مصرف داروهاي سرماخوردگي و ضد سرفه در كودكان
نويسنده: مريم اميري
امروزه تعداد زيادي فرآورده دارويي سرماخوردگي و ضدسرفه براي كودكان موجود است. هنگام سرماخوردگي اكثر والدين فقط مي خواهند كه فرزندشان هر چه سريع تر بهتر شود و چه كسي آنها را سرزنش مي كند؟
متاسفانه همه داروهاي مورد استفاده سرماخوردگي آن اثري را كه ادعا مي شود، ندارند. مطالعات بسياري كه بر روي اين داروها صورت گرفته مشخص كرده اند كه اثربخشي آنها مورد ترديد است و با توجه به عوارض جانبي شديد حاصل از آنها، ارزش ريسك كردن ندارند. در ادامه به شرح مختصري درباره داروهاي مورد مصرف براي كودكان مي پردازيم:
1- داروهاي ضد درد و كاهنده تب: شامل استامينوفن (Tylenol) و ايبوپروفن (Advil) مي باشند. مصرف آسپرين يا فرآورده هاي دارويي كه شامل آسپرين يا ديگر ساليسيلات ها هستند، در كودكان و نوجوانان ممنوع است، به ويژه زماني كه علائمي مانند بيماري هاي ويروسي شامل آبله مرغان، آنفلونزا و... در كودك مشاهده شود، زيرا آسپرين در اين شرايط منجر به وقوع سندرم ري (Reye syndrome) مي شود كه اگر چه اين بيماري نادر است اما فوق العاده جدي است كه مي تواند منجر به مرگ شود. در نتيجه براي كاهش تب در كودك خود از فرآورده هاي استامينوفن يا ايبوپروفن استفاده نماييد.
مصرف استامينوفن در كودكان بالاي 2 ماه ايمن مي باشد اما مقدار مصرف بايد توسط پزشك تعيين گردد، زيرا مسئوليت با آن خيلي راحت اتفاق مي افتد كه اثرات زيان بخشي را به همراه دارد. ايبوپروفن براي كودكان بالاي 6 ماه و به شرط تعيين مقدار مصرف توسط پزشك ايمن است. از آنجايي كه اين دارو مي تواند باعث ايجاد ناراحتي معده شود در صورتي كه كودك شما با اين مشكل روبرو است، از مصرف آن خودداري شود.
2- آنتي هيستامين / ضداحتقان ها(دكونژستانت ها)/ داروهاي ضد سرفه:
با توجه به هشدارهاي اخير سازمان اخير سازمان غذا و دارو آمريكا (FDA)، مصرف آنتي هيستامين ها مانند ديفن هيدرامين، كلرفنيرامين، برم فنيرامين و سيپروهيتادين، و كونژستانت ها مانند سودوافدرين و فنيل افرين، ضدسرفه ها مانند دكسترومتورفان و خلط آورها مانند گايافزين در كودكان با سن كمتر از 2 سال توصيه نمي شود و در كودكان با سن كمتر از 6 سال بايد با احتياط كامل و رعايت موارد منع مصرف باشد.
• فرآورده هاي ذكر شده نبايد به منظور كمك به خواب كودك و ايجاد حالت خواب آلودگي در وي مصرف شوند.
• فرآورده هاي مورد استفاده جهت رفع علايم سرماخوردگي و ضدسرفه فقط به بهبود علامتي بيماري كمك مي نمايند. اين فرآورده ها علت ايجاد بيماري را رفع مي نمايند و در كوتاه نمودن دوره بيماري كودك نيز موثر مي باشند.
• به والدين توصيه مي شود كه جهت تنظيم مقدار تجويز شده فرآوده براي كودك، از پيمانه يا قاشق هاي مخصوص اندازه گيري دارو استفاده نمايند و از اندازه گيري مقدار مصرف توسط قاشق هاي خانگي، به دليل استاندارد نبودن اندازه آنها خودداري نمايند.
• به والدين تاكيد مي شود كه فرآورده هاي مذكور را در محلي دور از دسترس كودكان نگهداري نمايند.
• والدين بايد بدانند كه مصرف بيش از حد و استفاده نادرست از اين داروها مي تواند منجر به عوارض جدي و تهديد كننده حيات مانند افزايش ضربان قلب، گيجي، دپرسيون تنفسي و تشنج در كودك شود.
3- داروهاي ضد اسهال و استفراغ: اسهال و استفراغ از علايمي هستند كه بيشتر از همه والدين را مي ترسانند. بسياري از والدين فقط به دنبال برطرف نمودن اين علايم و بهتر شدن كودك خود هستند در حالي كه اسهال و استفراغ معمولا يك مكانيسم بدني جهت حذف هر گونه ميكروب از بدن مي باشند و قطع آنها با دارو مي تواند در بعضي مواقع شرايط را بدتر كند. در اين موارد آنچه حايز اهميت است حفظ تعادل آب و الكتروليت هاي بدن مي باشد (با استفاده از محلول ORS) و حتما بايد به پزشك مراجعه نمود.
4- آنتي بيوتيك ها: اكثر والدين تصور مي كنند كه بيماري فرزندشان تنها بعد از مصرف يك دوره آنتي بيوتيك ها برطرف خواهد شد. در حالي كه هميشه اينگونه نيست. آنتي بيوتيك ها هيچ گونه اثري در درمان و كاهش طول مدت بيماري هاي ويروسي مانند سرماخوردگي يا آنفلونزا نخواهند داشت. متاسفانه بسياري از آنتي بيوتيك ها بي رويه مصرف مي شوند زيرا والدين اصرار دارند كه با مصرف آنها فرزندشان بهبودي مي يابد. اين مصرف خودسرانه تنها منجر به ايجاد مقاومت دارويي براي باكتري ها مي شود در حالي كه كوچك ترين كمكي به درمان بيماري ويروسي فرزند شما نمي كند.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50
متاسفانه همه داروهاي مورد استفاده سرماخوردگي آن اثري را كه ادعا مي شود، ندارند. مطالعات بسياري كه بر روي اين داروها صورت گرفته مشخص كرده اند كه اثربخشي آنها مورد ترديد است و با توجه به عوارض جانبي شديد حاصل از آنها، ارزش ريسك كردن ندارند. در ادامه به شرح مختصري درباره داروهاي مورد مصرف براي كودكان مي پردازيم:
1- داروهاي ضد درد و كاهنده تب: شامل استامينوفن (Tylenol) و ايبوپروفن (Advil) مي باشند. مصرف آسپرين يا فرآورده هاي دارويي كه شامل آسپرين يا ديگر ساليسيلات ها هستند، در كودكان و نوجوانان ممنوع است، به ويژه زماني كه علائمي مانند بيماري هاي ويروسي شامل آبله مرغان، آنفلونزا و... در كودك مشاهده شود، زيرا آسپرين در اين شرايط منجر به وقوع سندرم ري (Reye syndrome) مي شود كه اگر چه اين بيماري نادر است اما فوق العاده جدي است كه مي تواند منجر به مرگ شود. در نتيجه براي كاهش تب در كودك خود از فرآورده هاي استامينوفن يا ايبوپروفن استفاده نماييد.
مصرف استامينوفن در كودكان بالاي 2 ماه ايمن مي باشد اما مقدار مصرف بايد توسط پزشك تعيين گردد، زيرا مسئوليت با آن خيلي راحت اتفاق مي افتد كه اثرات زيان بخشي را به همراه دارد. ايبوپروفن براي كودكان بالاي 6 ماه و به شرط تعيين مقدار مصرف توسط پزشك ايمن است. از آنجايي كه اين دارو مي تواند باعث ايجاد ناراحتي معده شود در صورتي كه كودك شما با اين مشكل روبرو است، از مصرف آن خودداري شود.
2- آنتي هيستامين / ضداحتقان ها(دكونژستانت ها)/ داروهاي ضد سرفه:
با توجه به هشدارهاي اخير سازمان اخير سازمان غذا و دارو آمريكا (FDA)، مصرف آنتي هيستامين ها مانند ديفن هيدرامين، كلرفنيرامين، برم فنيرامين و سيپروهيتادين، و كونژستانت ها مانند سودوافدرين و فنيل افرين، ضدسرفه ها مانند دكسترومتورفان و خلط آورها مانند گايافزين در كودكان با سن كمتر از 2 سال توصيه نمي شود و در كودكان با سن كمتر از 6 سال بايد با احتياط كامل و رعايت موارد منع مصرف باشد.
• فرآورده هاي ذكر شده نبايد به منظور كمك به خواب كودك و ايجاد حالت خواب آلودگي در وي مصرف شوند.
• فرآورده هاي مورد استفاده جهت رفع علايم سرماخوردگي و ضدسرفه فقط به بهبود علامتي بيماري كمك مي نمايند. اين فرآورده ها علت ايجاد بيماري را رفع مي نمايند و در كوتاه نمودن دوره بيماري كودك نيز موثر مي باشند.
• به والدين توصيه مي شود كه جهت تنظيم مقدار تجويز شده فرآوده براي كودك، از پيمانه يا قاشق هاي مخصوص اندازه گيري دارو استفاده نمايند و از اندازه گيري مقدار مصرف توسط قاشق هاي خانگي، به دليل استاندارد نبودن اندازه آنها خودداري نمايند.
• به والدين تاكيد مي شود كه فرآورده هاي مذكور را در محلي دور از دسترس كودكان نگهداري نمايند.
• والدين بايد بدانند كه مصرف بيش از حد و استفاده نادرست از اين داروها مي تواند منجر به عوارض جدي و تهديد كننده حيات مانند افزايش ضربان قلب، گيجي، دپرسيون تنفسي و تشنج در كودك شود.
3- داروهاي ضد اسهال و استفراغ: اسهال و استفراغ از علايمي هستند كه بيشتر از همه والدين را مي ترسانند. بسياري از والدين فقط به دنبال برطرف نمودن اين علايم و بهتر شدن كودك خود هستند در حالي كه اسهال و استفراغ معمولا يك مكانيسم بدني جهت حذف هر گونه ميكروب از بدن مي باشند و قطع آنها با دارو مي تواند در بعضي مواقع شرايط را بدتر كند. در اين موارد آنچه حايز اهميت است حفظ تعادل آب و الكتروليت هاي بدن مي باشد (با استفاده از محلول ORS) و حتما بايد به پزشك مراجعه نمود.
4- آنتي بيوتيك ها: اكثر والدين تصور مي كنند كه بيماري فرزندشان تنها بعد از مصرف يك دوره آنتي بيوتيك ها برطرف خواهد شد. در حالي كه هميشه اينگونه نيست. آنتي بيوتيك ها هيچ گونه اثري در درمان و كاهش طول مدت بيماري هاي ويروسي مانند سرماخوردگي يا آنفلونزا نخواهند داشت. متاسفانه بسياري از آنتي بيوتيك ها بي رويه مصرف مي شوند زيرا والدين اصرار دارند كه با مصرف آنها فرزندشان بهبودي مي يابد. اين مصرف خودسرانه تنها منجر به ايجاد مقاومت دارويي براي باكتري ها مي شود در حالي كه كوچك ترين كمكي به درمان بيماري ويروسي فرزند شما نمي كند.
منبع: ماهنامه آموزشي کودک شماره 50
