چراغ راه مدیران
گردآوری: سید امیرحسین کامرانی
ویژگی‌های مديران موفق از منظر حضرت آیت الله العظمی مظاهری(مدظله العالی):
هر جامعه‌ای هر چند كه كوچك باشد - مانند جمعيت يك خانواده - اگر بخواهد متشكل و منظم باشد، بايد رئيس و سرپرست داشته باشد، در غير اين صورت، بى نظمى و هرج و مرج در آن جامعه حاكم می‌شود.
قرآن كريم نيز اين مطلب را پذيرفته است؛ منتها به اين تغيير، بلكه به تغييرهاى مختلف ديگر بيان فرموده است، مثلا به جاى “رياست” كلمه “قوام” به كار می‌برد و می‌فرماید:
الرجال قوامون على النساء؛ مردان، سرپرست زنان هستند. (1)
و اين شايد به دو دليل باشد: يكى تعقلی‌تر بودن مردم و سختى پذيرش و ديگرى عهده دارى نفقه اهل خانه.
بنابراين، رياست و سرپرستى، يك امر عقلايى بوده و اسلام آن را پذيرفته است؛ يعنى بودن رئيس و سرپرست در هر اداره و تشكيلاتى ايجاد نظم و به وجود آوردن تشكل، تنها وجود رئيس كافى نيست بلكه افراد تحت امر يك فرمانده و افراد زير دست يك رئيس، بايد اطاعت پذيرى داشته باشند و از او پيروى كنند؛ اما رؤسا و مديران بايد ویژگی‌هایی داشته باشند تا در كار خود موفق باشند كه در اين جا برخى از آن‌ها را بر می‌شمریم:
اميرالمؤ منين (عليه السلام) به مالك اشتر می‌فرمایند:
اى مالك ! فرماندارها و فرماندگان لشكر تو بايد از افرادى باشند كه مواسات بر وجود آنان حاكم است.(2)
مواسات، قانون بسيار مهمى است و كپى شده از عالم تكوين است. مواساتى كه اسلام دارد از عالم تكوين نشاءت گرفته است. انسان اعضاى مختلفى دارد: پا، دست، چشم و... در بين اعضا، سر به منزله رئيس است در بدن. لذا می‌گویند: سر انسان از اعضاى رئيسه است. بين سر و بقيه اعضاى بدن قانون مواسات و برابرى حاكم است و سر هيچ گاه تحميل كننده بر بقيه اعضاى بدن نيست و با آنان مستبدانه بر خورد نمی‌کند.
سعدى عليه الرحمه بسيار عالى سروده است كه:
بنى آدم اعضاى يكديگرند/ كه در آفرينش ز يك گوهرند
چو عضوى به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار
توكز محنت ديگران بى غمى/ نشايد كه نامت نهند آدمى
اين شعار برگرفته از روايات است؛ مرحوم كلينى حدود پنجاه روايت در اين زمينه در جلد دوم اصول كافى آورده است. اين همان قانون مساوات است؛ يعنى اگر خارى به پا فرو رود مثل اين است كه به چشم فرو رفته باشد، نه تنها پا ناراحت است كه ديگر اعضا نيز با پا همناله می‌شوند. اين جاست كه فعاليت همگانى براى نجات پا شروع می‌شود، و رئيس بدن، يعنى سر به دست، چشم مغز و... فرمان می‌دهد تا با دقت تمام آن تيغ و خار را از پا در آورند. هيچ يك از اعضا بى تفاوت نبوده و خود را كنار نمی‌کشند، بلكه سر - كه رئيس بدن است - می‌گوید: درد پا درد من است، لذت و خوشحالى پا لذت و خوشحالى من است. دستور اسلام در عالم تشريع نيز چنين است، و مسلمانان بايد چنين باشند.
پيامبر گرامى اسلام (ص) فرمودند:
من أصبح ولم يهتم بأمور المسلمين فليس به مسلم؛ كسى كه صبح كند و به امور مسلمانان، همت نورزد، مسلمان نيست. (3)
طبق فرموده قرآن، اگر پدر، مادر و رئيسى بخواهد نظرش را بر زيردستانش تحميل كند نه تنها پيشرفتى ندارد كه آنان را عقده‌ای بار خواهد آورد. لذا اگر تندخويى و خشونت به ميان آمد انسان به جاى گرفتن نتيجه مثبت، با سرعت تمام به سوى ضد مطلوب خود می‌رود.
امام حسين (ع) سخنى دارد كه بايد پدران و مادران در خانه، و مسوولان در اداره، آن را با آب طلا بنويسند و در اتاقشان نصب كنند و آن اين كه امام عليه السلام فرمود:
من هاول اءمرا بمعصية الله كان اءفوت لما يرجوا...(4)
اگر كسى از راه گناه و خلاف چيزى را به دست آورد، مسلما اميد او قطع می‌شود و به ضد مطلوب خود می‌رسد.
معاذ، جوان پاك و خوبى است، جبهه رفته و براى اسلام پيكارهاى فراوان نموده است، زمانى كه از دنيا رفت فرشتگان به قدرى در تشييع جنازه‌اش شركت نموده‌اند كه پيغمبر (ص) فرمود: زمين در تشييع معاذ از ملائكه پر شده است. رسول گرامى اسلام در تشييع و غسل و كفنش شركت كردند، و با دست مبارك خود بر قبر گذاشتند، اما زمانى كه قبر را با خاك پر نموده و روى آن را پوشانيدند، پيامبر رو به اصحاب كرده و فرمودند: قبر چنان فشارى به معاذ داد كه استخوان‌های سینه‌اش در هم شكست، اصحاب تعجب كردند و پرسيدند: يا رسول الله! معاذ كه انسان خوبى بود. پيامبر فرمود: آرى، آدم خوبى بود، بهشت هم می‌رود، اما در خانه با زيردستانش رفتار تندى داشت و تندخو بود.
مسوول و رئيس، در اثر زيادى ارباب رجوع و سختى كار، و بد بودن افراد زير دست هرچه كه خسته و عصبانى باشد باز نمی‌تواند بد اخلاقى كند و از مرز اعتدال خارج شود و برخورد خشن و نامناسب با ارباب رجوع داشته باشد و در نتيجه، كار خوب و خدمات گذشته‌اش را حبط و نابود كند.
ممكن است كسى كه يك سال خدمت به جامعه و انقلاب كند اما از طرفى دل مسلمان و مؤمنى را بى جا بيازارد، كه در اين صورت، آن يك سال خدمت و عبادت - هرچه بالا باشد - باز در مقابل آن گناه نمی‌توانند قد علم كند؛ چرا كه اهانت به مسلمان، جنگ با خداست:
من اهان وليا فقد بار زنى بالمحاربة؛ (6)
عزيزان ! به خاطر داشتن ميز رياست يا معاونت، مغرور نشويد و خود را گم نكنيد، اين عنوان‌ها همه هيچ است. يكى از کرامت‌های بزرگ رهبر عظيم الشاءن انقلاب همين است كه: من بعضى از اوقات وقتى خدمت ايشان می‌رفتم همان تلطف‌ها و همان نگاه‌هایی را می‌دیدم كه در سال‌های 1335 و 1336 ديده بودم و ذره‌ای تفاوت نكرده بود.
روزى حضرت امام قدس سره به شهيد رجائى، خدمت گذار صميمى، صادق و وارسته ملت فرمودند:
آقاى رجائى! اين رياست جمهورى چيزى نيست كه انسان به واسطه آن گول بخورد!... از كجا معلوم من و تو تا يك ساعت ديگر زنده باشيم و بخواهيم به رياست جمهوريمان بنازيم.
اميرالمؤمنين (ع) معيارى براى ما تعيين کرده‌اند و فرموده‌اند كه:
آلة الرياسة سعة الصدر؛ وسيله و آلت رياست و سرپرستى، دريا دلى است. (7)
همان طور كه اگر يك منشى قلم نداشته باشد نوشتن برایش ممكن نيست، و يك آهنگر چكش و يك نجار تيشه نداشته باشند كارشان تعطيل می‌شود، يك رئيس نيز اگر سعه صدر نداشته باشد می‌تواند رياست كند. مخصوصا در جمهورى اسلامى گرفتارى مهمى كه هست اين كه توقع مردم بالا رفته، كه بسيارى از آن توقعات بى جا است و شما بايد در مقابل اين توقعات و انتظارات از خود خونسردى نشان دهيد؛ به طورى كه وقتى ارباب رجوع از اتاق شما بيرون می‌روند در اثر سعه صدر، خوش زبانى و استدلال و منطق شما راضى و خوش بين باشد.
اگر براى به دست آوردن سعه صدر تلاش نكنيد نه در پست و مقام موفق می‌شوید و نه در زندگى. اولين مصيبتى كه براى خودتان به وجود می‌آید ضعف اعصاب است. اگر اعصاب شما ضعيف شد، هم دنيايتان به خطر می‌افتد و هم آخرتتان، در نتيجه نه دنيا خواهيد داشت و نه آخرت.
رمز پيروزى مردان بزرگ و رهبران انقلاب‌های سرنوشت ساز، همين تسلط و سعه صدر بوده است، نگاهى گذرا به زندگانى پيامبر گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نشان می‌دهد كه سعه صدر و دريا دلى، يكى از رموز موفقيت آن حضرت بوده است و قرآن نيز در سوره انشراح به اين نكته اشاره می‌فرماید: الم نشرح لك صدرك.
مديران و كارمندانى كه در پشت ميز نشسته‌اند، بايد بدانند كه حل مشكل مردم به دست آن‌هاست، و می‌توانند با رفتار و كردار اسلامى و سعه صدر مبلغ انقلاب باشند و اتاق اداره‌شان را مركز تبليغ كنند. (8)
مهم‌ترین پشتوانه كار مدیران از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی):
مهم‌ترین پشتوانه كار مدیران و فرماندگان در پیشبرد اهداف بزرگ خود حمایت‌های مردمى و علاقه قلبى مردم به آن‌ها است؛ و این پشتوانه در صورتى محفوظ می‌ماند كه رابطه خود را با مردم از طرق مختلف مخصوصاً از طریق تماس مستقیم حفظ كنند.
به همین دلیل، پیامبر اكرم(ص) و امیر مؤمنان على(ع) در دوران حكومتشان همیشه و در هر حال در دسترس مردم بودند؛ و اگر گاهى شرایط ایجاب می‌کرد كه تمام وقت با آن‌ها نباشند، ساعتى را براى این ملاقات و رابطه مستقیم قرار می‌دادند.
درِ خانه آن‌ها باز و بدون حاجب و دربان بود؛ هر كس می‌توانست مشكلش را مستقیماً با آن‌ها در میان بگذارد.
البتّه شرایط كنونى با شرایط آن زمان تفاوتهائى دارد؛ ولى این به آن معنى نیست كه مدیر و فرمانده رابطه خود را به کلی از مردم قطع كند و اخبار تنها از طریق مشاوران و مأموران اطّلاعاتى كه هم جائز الخطا هستند وهم امكان اعمال نظر شخصى درباره همه آن‌ها همیشه وجود دارد به آن‌ها برسد.
به هر حال، این ارتباط مستقیم هم محبّت او را در دل‌ها زیاد می‌کند، و هم افكار عمومى را براى كمك به پیشبرد اهداف براى او بسیج می‌نماید، و هم اطّلاعات واقعى دست اوّل را دراختیار او می‌گذارد.
... اصولاً هیچ تكیه گاهى براى زمامداران، مدیران و فرماندگان مهم‌تر از تكیه گاه مردمى نیست كه اگر باشد كارها به سهولت و سرعت پیش می‌رود و اگر نباشد تلاش‌ها كم اثر و بیهوده است.
طریق به دست آوردن این پایگاه، دلسوزى و صداقت و خیرخواهى براى مردم است. قرآن مجید می‌گوید:
إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً؛ مسلّماً كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام داده‌اند، خداوند رحمان محبّتى براى آنان در دل‌ها قرار می‌دهد! (9)
كوتاه سخن این كه، پشتوانه مردمى و حمایت توده‌های جمعیّت مخلص، كیمیاى عجیبى در مسأله زمامدارى و مدیریّت و فرماندهى است؛ و راه به دست آوردن این كیمیا آن است كه انسان براى آن‌ها خدمت و دلسوزى كند، صداقت به خرج دهد، و رابطه همیشگى داشته باشد. (10)
خدمت رسانی مدیران از منظرحضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مدظله العالی):
مدیران و کارکنان دستگاه‌هایی اجرایی باید کار خود را به عنوان شغل نپندارند، بلکه این فرصت را برای خدمت رسانی بیشتر به مردم غنیمت بشمارند و به آنان خدمت کنند. امام راحل مواره تاکید داشتند که مسؤولان با مردم مهربان باشند و به مشکلات آنان توجه کنند. مسؤولان باید به این نکته اساسی توجه و برای ایجاد وحدت بیشتر تلاش و همت کنند.
مردم، رهبری و اسلام، سه رکن مهم انقلاب اسلامی است... مسؤولان بایستی در حل مشکلات مردم به ویژه اقشار محروم کوشا باشند... درب ادارات باید به روی مردم باز باشد و نباید مردم را با این بهانه که فلان مسؤول جلسه دارد معطل کرد. مسؤولان ادارات و ارگان‌های مختلف باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که جلسات در غیر ساعات اداری برگزار شود تا زمینه برای خدمت و توجه بیشتر به مردم و ارباب رجوع فراهم شود. (11)
1. مدیریت و فرماندهى در اسلام، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی)، نشر نسل جوان
2. اخلاق در اداره، حضرت آیت الله العظمی مظاهری(مدظله العالی)، بوستان کتاب قم
3. پایگاه حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی( مدظله العالی)
/ع
هر جامعه‌ای هر چند كه كوچك باشد - مانند جمعيت يك خانواده - اگر بخواهد متشكل و منظم باشد، بايد رئيس و سرپرست داشته باشد، در غير اين صورت، بى نظمى و هرج و مرج در آن جامعه حاكم می‌شود.
قرآن كريم نيز اين مطلب را پذيرفته است؛ منتها به اين تغيير، بلكه به تغييرهاى مختلف ديگر بيان فرموده است، مثلا به جاى “رياست” كلمه “قوام” به كار می‌برد و می‌فرماید:
الرجال قوامون على النساء؛ مردان، سرپرست زنان هستند. (1)
و اين شايد به دو دليل باشد: يكى تعقلی‌تر بودن مردم و سختى پذيرش و ديگرى عهده دارى نفقه اهل خانه.
بنابراين، رياست و سرپرستى، يك امر عقلايى بوده و اسلام آن را پذيرفته است؛ يعنى بودن رئيس و سرپرست در هر اداره و تشكيلاتى ايجاد نظم و به وجود آوردن تشكل، تنها وجود رئيس كافى نيست بلكه افراد تحت امر يك فرمانده و افراد زير دست يك رئيس، بايد اطاعت پذيرى داشته باشند و از او پيروى كنند؛ اما رؤسا و مديران بايد ویژگی‌هایی داشته باشند تا در كار خود موفق باشند كه در اين جا برخى از آن‌ها را بر می‌شمریم:
1 - تخصص و تعهد
2- ايجاد مواسات
اميرالمؤ منين (عليه السلام) به مالك اشتر می‌فرمایند:
اى مالك ! فرماندارها و فرماندگان لشكر تو بايد از افرادى باشند كه مواسات بر وجود آنان حاكم است.(2)
مواسات، قانون بسيار مهمى است و كپى شده از عالم تكوين است. مواساتى كه اسلام دارد از عالم تكوين نشاءت گرفته است. انسان اعضاى مختلفى دارد: پا، دست، چشم و... در بين اعضا، سر به منزله رئيس است در بدن. لذا می‌گویند: سر انسان از اعضاى رئيسه است. بين سر و بقيه اعضاى بدن قانون مواسات و برابرى حاكم است و سر هيچ گاه تحميل كننده بر بقيه اعضاى بدن نيست و با آنان مستبدانه بر خورد نمی‌کند.
سعدى عليه الرحمه بسيار عالى سروده است كه:
بنى آدم اعضاى يكديگرند/ كه در آفرينش ز يك گوهرند
چو عضوى به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار
توكز محنت ديگران بى غمى/ نشايد كه نامت نهند آدمى
اين شعار برگرفته از روايات است؛ مرحوم كلينى حدود پنجاه روايت در اين زمينه در جلد دوم اصول كافى آورده است. اين همان قانون مساوات است؛ يعنى اگر خارى به پا فرو رود مثل اين است كه به چشم فرو رفته باشد، نه تنها پا ناراحت است كه ديگر اعضا نيز با پا همناله می‌شوند. اين جاست كه فعاليت همگانى براى نجات پا شروع می‌شود، و رئيس بدن، يعنى سر به دست، چشم مغز و... فرمان می‌دهد تا با دقت تمام آن تيغ و خار را از پا در آورند. هيچ يك از اعضا بى تفاوت نبوده و خود را كنار نمی‌کشند، بلكه سر - كه رئيس بدن است - می‌گوید: درد پا درد من است، لذت و خوشحالى پا لذت و خوشحالى من است. دستور اسلام در عالم تشريع نيز چنين است، و مسلمانان بايد چنين باشند.
پيامبر گرامى اسلام (ص) فرمودند:
من أصبح ولم يهتم بأمور المسلمين فليس به مسلم؛ كسى كه صبح كند و به امور مسلمانان، همت نورزد، مسلمان نيست. (3)
3 - منطقى بودن
طبق فرموده قرآن، اگر پدر، مادر و رئيسى بخواهد نظرش را بر زيردستانش تحميل كند نه تنها پيشرفتى ندارد كه آنان را عقده‌ای بار خواهد آورد. لذا اگر تندخويى و خشونت به ميان آمد انسان به جاى گرفتن نتيجه مثبت، با سرعت تمام به سوى ضد مطلوب خود می‌رود.
امام حسين (ع) سخنى دارد كه بايد پدران و مادران در خانه، و مسوولان در اداره، آن را با آب طلا بنويسند و در اتاقشان نصب كنند و آن اين كه امام عليه السلام فرمود:
من هاول اءمرا بمعصية الله كان اءفوت لما يرجوا...(4)
اگر كسى از راه گناه و خلاف چيزى را به دست آورد، مسلما اميد او قطع می‌شود و به ضد مطلوب خود می‌رسد.
4 - پرهيز از تندخويى
معاذ، جوان پاك و خوبى است، جبهه رفته و براى اسلام پيكارهاى فراوان نموده است، زمانى كه از دنيا رفت فرشتگان به قدرى در تشييع جنازه‌اش شركت نموده‌اند كه پيغمبر (ص) فرمود: زمين در تشييع معاذ از ملائكه پر شده است. رسول گرامى اسلام در تشييع و غسل و كفنش شركت كردند، و با دست مبارك خود بر قبر گذاشتند، اما زمانى كه قبر را با خاك پر نموده و روى آن را پوشانيدند، پيامبر رو به اصحاب كرده و فرمودند: قبر چنان فشارى به معاذ داد كه استخوان‌های سینه‌اش در هم شكست، اصحاب تعجب كردند و پرسيدند: يا رسول الله! معاذ كه انسان خوبى بود. پيامبر فرمود: آرى، آدم خوبى بود، بهشت هم می‌رود، اما در خانه با زيردستانش رفتار تندى داشت و تندخو بود.
5 - سعه صدر
مسوول و رئيس، در اثر زيادى ارباب رجوع و سختى كار، و بد بودن افراد زير دست هرچه كه خسته و عصبانى باشد باز نمی‌تواند بد اخلاقى كند و از مرز اعتدال خارج شود و برخورد خشن و نامناسب با ارباب رجوع داشته باشد و در نتيجه، كار خوب و خدمات گذشته‌اش را حبط و نابود كند.
ممكن است كسى كه يك سال خدمت به جامعه و انقلاب كند اما از طرفى دل مسلمان و مؤمنى را بى جا بيازارد، كه در اين صورت، آن يك سال خدمت و عبادت - هرچه بالا باشد - باز در مقابل آن گناه نمی‌توانند قد علم كند؛ چرا كه اهانت به مسلمان، جنگ با خداست:
من اهان وليا فقد بار زنى بالمحاربة؛ (6)
عزيزان ! به خاطر داشتن ميز رياست يا معاونت، مغرور نشويد و خود را گم نكنيد، اين عنوان‌ها همه هيچ است. يكى از کرامت‌های بزرگ رهبر عظيم الشاءن انقلاب همين است كه: من بعضى از اوقات وقتى خدمت ايشان می‌رفتم همان تلطف‌ها و همان نگاه‌هایی را می‌دیدم كه در سال‌های 1335 و 1336 ديده بودم و ذره‌ای تفاوت نكرده بود.
روزى حضرت امام قدس سره به شهيد رجائى، خدمت گذار صميمى، صادق و وارسته ملت فرمودند:
آقاى رجائى! اين رياست جمهورى چيزى نيست كه انسان به واسطه آن گول بخورد!... از كجا معلوم من و تو تا يك ساعت ديگر زنده باشيم و بخواهيم به رياست جمهوريمان بنازيم.
اميرالمؤمنين (ع) معيارى براى ما تعيين کرده‌اند و فرموده‌اند كه:
آلة الرياسة سعة الصدر؛ وسيله و آلت رياست و سرپرستى، دريا دلى است. (7)
همان طور كه اگر يك منشى قلم نداشته باشد نوشتن برایش ممكن نيست، و يك آهنگر چكش و يك نجار تيشه نداشته باشند كارشان تعطيل می‌شود، يك رئيس نيز اگر سعه صدر نداشته باشد می‌تواند رياست كند. مخصوصا در جمهورى اسلامى گرفتارى مهمى كه هست اين كه توقع مردم بالا رفته، كه بسيارى از آن توقعات بى جا است و شما بايد در مقابل اين توقعات و انتظارات از خود خونسردى نشان دهيد؛ به طورى كه وقتى ارباب رجوع از اتاق شما بيرون می‌روند در اثر سعه صدر، خوش زبانى و استدلال و منطق شما راضى و خوش بين باشد.
اگر براى به دست آوردن سعه صدر تلاش نكنيد نه در پست و مقام موفق می‌شوید و نه در زندگى. اولين مصيبتى كه براى خودتان به وجود می‌آید ضعف اعصاب است. اگر اعصاب شما ضعيف شد، هم دنيايتان به خطر می‌افتد و هم آخرتتان، در نتيجه نه دنيا خواهيد داشت و نه آخرت.
رمز پيروزى مردان بزرگ و رهبران انقلاب‌های سرنوشت ساز، همين تسلط و سعه صدر بوده است، نگاهى گذرا به زندگانى پيامبر گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نشان می‌دهد كه سعه صدر و دريا دلى، يكى از رموز موفقيت آن حضرت بوده است و قرآن نيز در سوره انشراح به اين نكته اشاره می‌فرماید: الم نشرح لك صدرك.
مديران و كارمندانى كه در پشت ميز نشسته‌اند، بايد بدانند كه حل مشكل مردم به دست آن‌هاست، و می‌توانند با رفتار و كردار اسلامى و سعه صدر مبلغ انقلاب باشند و اتاق اداره‌شان را مركز تبليغ كنند. (8)
مهم‌ترین پشتوانه كار مدیران از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی):
مهم‌ترین پشتوانه كار مدیران و فرماندگان در پیشبرد اهداف بزرگ خود حمایت‌های مردمى و علاقه قلبى مردم به آن‌ها است؛ و این پشتوانه در صورتى محفوظ می‌ماند كه رابطه خود را با مردم از طرق مختلف مخصوصاً از طریق تماس مستقیم حفظ كنند.
به همین دلیل، پیامبر اكرم(ص) و امیر مؤمنان على(ع) در دوران حكومتشان همیشه و در هر حال در دسترس مردم بودند؛ و اگر گاهى شرایط ایجاب می‌کرد كه تمام وقت با آن‌ها نباشند، ساعتى را براى این ملاقات و رابطه مستقیم قرار می‌دادند.
درِ خانه آن‌ها باز و بدون حاجب و دربان بود؛ هر كس می‌توانست مشكلش را مستقیماً با آن‌ها در میان بگذارد.
البتّه شرایط كنونى با شرایط آن زمان تفاوتهائى دارد؛ ولى این به آن معنى نیست كه مدیر و فرمانده رابطه خود را به کلی از مردم قطع كند و اخبار تنها از طریق مشاوران و مأموران اطّلاعاتى كه هم جائز الخطا هستند وهم امكان اعمال نظر شخصى درباره همه آن‌ها همیشه وجود دارد به آن‌ها برسد.
به هر حال، این ارتباط مستقیم هم محبّت او را در دل‌ها زیاد می‌کند، و هم افكار عمومى را براى كمك به پیشبرد اهداف براى او بسیج می‌نماید، و هم اطّلاعات واقعى دست اوّل را دراختیار او می‌گذارد.
... اصولاً هیچ تكیه گاهى براى زمامداران، مدیران و فرماندگان مهم‌تر از تكیه گاه مردمى نیست كه اگر باشد كارها به سهولت و سرعت پیش می‌رود و اگر نباشد تلاش‌ها كم اثر و بیهوده است.
طریق به دست آوردن این پایگاه، دلسوزى و صداقت و خیرخواهى براى مردم است. قرآن مجید می‌گوید:
إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً؛ مسلّماً كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام داده‌اند، خداوند رحمان محبّتى براى آنان در دل‌ها قرار می‌دهد! (9)
كوتاه سخن این كه، پشتوانه مردمى و حمایت توده‌های جمعیّت مخلص، كیمیاى عجیبى در مسأله زمامدارى و مدیریّت و فرماندهى است؛ و راه به دست آوردن این كیمیا آن است كه انسان براى آن‌ها خدمت و دلسوزى كند، صداقت به خرج دهد، و رابطه همیشگى داشته باشد. (10)
خدمت رسانی مدیران از منظرحضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مدظله العالی):
مدیران و کارکنان دستگاه‌هایی اجرایی باید کار خود را به عنوان شغل نپندارند، بلکه این فرصت را برای خدمت رسانی بیشتر به مردم غنیمت بشمارند و به آنان خدمت کنند. امام راحل مواره تاکید داشتند که مسؤولان با مردم مهربان باشند و به مشکلات آنان توجه کنند. مسؤولان باید به این نکته اساسی توجه و برای ایجاد وحدت بیشتر تلاش و همت کنند.
مردم، رهبری و اسلام، سه رکن مهم انقلاب اسلامی است... مسؤولان بایستی در حل مشکلات مردم به ویژه اقشار محروم کوشا باشند... درب ادارات باید به روی مردم باز باشد و نباید مردم را با این بهانه که فلان مسؤول جلسه دارد معطل کرد. مسؤولان ادارات و ارگان‌های مختلف باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که جلسات در غیر ساعات اداری برگزار شود تا زمینه برای خدمت و توجه بیشتر به مردم و ارباب رجوع فراهم شود. (11)
پي نوشت ها :
1- نساء 3 آيه 34
2- نهج البلاغه، نامه 53.
3- وسائل الشيعه، ج 11، ص 559، ح 2.
4- بحار الانوار، ج 73، ص 392.
5- نهج البلاغه، صبحى صالح، حكمت 176
6- وسائل الشيعه، ص 558، ج 1
7- نهج البلاغه صبحى صالح، حكمت 176.
8- اخلاق در اداره، آیت الله العظمی مظاهری(مدظله العالی)، بوستان کتاب قم
9- سوره مریم ـ آیه 96
10- مدیریت و فرماندهى در اسلام، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی)، صص156- 155
11. بیانات آیت الله العظمی نوری همدانی( مدظله العالی) در جمع مدیران، دانشگاهیان و نخبگان استان خراسان شمالی، 28/1/90
1. مدیریت و فرماندهى در اسلام، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی)، نشر نسل جوان
2. اخلاق در اداره، حضرت آیت الله العظمی مظاهری(مدظله العالی)، بوستان کتاب قم
3. پایگاه حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی( مدظله العالی)
/ع
