری
 

بکارگیری هسته های فکری دارای فواید مختلفی است که در ذیل برخی از زمینه های مرتبط تشریح شده اند:
▪ بهره وری :افزایش اثر بخشی و کارایی سازمانی-
▪ بهینه سازی : بهینه کردن عملکرد سازمان به وسیله ابزارهای عینی و قابل دفاع
▪ موفقیت :پرهیز از اشتباه،جبران کاستی ها و افزایش احتمال موفقیت
▪ مقایسه :مقایسه راه حلها با استفاده از ابزارها ی درست
▪ شرایط:شناسایی و تعریف شرایط درست
▪ اطلاعات:جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات مورد نیاز
▪ تصمیم گیری :کمک به اتخاذ تصمیمات قابل توجیه
▪ توجیه :توجیه برنامه ها،پروژ ه ها و تصمیمات
▪ تدبیر:درک علل و ریشه مسائل و مشکلات برای ارائه راه حل
▪ پروژه ها: تجزیه و تحلیل و کاهش ریسک و هزینه های پروژه ها

● وظایف هسته های فکری
 

هسته ها ی فکری برای حل مسائل،مشکلات و بهبود وضعیت موجود،تاسیس می شوند که اهم وظایف عملیاتی آنها به شرح زیر است :
▪ برنامه ریزی: هدایت و پشتیبانی برنامه ریزی استراتژیک،تاکتیکی و عملیاتی در سطوح شرکتی ،بخشی و عملیاتی
▪ مشاوره و گره گشایی: تعریف مسائل،مشکلات،شرایط موجود و ارائه راه حل های اجرایی
▪ انتقال دانش :آموزش و پرورش و تربیت منابع انسانی و انتقال دانش به آنها در جهت افزایش اثربخشی و کارایی

● ویژگی اعضاء هسته های فکری
 

اعضاء هسته فکری باید دارای ویژگی های مختلفی باشند که مهمترین آنها تحت پارامتر های زیر تشریح شده است :
▪ تخصص:داشتند دانش و مهارت در حوزه های خاص
▪ دانش :شناخت و درک مبتنی بر تجربه یا مطالعه
▪ منابع:در اختیار داشتن فرصت کافی دقت: آینده نگری ،موشکافی ،تعمق،تامل و ژرف اندیشی
▪ درک و فهم: درک و فهم ماهیت موضوعات مختلف دبیر:داشتن تفکر تحلیلی و منطقی
▪ هوش :توانایی تحصیل و بکارگیری دانش در قالب هوش الگویی،تحلیلی ،درون فردی و بین فردی
▪ اطلاعات: آگاهی از تمامی داده ها و وقایع
▪ قدرت تصمیم سازی یا تصمیم گیری :قدرت تصمیم گیری یا تصمیم سازی مستدل و پایدار
▪ توانایی ارزیابی :بررسی و ارزیابی دقیق موضوعات بریا کشف حقایق

● ویژگی های افراد نا مناسب بریا هسته های فکری
 

افرادی که بر اثربخشی و کارایی هسته های فکری تاثیر نامطلوبی دارند،دارای ویژگیهای مختلفی م ی باشند که بود یا نبود پارامتر ها ی زیر،برخی از این ویژگیها را روشن می سازد:
▪ دانایی:انعطاف ناپذیری و داشتن نگرشی ثابت نسبت به مسائل مختلف و برخورد با مسائل بوسیله پیش فرض های ذهنی ثابت.
▪ منطق:برخورد غیر منطقی با مسائل و تحت تاثیر گروه اندیشی (همرنگ جماعت شدن )
▪ تفوق :احساس برتری و آسیب ناپذیری که نتیجه گروه اندیشی می تواند باشد
▪ اطلاعات: چشم پوشی از اطلاعاتی که برای آنها قابل فهم نیست و برداشت غلط از اطلاعات
▪ حقایق:تجزیه و تحلیل موضوعات بر اساس اطلاعات ناقص،نامناسب و قدیمی
▪ شرایط:ناتوانی در درک و تشخیص شرایط درست
▪ ارتباطات:ناتوانی در ایجاد،انتقال و درک مفاهیم و پیامها
▪ پیش پندارها:عقیده یا پندار نادرست که از معلومات قبلی شکل گرفته است.
▪ مفروضات: پذیرفتن موضوعی به عنوان حقیقت بدون اثبات قبلی
▪ عینیت: برداشت غیر واقعی ،ناقص،نادرست و محدود از وقایع
▪ استراتژی ها:به دنبال برنامه هایی که ریسک و هزینه ها را پوشش نمی دهند.
▪ آینده نگر ی:ضعف در آینده نگری ،پیش بینی اثرات و عواقب تصمیمات
▪ برنامه ریزی: هدف گذاری و برنامه ریزی ناقص یا نادرست
▪ تصمیمات: تصمیم گیری عینی و بر اساس معیارها ی قابل دفاع

● موضوعات مرتبط با هسته های فکری
 

هسته فکری ،گروهی است که می تواند به صورت یک تیم هدفمند، با مسوولیت پذیری فردی و جمعی در زمینه های مختلف شناختی ،سینرژی ایجاد نماید.
ترکیب تخصص های افراد این تیم ، نقش هر یک از افراد ،وجود هدف مشترک ،نحوه ارتباطات در داخل تیم با سایر قسمت های سازمان ،تعارضات درونی و بیرونی ،تاثیر تیم بر روی سازمان با وجه به هنجارهای داخل تیم و هنجارها ی درون سازمانی ، نحوه جلسات و مذاکرات اعضای تیم و پیگیری پیشنهادات آن و بسیاری از عوامل دیگر بر روی اثربخشی و کارایی آن تاثیر دارد.

● نکاتی پیرامون تشکیل هسته های فکری
 

عوامل مختلفی بر روی اثربخشی و کارایی هسته های فکری تاثیر م ی گذارد که برخی از آنها،شامل موارد زیر است :
▪ در انتخاب اعضای هسته های فکری ،بهتر است افراد جمع گرا و دارای مهارتهای انسان ی قوی را انتخاب کرد.
▪ انتخاب افراد با توجه به مهارتهای مورد نیاز انجام شود.
▪ معمولا بهترین تیم ها،از اندازه کوچکی برخوردارند.
▪ باید هدف های مشترک و هدف های خاص افراد و تیم،مشخص شود.
▪ باید مسوولیت های فردی و گروهی را مشخص کرد و مراقب پدیده های گروه اندیشی،گروه گریزی و تنبلی گروهی بود.
برای انگیزش اعضای تیم باید به پاداش های مادی و باطنی برای تقویت کار تیمی ،توجه کرد.

● نتیجه گیری
 

مدیریت را می توانیم فرآیند تغییر از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب تعریف نماییم و لازمه این تغییر،داشتن شناخت از وضعیت موجود،وضعیت مطلوب و روش های تغییر است و هسته های فکری وظیفه ایجاد این شناخت را بر عهده دارند.
بدیهی است که رفتار اعضاء هسته های فکری و پدیده های مرتبط با تیم ،گروه و رفتار گروهی ،نظیر گروه اندیشی و گروه گریزی بر روی دستاوردهای هسته های فکری ،تاثیر مثبت یا منفی داشته و باید مورد ملاحظه قرار گیرد.
منبع: هسته های فکری -تهیه کننده :ناصحی فر،مجله توسعه;
ارسال توسط كاربر محترم :mohammad_43