بى‏اختيارى ادرار

20 نكته براى مقابله با آن
ناتوانى در نگه داشتن ادرار يك علامت است نه يك بيمارى. اما تبعات آن مى‏تواند در زندگى اجتماعى، شغل و شخصيت فرد اثرات مخربى داشته باشد.
روبرت شل سنيكر »استاديار جراحى دانشگاه ماساچوست« مى‏گويد: من ناتوانى در نگه داشتن ادرار را يك بيمارى اجتماعى مى‏دانم. ما بيمار زنى داشتيم كه به خاطر خجالت سه سال از خانه‏اش بيرون نرفته بود.
وى و ديگر متخصصان پيام واضحى را به مردم دادند مبنى بر اينكه مردم نبايد زندگى خود را به خاطر اين مشكل لكه‏دار كنند. تقريبا هر شخصى مى‏تواند درمان شود و يا مشكلش بهتر شود.
در اغلب موارد، اين ناتوانى به صورت نسبى است و توجه كنيد كه اين ناتوانى بخشى از فرايند پيرى است. نيل رسنيك »رئيس و مدير بيمارستان زنان در بولستون« مى‏گويد: اين قابل اجتناب نيست و غير قابل برگشت هم نيست. گاهى وقت‏ها حتى تلاش كمى مى‏تواند مشكل را كاهش دهد و يا جلوى آن را بگيرد.
شما بايد بى‏اختيار ادرار را با زندگى‏تان تطبيق دهيد نه بر عكس، در اينجا راه‏هايى است كه مى‏تواند به شما كمك كند.

يك دفتر يادداشت تهيه كنيد.
 

براى يك هفته بنويسيد: چه چيزى خوردم، چه چيزى نوشيدم، كى به حمام رفتم، كى دچار ادرار ناخواسته شدم؟ اين كار به شما و پزك‏تان كمك مى‏كند كه علت بيمارى‏تان را پيدا كنيد.

در مصرف مايعات صرفه‏جو باشيد.
 

ممكن است دفتر يادداشت شما نشان دهد كه آب زيادى در روز مصرف مى‏كنيد. غالبا به اين دليل، شخصى كه رژيم دارد به ظرف مصرف مايعات كشيده مى‏شود. اگر مقدار كمترى مايعات مصرف كنيد بى‏اختيارى ادرار كمتر مى‏شود.

اما زياد هم صرفه‏جو نباشيد.
 

اما قطع مصرف مايعات، پايين‏تر از حد معمولى آن و بدون اجازه پزشك مى‏تواند باعث كم آب شدن بدن و بدتر شدن مشكلات ادرارى شود و امكان ايجاد بيمارى‏هاى جدى‏ترى را فراهم كند.

اصلا الكل نخوريد.
 

الكل مهم‏ترين محرك براى دستشويى رفتن است.

از كافئين اجتناب كنيد.
 

كافئين مثل الكل يك عامل ادرارآور شناخته شده مى‏باشد. كافئين نه تنها در نوشيدنى‏هاى بلكه در بعضى از داروها هم وجود دارد. دفتر يادداشت شما نشان مى‏دهد كه آيا از اين نوشيدنى‏ها مصرف مى‏كنيد يا خير.

از آب گريپ‏فروت خوددارى كنيد.
 

آب گريپ‏فروت نيز يك عامل ادرارآور معروف مى‏باشد كه زمانى در رژيم مورد علاقه مردم قرار داشت.

زغال اخته را جايگزين كنيد.
 

عصاره‏ى زغال اخته اثرات مفيد شناخته شده‏اى براى مثانه دارد.

شلى و آرامش خود را حفظ كنيد.
 

يبوست مى‏تواند منجر به ناتوانى در نگه داشتن ادرار شود. بنابراين غذاهاى پر فيبر بخوريد و مطمئن شويد كه مقادير كافى مايعات مصرف مى‏كنيد. يك تجويز كلينيك ناتوانى ادرارى: »هر روز ذرت بو داده بخوريد«.

سيگار نكشيد.
 

نيكوتين سطح مثانه را تحريك مى‏كند و اگر شما دچار ناتوانى ادرارى ناشى از استرس هستيد، سرفه كردن مى‏تواند باعث تحريك ناتوانى شود.

اضافه وزن خود را كم كنيد.
 

ناتوانى در نگه‏دارى ادرار در افرادى كه چندين كيلو از وزن‏شان را كم كرده‏اند، بهبود پيدا كرده است.

تخليه دوگانه را امتحان كنيد.
 

هنگامى كه ادرار مى‏كنيد در دستشويى بمانيد تا احساس كنيد كه مثانه‏تان خالى شده است. سپس بلند شويد و دوباره بنشينيد به آرامى به طرف جلو روى زانوهاى‏تان خم شويد و دوباره ادرار كردن را امتحان كنيد.

وقتى به دستشويى برويد كه بايد برويد.
 

دكتر جتر مى‏گويد: واقعا معقول مى‏باشد كه تخليه مثانه خود را بر روى پايه منظمى برنامه‏ريزى كنيد. براى مثال هنگام شام در حالى كه دستشويى داريد، روى ميز غذا ننشينيد. تا وقتى كه شام تمام شود نگه داشتن طولانى ادرار منجر به عفونت و اتساع بيش از حد مثانه مى‏شود و اگر شما مثانه پر و عضلات اسفنكتر ضعيف داشته باشيد در هنگام سرفه، عطسه و يا خنديدن ممكن است دچار ادرار ناخواسته شويد. بهترين توصيه: مثانه خود را قبل و بعد از وعده‏هاى اصلى غذا و قبل از رفتن به رختخواب خالى كنيد.

به صورت عادت در بياوريد.
 

اولا با فواصل كوتاه و منظم مثانه خود را تخليه كنيد. براى شروع هر يك ساعت، خوب است و به تدريج اين فواصل را افزايش دهيد. در بعضى از موارد بى‏اختيارى ادرار، اين روش بسيار مؤثر است ولى كسى علت آن را نمى‏داند. ما نمى‏دانيم كه آيا واقعا اين روش، مثانه را به كاركرد طبيعى خود برمى‏گرداند يا خير و يا به مغز آموزش مى‏دهد تا با كاركرد بد مثانه مقابله كند.

هدف شما سه تا شش ساعت باشد.
 

فواصل متوسط بين دستشويى رفتن‏ها 3 تا 6 ساعت است. سعى كنيد در طول هفته‏ها به اين محدوده برسيد.

سن را جبران كنيد.
 

هنگامى كه پيرتر مى‏شويد، زمان طولانى‏ترى بين احساس تخليه‏ى مثانه و رسيدن به دستشويى طول مى‏كشد. به عبارت ديگر سعى كنيد نزديك دستشويى قرار بگيريد تا سريع‏تر از قبل بتوانيد خود را به دستشويى برسانيد.

ورزش‏هاى خاصى را انجام دهيد.
 

متخصصان مى‏گويند كه اين ورزش‏ها مى‏تواند بعضى از انواع بى‏اختيارى ادرار را در هر دو جنس و در همه سنين كاهش دهد و حتى شايد جلوى آن را بگيرد.
بدون اينكه عضلات ساق پا، باسن و يا شكم را منقبض كنيد تصور كنيد كه اسفنكتر دور سوراخ مقعد را گرفته‏ايد و با اين كار از مدفوع كردن جلوگيرى مى‏كنيد. اين ورزش، عضلات عقبى لگن را مشخص مى‏كند. سپس در هنگام ادرار سعى كنيد ادرار را متوقف كنيد و سپس دوباره ادرار كنيد. اين كار بخش جلويى عضلات لگنى را مشخص مى‏كند. زنان بايد تصور كنند كه تامپون را از ناحيه تناسلى خود برداشته‏اند.
اكنون شما آماده يك ورزش كامل هستيد. از عقب به جلو شروع كنيد. عضلات خود را منقبض كنيد و بعد از شمارش تا عدد چهار آن‏ها را شل كنيد. اين كار را دو دقيقه انجام دهيد و حداقل سه بار در روز آن را تكرار كنيد.

اتفاقات را پيش‏بينى كنيد.
 

اگر فكر مى‏كنيد كه مى‏خواهيد عطسه كنيد و يا مى‏خواهيد چيزى را بلند كنيد يا بالا و پايين بپريد، قبل از وقوع حادثه، اسفنكتر خود را منقبض كنيد.

اگر هيچ علامت هشدار دهنده‏اى وجود ندارد، وحشت نكنيد.
 

اگر ادرار غير ارادى بدون هيچ علامت هشدار دهنده‏اى وجود دارد، وحشت نكنيد؛ بلكه آرامش خود را حفظ كنيد و اسفنكتر خود را منقبض كنيد؛ سپس عضلات را منقبض كنيد و هنگامى كه تمايل به ادرار از بين رفت، بدون ترس و به آرامى به سمت نزديك‏ترين دستشويى برويد.

وسايل مخصوص را تهيه كنيد.
 

بعضى از وسايل جاذب رطوبت به شكل شرت، پد يا محافظ وجود دارد. محصولات جديد، آب را جذب و بو را خنثى و از نشت ادرار نيز جلوگيرى مى‏كنند. البته خريد اين وسايل كمى وقت‏گير و دست پاچه كننده است بنابراين شما مى‏توانيد از داروخانه بخواهيد كه اين وسايل را در زمان‏هاى مقرر براى شما آماده كند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387