مواد مخدر، تركيبات و زيان هاي آن
نويسنده: فاطمه زهتابچه
مواد مخدر از نظر تركيبات سمي به دو گروه قوي و ضعيف تقسيم مي شوند فرآورده هاي شاهدانه از قبيل بنگ، گراس، حشيش و چرس عموماً در گروه مواد مخدر ضعيف قرار دارند و مرفين هروئين كوكائين، ترياك و تركيبات آن در گروه مواد مخدر قوي جاي داده شده اند. بديهي است زيانهاي مواد مخدر قوي بيش از ضررهاي مواد مخدر ضعيف است.
از نظر ديگر نيز اين مواد را به دو گروه تقسيم كرده اند گروه اول مواد مخدر گياهي و گروه دوم مواد مخدر شيميايي، در گروه مواد مخدر گياهي فرآورده هاي گياه شاهدانه و ترياك جاي گرفته اند در حالي كه مرفين، كوكائين، هروئين، شيره ي ترياك و كليه مواد مخدري كه در لابراتورها و يا انجام فعل و انفعالهاي شيميايي تهيه مي شوند جزو مواد مخدر شيميايي به شمار مي آيند.
مصرف و استعمال مواد مخدر شيميايي خطرها و زيانهايي بيشتر از مواد مخدر گياهي دارد. ترك اعتياد مواد مخدر مواد شيميايي بسيار مشكل است در حالي كه معتادان به مواد مخدر گياهي با رنج كمتري موفق به ترك اعتياد مي شوند، البته در هر دو گروه مدت ابتلا و مقدار و دفعات مصرف نيز از عوامل موثر به شمار مي آيند.
در مورد مواد مخدر گياهي لازم به توضيح است كه وقتي برگ و سرشاخه ها و گل و ميوه يا شيره گياه به همان صورت اصلي مصرف مي شوند مواد مخدر گياهي محسوب مي شوند حتي اگر جزو مواد مخدر قوي باشند مانند ترياك كه شيره ي گرز خشخاش است اما همين مواد در فعل و انفعالات شيميايي به صورت مواد مخدر شيميايي در مي آيند مانند مرفين يا هروئين يا شيره اي كه از سوخته ي ترياك تهيه مي شوند.
برخي مواد مخدر شيميايي نيز وجود دارند كه اصولاً ريشه و منشأ گياهي ندارند مانند متادون كه مرفين مصنوعي است و غالباً به جاي مرفين قرار مي گيرد. مواد مخدر عموماً براي سلامت جسم و روح ضررها و زيان هاي بسيار دارند، در ميان مواد مخدر رايج در جهان هروئين، كوكائين، ترياك و گراس ضرر و زيان هاي هروئين از همه بيشتر است. نفوذ هروئين در مصرف كننده به قدري قوي و در عين حال شگفت انگيز است كه وي كمترين رغبتي به معاشرت و حفظ ارتباط با خانواده و نزديكان ندارد و غير از افرادي نظير خود را نمي تواند تحمل نمايد، او نسبت افراد خانواده و نزديكان و دوستان خود بي تفاوت مي شود در مورد پوشاك و حتي نظافت و شستشوي تن و بدن غالباً بي اعتنا است در انجام وظايف مختلف و حتي تأمين اغلب نيازهاي خود سستي و بي علاقگي و ناتواني نشان مي دهد.
تنها، هنگام تهيه ي مواد مخدر مي توان آثار فعاليت و تلاش و كوشش را در وي مشاهده كرد. مصرف كننده چون براي تهيه ي هروئين به مبلغ قابل توجهي نياز دارد در بسياري از موارد مرتكب اعمال خلافي از قبيل جنايت، سرقت، و خود فروشي مي شود، گاه ديده شده است فرد هروئيني براي دست يافتن به پول مرتكب قتل عزيزترين نزديكان خود شده است او از سرقت اشياي خانه باكي ندارد، براي مخفي كردن اعتياد خود و اعمال ارتكابي، با زرنگي خاص به دروغ متوسل مي شود وقتي پول لازم براي خريد هروئين در اختيار ندارد غرور خود را زير پا مي گذارد و دست نياز به سوي هر كس و ناكسي دراز مي كند.
كوكائين نيز يكي از مواد مخدر شيميايي است كه براي سلامت جسم و روح خطرناك است، اين ماده خطرناك از برگهاي گياه كوكا تهيه مي شود و آلكالوئيدي مركب از كربن، نيتروژن، اكسيژن و هيدروژن است. مقدار كم ان اثر تقويتي دارد و نيروي جسمي را موقتاً افزايش مي دهد قبلاً به عنوان داروي بي حسي به كار مي رفت، ولي در سالهاي اخير داروهاي ديگر جاي آن را گرفته اند. شدت اعتياد در كوكائين زياد است معتادان به اين ماده ي سمي پس از مدتي دچار به ناراحتي عصبي مي شوند زيرا مصرف آن سلسله اعصاب را ضايع مي كند. علم پزشكي موارد متعددي از مصرف كوكائين را نشان مي دهد كه به جنون و ديوانگي كشيده شده است.
فرآورده هاي شاهدانه مخصوصاً گراس و ماري جوانا با آن كه ظاهر را نسبت به ساير مواد مخدر ضرر و زيان كمتري دارد اما به علل مختلفي كه بدانها اشاره خواهد شد متضمن خطرهاي بسياري براي جامعه هستند بدون شك براي فرد اعتياد به فرآورده هاي شاهدانه كم خطر از اعتياد به هروئين و كوكائين و ترياك است. اما به طور كلي اين فرآورده ها كه اكنون رايج ترين مواد مخدر جهان هستند خطرات بيشتري از ساير مواد مخدر براي جامعه ي بشري دارند.
برگها و سرشاخه هاي گلدار و ميوه دار و همچنين رزين گياه شاهدانه داراي موادي چون ايزومرها تتراهيدرو كانابينول و كانابيديول هستند. اين ايزومرها مواد اصلي ماري جوانا را تشكيل مي دهند و مصرف آنها موجبات اختلالات رواني را در انسان فراهم مي سازند.
فرآورده هاي شاهدانه عموماً داراي مواد سمي هستند و مصرف آن ها به سبب همين مواد علاوه بر اختلالات رواني ضررها و زيان هاي بسياري را متوجه انسان مي سازد. برخي از مصرف كنندگان، بنگ و گراس يا حشيش را با الكل يا ترياك مخلوط كرده مي خورند ولي معمولاً از اين فرآورده ها به تدخين استفاده مي شود. مصرف مواد مزبور در هر حال موجب تصورات واهي و بروز رفتاري و اعمال غير عادي بالاخره ايجاد بهت و حيرت و گيجي مي شود، مصرف آنها به مقدار قابل توجه در طولاني مدت به تدريج لغزش هاي عصبي و تحريكات مغزي شديد ايجاد مي كند و گاه اعمال قلب را مختلف كرده فلج مي سازد، همچنين موجب اختلالاتي درتغذيه و خواب شده و به ريه، كليه، كبد و سلسله اعصاب آسيب مي رساند. خطر بزرگ فرآورده هاي شاهدانه در آن است كه به علت فراواني و سهولت مصرف عده ي زيادي از افراد را به خود جلب مي نمايد، آماري كه در گزارش تقديمي به كنگره آمريكا مورخ 22 مارس 1972 آمده نشان مي دهد 24 ميليون آمريكايي حداقل يك بار ماري جوانا و گرس دود كرده اند، 3 /8 ميليون نفر به صورت عادي ماري جوانا و گراس مصرف مي نمايند كه در آن ميان 5000 نفر مصرف كنندگان بزرگ هستند.
فرآورده هاي شاهدانه غير از الكل و توتون نخستين ماده مخدري هستند كه مورد توجه جوانان غربي قرار مي گيرد و آنها را بايد سرآغاز اعتيادهاي خطرناك در آمريكا و اروپا دانست در آمريكا تقريباً تمام مبتلايان به مرفين و ترياك كه قبلاً مصرف كنندگان فرآورده هاي شاهدانه بوده اند در كانادا مصرف كنندگان هروئين غالباً اعتياد را با گراس و ماري جوانا آغاز كرده اند. برخي از محققان اظهار نظر كرده اند كه در گياه شاهدانه و طبعاً در ماري جوانا و گراس مادهي سرطان زا وجود دارد مقدار اين ماده ي خطرناك در يك سيگار ماري جوانا 1 تا 40 ميلي گرم است. اما خطر ماري جوانا بيشتر متوجه روان و اعصاب مصرف كنندگان جوان است مصرف كنندگان حساس كه اعصابي شكننده دارند پس از مدتي مصرف بيماري اعصاب و روان مبتلا مي شوند. صرفنظر از زيان هايي كه به وسيله مواد مخدر متوجه جسم و روح افراد جامعه مي شود ضررهاي مالي و اقتصادي هنگفتي نيز از سوي اين مواد به جامعه بشري وارد مي گردد.
ميزان اين خسارات آنقدر سنگين است كه غير قابل تصور به نظر مي رسد، اگر هزينه هاي مربوط به مواد مخدر را با توجه به آمارهاي تهيه شده توسط سازمان هاي متحد مورد بررسي قرار دهيم به ميزان واقعي ضررها و زيان هاي مالي و اقتصادي مربوط به مواد مخدر تا حدودي پي مي بريم.
طبق آخرين آمار منتشره در نشريه ي لوموند هزينه هاي مواد مخدر در سال به 180 ميليارد دلار بالغ مي شود كه به مراتب بيش از بهاي تمام فرآورده هاي نفتي در كشورهاي نفتي خيز جهان است.
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 60.
از نظر ديگر نيز اين مواد را به دو گروه تقسيم كرده اند گروه اول مواد مخدر گياهي و گروه دوم مواد مخدر شيميايي، در گروه مواد مخدر گياهي فرآورده هاي گياه شاهدانه و ترياك جاي گرفته اند در حالي كه مرفين، كوكائين، هروئين، شيره ي ترياك و كليه مواد مخدري كه در لابراتورها و يا انجام فعل و انفعالهاي شيميايي تهيه مي شوند جزو مواد مخدر شيميايي به شمار مي آيند.
مصرف و استعمال مواد مخدر شيميايي خطرها و زيانهايي بيشتر از مواد مخدر گياهي دارد. ترك اعتياد مواد مخدر مواد شيميايي بسيار مشكل است در حالي كه معتادان به مواد مخدر گياهي با رنج كمتري موفق به ترك اعتياد مي شوند، البته در هر دو گروه مدت ابتلا و مقدار و دفعات مصرف نيز از عوامل موثر به شمار مي آيند.
در مورد مواد مخدر گياهي لازم به توضيح است كه وقتي برگ و سرشاخه ها و گل و ميوه يا شيره گياه به همان صورت اصلي مصرف مي شوند مواد مخدر گياهي محسوب مي شوند حتي اگر جزو مواد مخدر قوي باشند مانند ترياك كه شيره ي گرز خشخاش است اما همين مواد در فعل و انفعالات شيميايي به صورت مواد مخدر شيميايي در مي آيند مانند مرفين يا هروئين يا شيره اي كه از سوخته ي ترياك تهيه مي شوند.
برخي مواد مخدر شيميايي نيز وجود دارند كه اصولاً ريشه و منشأ گياهي ندارند مانند متادون كه مرفين مصنوعي است و غالباً به جاي مرفين قرار مي گيرد. مواد مخدر عموماً براي سلامت جسم و روح ضررها و زيان هاي بسيار دارند، در ميان مواد مخدر رايج در جهان هروئين، كوكائين، ترياك و گراس ضرر و زيان هاي هروئين از همه بيشتر است. نفوذ هروئين در مصرف كننده به قدري قوي و در عين حال شگفت انگيز است كه وي كمترين رغبتي به معاشرت و حفظ ارتباط با خانواده و نزديكان ندارد و غير از افرادي نظير خود را نمي تواند تحمل نمايد، او نسبت افراد خانواده و نزديكان و دوستان خود بي تفاوت مي شود در مورد پوشاك و حتي نظافت و شستشوي تن و بدن غالباً بي اعتنا است در انجام وظايف مختلف و حتي تأمين اغلب نيازهاي خود سستي و بي علاقگي و ناتواني نشان مي دهد.
تنها، هنگام تهيه ي مواد مخدر مي توان آثار فعاليت و تلاش و كوشش را در وي مشاهده كرد. مصرف كننده چون براي تهيه ي هروئين به مبلغ قابل توجهي نياز دارد در بسياري از موارد مرتكب اعمال خلافي از قبيل جنايت، سرقت، و خود فروشي مي شود، گاه ديده شده است فرد هروئيني براي دست يافتن به پول مرتكب قتل عزيزترين نزديكان خود شده است او از سرقت اشياي خانه باكي ندارد، براي مخفي كردن اعتياد خود و اعمال ارتكابي، با زرنگي خاص به دروغ متوسل مي شود وقتي پول لازم براي خريد هروئين در اختيار ندارد غرور خود را زير پا مي گذارد و دست نياز به سوي هر كس و ناكسي دراز مي كند.
كوكائين نيز يكي از مواد مخدر شيميايي است كه براي سلامت جسم و روح خطرناك است، اين ماده خطرناك از برگهاي گياه كوكا تهيه مي شود و آلكالوئيدي مركب از كربن، نيتروژن، اكسيژن و هيدروژن است. مقدار كم ان اثر تقويتي دارد و نيروي جسمي را موقتاً افزايش مي دهد قبلاً به عنوان داروي بي حسي به كار مي رفت، ولي در سالهاي اخير داروهاي ديگر جاي آن را گرفته اند. شدت اعتياد در كوكائين زياد است معتادان به اين ماده ي سمي پس از مدتي دچار به ناراحتي عصبي مي شوند زيرا مصرف آن سلسله اعصاب را ضايع مي كند. علم پزشكي موارد متعددي از مصرف كوكائين را نشان مي دهد كه به جنون و ديوانگي كشيده شده است.
فرآورده هاي شاهدانه مخصوصاً گراس و ماري جوانا با آن كه ظاهر را نسبت به ساير مواد مخدر ضرر و زيان كمتري دارد اما به علل مختلفي كه بدانها اشاره خواهد شد متضمن خطرهاي بسياري براي جامعه هستند بدون شك براي فرد اعتياد به فرآورده هاي شاهدانه كم خطر از اعتياد به هروئين و كوكائين و ترياك است. اما به طور كلي اين فرآورده ها كه اكنون رايج ترين مواد مخدر جهان هستند خطرات بيشتري از ساير مواد مخدر براي جامعه ي بشري دارند.
برگها و سرشاخه هاي گلدار و ميوه دار و همچنين رزين گياه شاهدانه داراي موادي چون ايزومرها تتراهيدرو كانابينول و كانابيديول هستند. اين ايزومرها مواد اصلي ماري جوانا را تشكيل مي دهند و مصرف آنها موجبات اختلالات رواني را در انسان فراهم مي سازند.
فرآورده هاي شاهدانه عموماً داراي مواد سمي هستند و مصرف آن ها به سبب همين مواد علاوه بر اختلالات رواني ضررها و زيان هاي بسياري را متوجه انسان مي سازد. برخي از مصرف كنندگان، بنگ و گراس يا حشيش را با الكل يا ترياك مخلوط كرده مي خورند ولي معمولاً از اين فرآورده ها به تدخين استفاده مي شود. مصرف مواد مزبور در هر حال موجب تصورات واهي و بروز رفتاري و اعمال غير عادي بالاخره ايجاد بهت و حيرت و گيجي مي شود، مصرف آنها به مقدار قابل توجه در طولاني مدت به تدريج لغزش هاي عصبي و تحريكات مغزي شديد ايجاد مي كند و گاه اعمال قلب را مختلف كرده فلج مي سازد، همچنين موجب اختلالاتي درتغذيه و خواب شده و به ريه، كليه، كبد و سلسله اعصاب آسيب مي رساند. خطر بزرگ فرآورده هاي شاهدانه در آن است كه به علت فراواني و سهولت مصرف عده ي زيادي از افراد را به خود جلب مي نمايد، آماري كه در گزارش تقديمي به كنگره آمريكا مورخ 22 مارس 1972 آمده نشان مي دهد 24 ميليون آمريكايي حداقل يك بار ماري جوانا و گرس دود كرده اند، 3 /8 ميليون نفر به صورت عادي ماري جوانا و گراس مصرف مي نمايند كه در آن ميان 5000 نفر مصرف كنندگان بزرگ هستند.
فرآورده هاي شاهدانه غير از الكل و توتون نخستين ماده مخدري هستند كه مورد توجه جوانان غربي قرار مي گيرد و آنها را بايد سرآغاز اعتيادهاي خطرناك در آمريكا و اروپا دانست در آمريكا تقريباً تمام مبتلايان به مرفين و ترياك كه قبلاً مصرف كنندگان فرآورده هاي شاهدانه بوده اند در كانادا مصرف كنندگان هروئين غالباً اعتياد را با گراس و ماري جوانا آغاز كرده اند. برخي از محققان اظهار نظر كرده اند كه در گياه شاهدانه و طبعاً در ماري جوانا و گراس مادهي سرطان زا وجود دارد مقدار اين ماده ي خطرناك در يك سيگار ماري جوانا 1 تا 40 ميلي گرم است. اما خطر ماري جوانا بيشتر متوجه روان و اعصاب مصرف كنندگان جوان است مصرف كنندگان حساس كه اعصابي شكننده دارند پس از مدتي مصرف بيماري اعصاب و روان مبتلا مي شوند. صرفنظر از زيان هايي كه به وسيله مواد مخدر متوجه جسم و روح افراد جامعه مي شود ضررهاي مالي و اقتصادي هنگفتي نيز از سوي اين مواد به جامعه بشري وارد مي گردد.
ميزان اين خسارات آنقدر سنگين است كه غير قابل تصور به نظر مي رسد، اگر هزينه هاي مربوط به مواد مخدر را با توجه به آمارهاي تهيه شده توسط سازمان هاي متحد مورد بررسي قرار دهيم به ميزان واقعي ضررها و زيان هاي مالي و اقتصادي مربوط به مواد مخدر تا حدودي پي مي بريم.
طبق آخرين آمار منتشره در نشريه ي لوموند هزينه هاي مواد مخدر در سال به 180 ميليارد دلار بالغ مي شود كه به مراتب بيش از بهاي تمام فرآورده هاي نفتي در كشورهاي نفتي خيز جهان است.
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 60.
