حقايق علمي و رويکرد صنعتي در قرآن کريم

خداوند متعال به واسطه رحمت بي منتهايش همه موجودات را بر طبق اصل هدايت عامه به کمال مطلوبشان مي رساند. در اين ميان انسان موجودي است که علاوه بر هدايت عامه از هدايت ديگري که به هدايت تشريعي تعبير مي شود برخوردار است.
ارسال پيامبران و نزول کتب آسماني در پاسخ به اين اصل هدايتي مي باشد. و پيامبران پل ارتباطي دنيا با جهان غيب مي باشند.
کتب برجا مانده از پيامبران حاوي دستورالعمل هايي است که با به کار بستن آنها انسان خود را آماده پذيرش جهان غيب مي نمايد. و دستورات و مطالب آنها حاوي مطالب اعتقادي، اخلاقي و فروعاتي از مسائل زندگي انسانها است. تا در پرتو اجراي آن فرامين زندگي معقول و مبتني بر اصل انساني داشته باشند. مشهورترين کتب آسماني همچون تورات، انجيل و قرآن به عنوان نور و هدايت و خارج کننده انسانها از تاريکي ها به روشنايي جهان علم و دانايي تعبير شده اند.
اما قرآن در بين کتب آسماني از جايگاه منحصر به فردي برخوردار است. و هيچ يک از کتب مقدس همانند قرآن با علم و يافته هاي مسلّم آن مطابقت ندارد.
قرآن علاوه بر اشارات علمي، تلويحاً به برخي از فنون و صنايع رايج در زندگي انسانها اشاره نيز مي نمايد.
- آيا ما حق داريم آيات قرآن را با مسائل مختلف علوم طبيعي و اکتشافات علمي تطبيق دهيم؟
- نظرات مختلفي در ميان دانشمندان اسلامي وجود دارد مبني بر اينکه تا حدودي مي توان آيات قرآن را بر مسائل علوم طبيعي تطبيق کرد:
«مشروط بر اينکه دو اصل مهم رعايت گردد:
نخست اينکه مسائلي از علوم طبيعي انتخاب شود که صد در صد ثابت و قطعي و حتمي است اما بايد از رفتن به سراغ فرضيه ها اجتناب شود. ديگر آنکه، دلالت آيات قرآن بر آنها کاملاً روشن و طبق قواعد ادبي در استنباط معاني از ظواهر الفاظ قابل اعتماد باشد و نيازي به توجيه و تفسيرهاي مخالف ظاهر پيدا نکند»(1)
قرآن پژوه مسيحي مذهب فرانسوي« بوريس بوکاي» در کتاب خود به نام « مقايسه اي ميان تورات و انجيل، قرآن و علم» در اين خصوص بيان مي دارد: من بدون هيچگونه پيش داوري و با واقع بيني تمام، بررسي وحي قرآني را با جستجوي درجه سازگاري آن با داده هاي دانش نوين، آغاز کردم. از طريق ترجمه ها مي دانستم که قرآن هرگونه پديده طبيعي را متذکر مي گردد، ليکن اطلاع مختصري از آن داشتم. با بررسي بسيار دقيق متن عمومي، صورتي از آنها تهيه کردم و در پايان برايم روشن شد که قرآن هيچ مطلبي که از نظر علمي عصر جديد، انتقاد پذير باشد ندارد.»(2)
آيات متعددي در قرآن وجود دارد که به جزئيات عالم هستي پرداخته و اطلاعات علمي خاصي درباره آنها بيان داشته است. براي تفهيم بيشتر شاهد مثال هايي از آيات قرآن مي آوريم که در آن به جزئيات حقايق علمي اشاره و يا توجه شده است، سپس به برخي از فنون و صنايع که در قرآن تلويحاً به آنها اشاره شده مي پردازيم:
الف) قرآن و حقايق قطعي علمي

- عدم خلل در آسمانها و زيور بودن ستارگان براي آن
 

« افلم ينظروا الي السماء فوقهم کيف بنيناها و زيناها و مالها من فروج»( سوره ق، آيه 6)؛ « مگر به آسمان بالاي سرشان ننگريسته اند که چگونه آنها را ساخته و زينتش داده ايم و براي آن هيچ گونه شکافتگي نيست.»

- خلقت آسمان، بدون ستون
 

« خلق السموات بغير عمد ترونها...»( سوره لقمان، آيه 10)
« آسمانها را بي هيچ ستوني که آن را بينيد خلق کرد...»

- گرانش و نظم حرکت ماه و خورشيد
 

« و سخر لکم الشمس و القمر دائبين و سخر لکم الليل و النهار»( سوره ابراهيم، آيه 33) و« ... سخر الشمس و القمر کل يجري لاجل مسمّي...»( سوره زمر، آيه 5)

- وجود مدار مخصوصي براي خورشيد ماه
 

« لا الشمس ينبغي لها ان تدرک القمر و لا الليل سابق النهار و کل في فلک يسبحون»( سوره يس، آيه 40)؛ « نه خورشيد را سزد که به ماه رسد، و نه شب بر روز پيشي جويد، و هر کدام در سپهري شناورند.»

- تکامل جهان و حرکت کل منظومه شمسي
 

« و الشمس تجري لمستقر لها ذلک تقدير العزيز العليم»( سوره يس، آيه 38)؛ « و خورشيد به [ سوي] قرارگاه ويژه خود روان است. تقدير آن عزيز دانا اين است.»

- انبساط جهان
 

« و السماء بنيناها بأيدٍ و انّا لموسعون»( سوره ذاريات، آيه 47)؛ « آسمان را به قدرت خود برافراشتيم، و بي گمان، ما [ آسمان ] گسترديم».

- تعدد جهان ها
 

« تبارک الذي جعل في السماء بروجاً و جعل فيها سراجاً و قمراً منيراً»( سوره فرقان، آيه 61)؛ « [ فرخنده و] بزرگوار است آن کسي که در آسمان بر جهاني نهاد، و در آن، چراغ و ماه نور بخشي قرار داد».

- حرکت زمين و بستر زندگي
 

« الذي جعل لکم الارض مهداً و سلک لکم فيها سبلا و انزل من السماء ماءً فاخرجنا به ازواجاً من نبات شتي»( سوره طه، آيه 53)؛ « همان کسي که زمين را برايتان گهواره اي ساخت، و براي شما در آن، راهها ترسيم کرد و از آسمان آبي فرود آورد، پس به وسيله آن رستنيهاي گوناگون، جفت جفت بيرون آورديم.»

- بيان اکوسيستم آب رساني در دنيا
 

« و نزّلنا من السماء ماء مبارکاً فانبتنا به جنات و حبّ الحصيد»( سوره ق، آيه 9)؛ « و از آسمان، آبي پر برکت فرود آورديم، پس بدان [ وسيله] باغها و دانه هاي درو کردني رويانيديم.»
« رزقاً للعباد و احيينا به بلدةً ميتاً کذلک الخروج»( سوره ق، آيه 11)؛ « ( اينها همه) براي روزي بندگان ( من) است، و با آن [ آب] سرزمين مرده اي را زنده گردانيديم؛ رستاخيز[ نيز] چنين است.»

- بادها، عامل باروري ابرها
 

« و الله الذي ارسل الرياح فتثير سحاباً فسقناه الي بلد ميت فاحيينا به الارض بعد موتها کذلک النشور»( سوره فاطر، آيه 9)؛ « و خدا همان کسي است که بادها را روانه مي کند، پس [ بادها] ابري را برمي انگيزند، و [ ما] آن را به سوي سرزميني مرده رانديم. و آن زمين بدان [ وسيله] پس از مرگش زندگي بخشيديم، رستاخيز[ نيز] چنين است.»

- اثر ارتفاع بر تنفس
 

« ... و من يرد ان يضلّه يجعل صدره ضيقاً حرجاً کانما يصعد في السماء...»( سوره انعام، آيه 125)؛ « هرکه را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ مي گرداند؛ چنان که گويي به زحمت در آسمان بالا مي رود...»

- الکتريسيته جوي
 

« هو الذي يريکم البرق خوفاً و طمعاً و ينشيء السحاب الثقال»( سوره رعد، آيه 12)، « اوست کسي که برق را براي بيم و اميد به شما مي نماياند، و ابرهاي گرانبار را پديدار مي کند.»
« و يسبح الرعد بحمده و الملائکه من خيفته و يرسل الصواعق فيصيب بها من يشاء...»( سوره رعد، آيه 13)؛ « رعد، به حمد او، و فرشتگان[ جملگي] از بيمش تسبيح مي گويند، و صاعقه ها را فرو مي فرستد و با آنها هرکه را بخواهد، مورد اصابت قرار ميدهد...»( سوره نور، آيه 43)

- پيدايش جهان
 

« .... ان السماوات و الارض کانتا رتقاً ففتقناهما ...»( سوره انبياء، آيه 3)؛ « آسمانها و زمين هر دو به هم پيوسته بودند. و ما آن دو را از هم جدا ساختيم.»

-اتمسفر( فضاي محافظ زمين)
 

« و جعلنا السماء سقفاً محفوظاً...»( سوره انبياء، آيه 32)؛ « و آسمان را سقفي محفوظ قرار داديم...».

پي‌نوشت‌ها:
 

1. محمدهادي معرفت، تلخيص علوم قرآني، فصل اعجاز قرآن، و گلستان قرآن، شماره 152، سال ششم 1382، ص 19 علي شمس ناتري.
2. کميجاني، قرآن شناسي تطبيقي، انتشارات بين المللي الهدي، 1385ش، ص 151.
 

منبع:نشريه بشارت شماره 75
ادامه دارد...