جنگ در قرن بيستم
نویسنده : ناصرآراسته (سرتيپ ستاد)
جنگ در قرن بيستم در يک جمله
وقوع بسياري از اين جنگها در غرب به اصطلاح متمدن بوده بخصوص دو جنگ جهاني و نبرد بالکان.
بسياري ازاين جنگها حاصل تفکرات استراتژيکي و سياسي غرب و مواردي استکبار شرق بوده است مثل جنگ ويتنام و کره؛
بسياري ديگر از جنگها هم که در شرق رخ داده و محل وقوعش در غرب نبوده با انگيزه و چراغ سبز و تحريک غرب بوده و يا عامل آن غرب بوده است مثل غصب فلسطين و نبرد اعراب و اسرائيل غاصب؛ و حمله ناجوانمردانه آمريکا به افغانستان مظلوم، فقير و محروم و بي دفاع و در قرن 21 حمله به کشور عراق و بالاخره حمايت همه جانبه ازاسرائيل غاصب در بيش از نيم قرن برعليه مسلمانان.
تلفات بالاي جنگ هاي قرن بيستم هم نتيجه پيشرفت علم و تکنولوژي در اين قرن، بدون اخلاق بوده است يعني علم بدون اخلاق و البته بحث جنگ در قرن بيستم خود يک کتابي را شامل مي شود که در بر دارنده نام جنگ،
محل وقوع، طرفين آن، دلايل آغاز جنگ، نحوه پايان جنگ يا مخاصمه، تلفات و نتايج جنگ بوده و ان شاءاله بزودي کار تأليف آن پايان رسيده و بدست چاپ خواهم سپرد و در اين صفحه منظورم فقط بيان يک جمله براي بيان فاجعه آميز بودن قرن بيستم بوده است.
«علم توحيد هم اگر بدون تهذيب نفس باشد باعث هلاکت مي شود » امام خميني (ره)
جنگ ازمنظر قرآن و حديث
البته در اين مبحث کتابها نوشته شده و کتابها بايد نوشته شود و به دليل اهميت آن از نظراحکام جهاد، بابي در فقه است به نام باب جهاد و آداب و مقررات آن.
ولي ما در يک نگاه سريع و در چند دقيقه به آن مي پردازيم.
اولاً جنگ در اين ديدگاه بيشتر تحت عناوين قتال و جهاد آمده است.
ثانياً در قريب به 300 آيه از آيات قرآن کريم بصورت مستقيم و علني و يا غير مستقيم و ضمني در خصوص قتال و جهاد به پيامبر عظم الشان السلام وحي شده است.
بيشترين آيات قرآن کريم در خصوص جنگ در سوره هاي زير است :
بقره، آل عمران، نساء، انفال، توبه و بعد در سوره هاي زير، اين مباحث در هر سوره در چند آيه وجود دارد حج، مائده، نحل، عنکبوت، حديد، عاديات، احزاب، حجرات، صف، حشر، فتح و سوره محمد(ص)
در قرآن کريم بحث قتال و کارزار را تحت عناوين مختلف در حدود 26 عنوان کلي و به اين شرح مي توان جستجو نمود : روح جنگ -تعليمات جنگي -سرباز گيري -دعوت به زير سلاح رفتن -لشکر و ارتش -معجزات نظامي -مرگ در راه خدا -پيروزي -شکست -سلاح -اسب -غنيمت جنگي -اسيران جنگي -نظاميان نا فرمان، جاسوسي در جنگ -قشون کشي -ملاحظات جنگي -ترغيب و تحريص لشگريان -شهيد -اجر مجاهدان -
اجرياوران مبارزين -کشتن دشمن -تعقيب دشمن -مقررات جنگ -عدالت در جنگ -ياري خدا نسبت به جهادگران و اين عناوين در قريب به 17 سوره قرآن و در جمع حدود 300 آيه مذکور است.
البته با توجه به ترجمه و تفسيرهاي مختلف اين اعداد و عناوين در نظر و تفسير علماء مختلف فرق مي کند، اينکه ذکر کردم ميانگيني است که دراغلب تقسيم بندي ها وجود دارد ولي هم اکنون با کارهاي ابتکاري و جديد نرم افزاري دامنه و عمق تحقيق در اين زمينه بسيار مطلوب است و براي محققين نظامي فرصت مغتنمي است.
در احاديث شريف معصومين هم بيش از همه در فرمايشات حضرت امير المؤمنين در نهج البلاغه و ديگر کتب حديث که از ايشان نقل شده بدليل حکومت داري و امامت و خلافت آن حضرت، در اين زمينه در اغلب موضوعاتي که در خطبه ها وجود دارد و همچنين در نهج الفصاحه و صحيفه سجاديه و احاديث مربوط به امام حسين و بعد ساير ائمه معصومين مي توان در اين خصوص مطالب فراواني يافت.
يکي از آنها را درابتداي بحث از فرمايشات حضرت امير برايتان ذکر مي نمايم :
«فان الجهاد باب من ابواب الجنه، فتحه الله لخاصه اوليائه. و هو لباس التقوي، و درع الله الحصينه، و جنته الوثيقه »
نکات عمده و فرازهاي اساسي را در خصوص جهاد و قتال در قرآن بخصوص سور و آياتي که ذکر شد و احاديث يا بطور کلي در اسلام و از بررسي علماء و فقهاي مسلمان بصورت خلاصه خدمتتان عرضه مي دارم و در نهايت پس از جمع بندي اين عرايض و انواع جهاد به تعريف جنگ دراسلام اشاره خواهم کرد.
1-قتال و جهاد دو عنوان است که براي لفظ جنگ در متون اسلامي بيش از ساير عناوين وجود دارد. هر جا از اين به بعد تا پايان اين بحث لفظ جنگ و نبرد بکار برده شد اين دو يعني قتال و جهاد را در ذهن خود متبادر فرماييد.
2-اين دو عنوان يا کل جنگ هم در جنبه دفاعي کاربرد دارند و هم در تهاجمي يا جنگ ابتدايي که البته در اين نوشتار فرصت نيست که برايتان شرح بدهم تهاجم هم در منظر اسلام با هدف دفاع از دين حق و کلمه الله است نه تهاجم براي بسط سرزمين يا بدست آوردن نتايج ديگر يعني در مجموع رسالت جنگ در اسلام دفاع است.
3-وقتي جنگ الهي است که ناشي از ايمان به خدا و رسول خدا و در راه خدا باشد و در مقابل آن جنگ در راه طاغوت است. يعني قتال في سبيل الله، قتال في سبيل الطاغوت. به عبارت ديگر : در کل دو نوع جنگ داريم. جنگ الهي يا جهاد و جنگ شيطاني
و تعاريف و مصاديق جهاد و يا قتال في سبيل الله و يا منظورهاي آن به شرح زير است :
1-جنگ، مقابله قهر آميز با آناني که به مؤمنين ظلم روا داشته و آنها را آواره کرده اند.
2-جنگ، اقدام براي امر به معروف و نهي از منکر با ابزار قهرآميز است وقتي ديگر راهها به نتيجه ختم نشده يا نمي شود.
3-جنگ، اقدام مسلحانه براي دفع شر افراد شرور از سرزمين مسلمين است.
4-جنگ ،اقدام مسلحانه به عنوان دفاع در مقابل آغازگر جنگ يعني کفار و مشرکين حربي و منافقين است.
5-جنگ، عمل مسلحانه براي دفع و يا ممانعت از فساد در روي زمين است.
6-جنگ، مبارزه قهرآميز با آناني است که خلق خدا را از راه خدا باز مي دارند. (با طاغوتها )
7-جنگ، تلاش قهرآميز براي برقراري امنيت در جامعه اسلامي و درامت اسلامي است.
8-جنگ، مبارزه مسلحانه در پاسخ به نداي مظلومين است که مورد تهاجم قرار گرفته اند (دفاع از مستضعفين )
9-جنگ، برخورد مسلحانه براي حفظ جان و مال و ناموس مسلمين با ديگراني است که در پناه مسلمين زندگي مي کنند.
11-جنگ، اقدام با اسلاح براي بازپس گيري آنچه که به ظلم گرفته شده است. (مال -زمين -حکومت -...)
12-جنگ، اجراي عدالت با قوه قهريه است.
13-جنگ، تلاش براي بازدارندگي دشمنان و دورکردن طمع آنان از مسلمين و سرزمين مسلمين است.
14-جنگ، تلاش قهرآميز براي کور کردن چشم فتنه قبل از اينکه به عمل تبديل شود (رفع تهديد يقيني قبل ازاقدام است ).
15-جنگ، اقدام مسلحانه براي حفظ و تعظيم شعائر الهي است.
16-جنگ، استفاده از سلاح براي جلوگيري از خونريزي توسط دشمنان است.
17-جنگ، تلاش قدرتمندانه براي حفظ عزت و اعتلاي اسلام و مسلمين است.
18 -جنگ، رويارويي مسلحانه با آناني است که با خدا و رسول خدا مي جنگند. (با احکام نوراني اسلام مي جنگند ).
19-جنگ، استفاده از زور در مقابل آناني است که مي خواهند مکتب اسلام از بين برود.
20-جنگ، اقدام مسلحانه براي دفع تجاوز از سرحدات سرزمينهاي اسلامي است.
21-جنگ، مقابله با دشمن يا دشمنان خدا، پيامبر، دين اسلام و با دشمنان مسلمين و مستضعفين است به منظور کشتن و نابود کردن و يا تسليم کردن آنان با احتمال کشته شدن يا نابود شدن
22-هر اقدام مشروع براي پيروزي اسلام و مسلمين در مقابل دشمنان ازکفارو مشرکين و متجاوزين
در اين قسمت به تقسيمات جنگ از منظر قرآن و حديث مي پردازيم
انواع جنگ در قرآن و حديث
-جنگ ابتدائي
-جنگ دفاعي
-غزوات
- سرايا
2-تقسيم بندي از نظر اهداف غائي
-جنگ در راه خدا
-جنگ در راه طاغوت
3-تقسيم بندي از نظر ابزار و امکانات انساني
-جنگ با مال
-جنگ با جان
البته مي توان جهاد با زبان را به اين تقسيم بندي اضافه نمود (بر اساس اين نوع تقسيم بندي و با عنايت به تقسيمات ديگر مي توان کلمه مسلحانه را در تعريف جنگ يا جهاد از منظر قرآن حذف نمود )
4-تقسيم بندي از نظر کميت نيروي رزمنده
-فردي
-گروهي کوچک
-جنگ با گروهي بزرگ يا با همه توان (جنگ تمام عيار)
5-تقسيم بندي از نظر موقعيت مکاني دشمن
-جنگ با دشمن نزديک (تقدم يکم)
-جنگ با دشمن دور (تقدم دوم )
6-تقسيم بندي از نظر محدوده جغرافيايي
-جنگ در خشکي
-جنگ در غير خشکي
7-تقسيم بندي با توجه به مرزهاي سرزميني
-جنگ با دشمن درون سرزمين خودي
-جنگ با دشمن در سرزمين دشمن
8-انواع جنگ از نقطه نظر زمان وقوع دفاع
-دفاع پيشگيرانه (وقتي فتنه انگيزي دشمن معادل يا برتر از جنگ است يا اقدامات دشمن نشان از قصد قطعي دشمن به حمله دارد ) يا قبل ازحمله دشمن
-دفاع همزمان يا بلافاصله بعد از وقوع حمله دشمن
-تعقيب دشمن براي نابودي حاکميت و قدرت دشمن
9-تقسيم بندي از نظر بازدارندگي حمله دشمن
-اقدامات بازدارنده نظامي (با افزايش توانائي هاي دفاعي ) جهت از بين بردن فکر و ميل حمله و تجاوز در دشمن
-اقدامات بازدارنده غير نظامي (داشتن قدرت چانه زني ديپلماتيک، توان برتر اقتصادي، افزايش وحدت ملي و...)
-اقدامات تدافعي در مقابل حمله وقوع يافته در اولين مرحله مکاني و زماني
10-انواع جنگ از نظر نيت عملي اقدامات
-پاسخ متقابل براي دفع تجاوز
-تنبيه متجاوز براي از بين بردن ريشه تهاجم
11-انواع جنگ با عنايت به شيوه جنگيدن يا آرايش نيروها
-عمليات نفوذي (گشتي رزمي -دستبرد -تاخت ) يا جنگ نامنظم،
-دفاع با تمام توان در رويارويي (لشگرکشي منظم)
12-تقسيم جنگ از نظر سازمان براي رزم (ساختار سازماني ) يا نوع يگان
-جنگ پياده نظام
-جنگ سواره نظام
13-انواع جنگ از نظر سلاح
-دفاع با يگان سبک اسلحه يا جنگ با اسلحه سبک
دفاع با يگان سنگين اسلحه يا جنگ با سلاح هاي سنگين
14-جنگ از نظر تحرک تاکتيکي
-جنگ در حضر (دفاع ثابت )
-جنگ در سفر (دفاع متحرک )
15-جنگ از نظر نوع ابزار
-جنگ نرم، مقابله با فتنه دشمن (روياروئي با جنگ نرم دشمن )
-جنگ سخت، مقابله با قدرت فيزيکي دشمن (روياروئي با جنگ سخت دشمن )
16-انواع جنگ از نظر مباني اعتقادي و اخلاقي طرفين متقابل جنگ
-جنگ با کفار و مشرکين
-جنگ با منافقين
-جنگ با پيمان شکنان (مي توانند دو طرف جنگ مسلمان باشند )
-جنگ با غلات و خوارج (که ممکن است مسلمان اطلاق شوند )
-جنگ با ظالم (ممکن است مسلمان باشند، ظالم داخلي يا خارج از مرزها )
17-انواع جنگ از نظر آگاهي دشمن يا اطلاع يافتن او
-جنگ اعلام يا اعلان شده
-جنگ غافلگير کننده
18-انواع جنگ از نظر مدت زمان ادامه جنگ
-سريع
-کوتاه مدت
-بلند مدت
19-جنگ از نظر زمان جهت نتيجه گيري
-قدرت و مقاومت
-تازش و سرعت
20-جنگ از نظر محدوده حاکميت و يا مقابله با آن
-جنگ از نظر محدوده حاکميت و يا مقابله با آن
-جنگ با دشمني که از خارج حاکميت حکومت اسلامي اقدام به تجاوز مي کند.
-جنگ با دشمن داخلي که در محدوده حاکميت اسلامي با حکومت مي جنگد (پيمان شکننان، خوارج، بغات و...)
-جنگ با برهم زنندگان امنيت، آسايش و نظامات اجتماعي (محاربين، اشرار، مفسدين في الارض متشکل و مجتمع )
-جنگ قبيله اي -قومي -گروهي (دو قوم يا گروه مسلمان در يک سرزمين اسلامي به دليل اختلاف با يکديگر مي جنگند نه با حکومت )
حال با ذکر اين تقسيمات و توضيحات قبل مي توانيم به تعريف از جنگ در قرآن و حديث برسيم. در اينجا بايد يادآور شوم که هر کدام از اين تقسيمات نياز به شرح و توضيح جامع دارد که ان شاء ا... در کتاب مفصل ديگري به آن خواهم پرداخت.
تعريف جنگ در اسلام و اهداف آن
-تعريف کوتاه :
در يک عبارت قتال و جهاد در اسلام عبارتست از :
روياروئي، زدو خورد، کشتن و کشته شدن جهت تسليم و يا وادار نمودن طرف مقابل به امري در راه خدا يا در راه طاغوت
-تعريف مشروح
در يک عبارت قتال و جهاد در اسلام عبارتست از :
دفاع از اسلام، جان، مال، عرض، نواميس، مسلمين و مستضعفين و پناه جويان به مسلمين با نيت قربه الي الله و در چهارچوب اوامر و نواهي حضرت حق جل جلاله با امکانات قهرآميز يا غير قهر آميز در مقابل دشمناني که قصد تجاوز و يا اقدام به تعدي به امور مزبور را داشته يا نموده اند.
«ما با هيچ کشوري چه اسلامي و چه غير اسلامي سر جنگ نداريم و طالب صلح و صفا براي همه هستيم.»
«امام خميني (ره)»
اهداف جنگ در اسلام با عنايت به موارد پيش گفته، عبارتند از :
-اعتلاي کلمه الله و اسلام عزيز
-ايجاد و حفظ امنيت
-برقراري و حفظ آرامش
-استقرار عدالت در سرزمينهاي اسلامي و مسلمين، و هم پيمانان آنان
-حفظ و اعتلاي عزت و اقتدار مسلمين
نتايج جهاد اسلامي
در يک عبارت اين نتايج را مي توان حاصل جهاد في سبيل الله دانست :
-بخشش گناهان رزمندگان
-کسب رضايت الهي
-فتح و نصرت مادي
-فوز عظيم شهادت و رضوان الهي
-عزت دنيوي و اخروي که مي توان در آيات 10 الي 13 سوره صف آنرا يافت.
* يا ايها الذين ءامنوا هل ادلکم علي تجاره تنجيکم من عذاب اليم * تؤمنون بالله و رسوله و تجاهدون في سبيل الله باموالکم و انفسکم ذالکم خير لکم ان کنتم تعلمون * يغفرلکم ذنوبکم و يدخلکم جنات تجري من تحتهالانهار و مساکن طيبه في جنات عدن ذالک الفوز العظيم * و اخري تحبونها نصر من الله و فتح قريب و بشر المؤمنين
(آيات 10الي 13 سوره صف )
«ايران قبله عالم » (ژئوپولتيک ايران ) عنوان کتابي است نوشته گراهام اي فولر تحليل گر عالي رتبه سازمان جاسوسي سيا که 20 سال در خاورميانه زندگي کرده است؛ مطالب اين کتاب مبني بر اهميت ژئوپلوتيک ايران از ديد دشمنان ماست چون مهمترين دليل تحميل جنگ به ايران اسلامي را وقوع انقلاب شکوهمند اسلامي و تغيرات ژئوپولتيکي حاصل از آن مي دانم ناگزير به تعريف کوتاهي از ژئوپولتيک و بعد وضعيت ژئوپولتيکي قبل و بعد از انقلاب مي پردازم.
منبع: کلیاتی از جنگ و مواردی از دفاع مقدس، ناصر آراسته ، انتشارات ایران سبز ،1389
