آن چه به نام گرمازدگي مي شناسيم
نويسنده : فاطمه ادب دوست
با آغاز فصل تابستان، بسياري از افراد در معرض خطرات ناشي از گرما قرار مي گيرند. گرما، كودكان، افراد مسن، كارگران ساختمان، افرادي كه دچار بيماري هاي مزمن و يا ناراحتي هاي پوستي هستند را بيش از ديگران تهديد مي كند. به طور معمول، بدن انسان نسبت به گرما و سرما، واكنش نشان مي دهد تا دماي مركزي بدن را كنترل كرده و در حدّ ثابتي نگه دارد. اين عمل توسط سه مكانيزم مهم شامل گشاد شدن عروق سطحي، تعريق و فعاليت هيپوتالاموس انجام مي گيرد.
زماني كه انسان در محيط هاي گرم قرار مي گيرد، عروق سطحي پوست گشاد شده و خون بيشتري را به سطح بدن مي آورند و بدين طريق، بدن قسمتي از گرما را به شكل تابش از دست مي دهد. فعاليت غدد عرق، راهي ديگر براي كنار آمدن بدن با گرماي شديد است. علاوه بر آن هيپوتالاموس نيز كه مسؤوليت كنترل دماي مركزي بدن را برعهده دارد، رگ ها را گشاد كرده و از متابوليسم كلي بدن مي كاهد و باعث كاهش گرمازايي مي گردد. در شرايطي كه بدن قادر به مواجهه با گرما و برقراري تعادل نباشد، درجه حرارت مركزي بدن بالا رفته و به سلول ها آسيب مي رسد. مهمتر از همه اينكه آنزيم ها به دليل دارا بودن ساختمان پروتئين به گرما حساسند و در صورت بالا رفتن درجه حرارت بدن، غيرفعال شده و از بين مي روند. از عوارض كلي و ابتدايي گرما مي توان به قرمزي پوست، گشادي رگ ها، تعريق زياد، گرفتگي عضلات و كاهش ادرار اشاره نمود امّا گرما عوارض جدي تري نيز دارد كه در ادامه با آنها آشنا خواهيم شد.
در اين عارضه بدن قادر به دفع گرماي اضافي خود نيست و در نتيجه دماي بدن بيش از حدّ افزايش يافته و مي تواند اندام هاي اصلي را تخريب كند.در گرمازدگي به دليل دفع زياد آب و املاح (نمك) بدن دچار خستگي و ضعف مي شود. علائمي چون كاهش سطح هوشياري، حواس پرتي، هذيان، سردرد شديد، تهوع و استفراغ، كاهش فشارخون، گرفتگي عضلات، پوست خشك و داغ و گشادي مردمك چشم در گرمازدگي حاد ديده مي شود كه در نهايت مي تواند به كُما و مرگ منجر گردد. در اين عارضه، دماي بدن به بالاتر از 40 درجه سانتي گراد مي رسد.
از لباس هاي نخي، نازك و روشن استفاده كنيد.
خود را از تابش مستقيم آفتاب دور نگه درايد. از ميوه ها و سبزيجات تازه نظير هندوانه، خربزه، طالبي و آناناس استفاده كنيد.
از موادغذايي حاوي ويتامين هاي C, B و املاح معدني هم چون آهن و منيزيوم بيشتر استفاده كنيد. توصيه مي شود در صورت مشاهده علائم گرمازدگي حاد، به پزشك مراجعه كنيد. پزشك علاوه بر كنترل دماي بدن بيمار، براي جلوگيري از افت ناگهاني دماي بدن (هيپوترمي) آزمايش هاي خاصي را براي تعيين مقدار نمك و ساير املاح موجود در خون انجام داده و مايع درماني را براي حفظ تعادل الكتروليت هاي بدن آغاز مي كند.
بعد از اولين گرمازدگي، بايستي براي مدّت چند هفته، مقدار آب و نمك بدن بيمار و نيز عوارضي مانند ناتواني كليه كنترل شود. بعد از اين حالت به مدّت چند هفته تغييرات دمايي در بدن رخ خواهد داد كه طبيعي است.
منبع:نوآور-ش59
زماني كه انسان در محيط هاي گرم قرار مي گيرد، عروق سطحي پوست گشاد شده و خون بيشتري را به سطح بدن مي آورند و بدين طريق، بدن قسمتي از گرما را به شكل تابش از دست مي دهد. فعاليت غدد عرق، راهي ديگر براي كنار آمدن بدن با گرماي شديد است. علاوه بر آن هيپوتالاموس نيز كه مسؤوليت كنترل دماي مركزي بدن را برعهده دارد، رگ ها را گشاد كرده و از متابوليسم كلي بدن مي كاهد و باعث كاهش گرمازايي مي گردد. در شرايطي كه بدن قادر به مواجهه با گرما و برقراري تعادل نباشد، درجه حرارت مركزي بدن بالا رفته و به سلول ها آسيب مي رسد. مهمتر از همه اينكه آنزيم ها به دليل دارا بودن ساختمان پروتئين به گرما حساسند و در صورت بالا رفتن درجه حرارت بدن، غيرفعال شده و از بين مي روند. از عوارض كلي و ابتدايي گرما مي توان به قرمزي پوست، گشادي رگ ها، تعريق زياد، گرفتگي عضلات و كاهش ادرار اشاره نمود امّا گرما عوارض جدي تري نيز دارد كه در ادامه با آنها آشنا خواهيم شد.
گرمازدگي Heat Stroke
در اين عارضه بدن قادر به دفع گرماي اضافي خود نيست و در نتيجه دماي بدن بيش از حدّ افزايش يافته و مي تواند اندام هاي اصلي را تخريب كند.در گرمازدگي به دليل دفع زياد آب و املاح (نمك) بدن دچار خستگي و ضعف مي شود. علائمي چون كاهش سطح هوشياري، حواس پرتي، هذيان، سردرد شديد، تهوع و استفراغ، كاهش فشارخون، گرفتگي عضلات، پوست خشك و داغ و گشادي مردمك چشم در گرمازدگي حاد ديده مي شود كه در نهايت مي تواند به كُما و مرگ منجر گردد. در اين عارضه، دماي بدن به بالاتر از 40 درجه سانتي گراد مي رسد.
گرما خستگي
غش يا سنكوپ گرمايي (Heat Syncope)
سكته عضلات (Heat Cramp)
عوارض پوستي
براي جلوگيري از ابتلا به اختلالات ناشي از گرما:
از لباس هاي نخي، نازك و روشن استفاده كنيد.
خود را از تابش مستقيم آفتاب دور نگه درايد. از ميوه ها و سبزيجات تازه نظير هندوانه، خربزه، طالبي و آناناس استفاده كنيد.
از موادغذايي حاوي ويتامين هاي C, B و املاح معدني هم چون آهن و منيزيوم بيشتر استفاده كنيد. توصيه مي شود در صورت مشاهده علائم گرمازدگي حاد، به پزشك مراجعه كنيد. پزشك علاوه بر كنترل دماي بدن بيمار، براي جلوگيري از افت ناگهاني دماي بدن (هيپوترمي) آزمايش هاي خاصي را براي تعيين مقدار نمك و ساير املاح موجود در خون انجام داده و مايع درماني را براي حفظ تعادل الكتروليت هاي بدن آغاز مي كند.
بعد از اولين گرمازدگي، بايستي براي مدّت چند هفته، مقدار آب و نمك بدن بيمار و نيز عوارضي مانند ناتواني كليه كنترل شود. بعد از اين حالت به مدّت چند هفته تغييرات دمايي در بدن رخ خواهد داد كه طبيعي است.
منبع:نوآور-ش59
