مسموميت غذايى
23 روش كنترل كننده
اكنون چند ساعت مىگذرد. انگار توپ، محكم به شكمتان خورده است. دچار سرگيجه و تهوع هستيد، استفراغ مىكنيد و اسهال داريد. مطمئنا بقيه روز را بايد استراحت كنيد. چه اتفاقى افتاده است؟ از شانس شما غذا به باكترى سمى آلوده بوده است و دچار حالتى معروف به مسموميت غذايى شدهايد. باكترى استافيلوكوك، به غذاىتان منتقل شده است. رودههاى شما در معرض حمله شديدى قرار گرفته است و براى يك روز يا بيشتر كه بدنتان در حال مبارزه با ميكروبها باشد، احساس بسيار بدى خواهيد داشت. بنابراين با كارهاى زير مقاومت بدنتان را بالا ببريد:
مايعات فراوان مصرف كنيد.
باكترىها موجب آسيب به مسير رودهاى و از دست رفتن زياد مايع مىشوند. آب، بهترين مايع جايگزين است. بعد از آن مايعات صاف نظير آب سيب، سوپ و آبگوشت، بهترين مايعات مىباشند. كوكاكولاى غير گازدار نيز مفيد است و باعث آرام شدن معده مىشود. دكتر گارآگوسى مىگويد كه شما مىتوانيد گاز نوشيدنىها را با ريختن متناوب آن از يك ليوان به ليوان ديگر بگيريد.
كم و به آرامى بنوشيد.
نوشيدن مقدار زياد مايع در يك وعده مىتواند باعث تحريك استفراغ شود.
از اين تركيب غذايى استفاده كنيد.
استفراغ و اسهال مىتواند الكتروليتهاى مهم بدن نظير پتاسيم، سديم و گلوكز را دفع كند. براى جبران آن مىتوانيد از مكملهاى الكتروليتى استفاده كنيد و يا به پيشنهاد دكتر حين مفنسون »رئيس مؤسسه تحقيقات ملى سلامت« مىتوانيد از اين نسخه استفاده كنيد: آب ميوهها )حاوى پتاسيم( را با نصف قاشق چاى خورى عسل يا شيرهى ذرت )حاوى گلوكز( و يك سر انگشت نمك )سديم كلرايد( مخلوط كنيد.
آنتى اسيدها را براى سوزش معده نگه داريد.
آنتى اسيدها، باعث كاهش اسيد معده مىشوند و دفاع بدن را در برابر باكترىها كاهش مىدهند. دكتر موفنسون مىگويد: اگر آنتى اسيد مصرف كنيد باكترىها مىتوانند در تعداد بيشتر و زمان كوتاهترى تكثير يابند.
جلوى پيشرفت و بهبودى را نگيريد.
دانيل رودريگه »اپيدميولوژيست مركز كنترل بيمارىها در جورجيا« توضيح مىدهد: بدن شما سعى مىكند كه ارگانيسمهاى سمى را دفع كند. در بعضى از موارد مصرف داروهاى ضد اسهال مىتواند در توانايى بدن براى مبارزه با عفونت تداخل ايجاد كند. پس از اين داروها پرهيز كنيد و بگذاريد كه بيمارى سير طبيعى خود را طى كند. اگر احساس مىكنيد كه بايد داروى خاصى بخوريد، ابتدا با پزشكتان مشورت كنيد.
حالت استفراغ را در خود تحريك نكنيد.
اجازه ندهيد كه واژه مسموميت شما را بترساند و شما را وادار كند كه انگشتتان را داخل گلو ببريد؛ ابدا نياز به چنين كارى نيست.
غذاهاى ملايم بخوريد.
معمولا بعد از چند ساعت تا يك روز پس از اين كه اسهال و استفراغ فروكش كرد، شما آماده خوردن غذاى مناسب هستيد. معده شما مورد حمله قرار گرفته و آسيب ديده است. دكتر مفنسون مىگويد: با غذاهاى سهل الهضم شروع كنيد. غلات، بيسكويت و يا سوپ را امتحان كنيد. از غذاهاى پر فيبر، ادويهدار، اسيدى، چربىدار، حاوى قند و يا فرآوردههاى شيرى اجتناب كنيد. اين پرهيز غذايى را به مدت يك يا دو روز نگه داريد.
هشدار پزشكى
علايم معمول مسموميت غذايى كه شامل درد و گرفتگى در شكم، تهوع، استفراغ اسهال، سرگيجه مىباشد ظرف يك يا دو روز از بين خواهد رفت. اما براى افراد بسيار جوان و يا مسن و يا بيماران دچار نقص سيستم ايمنى، مسموميت غذايى مىتواند خيلى خطرناك باشد. اين افراد با مشاهده اولين علايم مسموميت بايد به پزشك مراجعه كنند. اگر در گروههاى بالا قرار نداريد در صورتى كه علايم بالا همراه نشانههاى زير بود، سريعا بايد به پزشك مراجعه كنيد:
اختلال در بلعيدن، صحبت كردن و يا نفس كشيدن، تغييرات بينايى و ضعف عضلانى، مخصوصا اگر بعد از خوردن قارچ، غذاهاى كنسرو شده و يا ماهىهاى صدفدار ايجاد شود.
- تب بالاى 7 / 37 درجه سانتىگراد.
- استفراغ شديد، بدين معنى كه شما نمىتوانيد هيچ گونه مايعى مصرف كنيد.
- اسهال شديد بيش از يك يا دو روز.
- درد شكمى موضعى مداوم.
- تشنگى شديد، دهان خشك، كاهش ادرار و يا هنگامى كه شما پشت دستتان را نيشگون مىگيريد و پوست همان حالت مىماند.
- اسهال خونى
اجازه ندهيد كه دوباره اتفاق بيفتد.
دكتر دانيل رودريگه مىگويد: شما هميشه نمىتوانيد رستورانهاى داخل شهر را مقصر مشكلات رودهاىتان بدانيد؛ بسيارى از موارد بىتوجهىهاى داخل خانه منجر به مسموميت غذايى مىشود. اين قانونهاى عمومى را رعايت كنيد تا به طور قابل ملاحظهاى شانس ابتلا به مسموميت غذايى در شما كاهش يابد:
- دستتان را قبل از آماده كردن غذاها بشوييد تا از انتقال باكترىهايى نظير استافيلوكوك )كه به وفور در پوست و گلو يافت مىشود( و يا شيگلا )كه از طريق مدفوع منتقل مىشود( جلوگيرى كنيد. بعد از كار با گوشت خام و تخممرغ دستها را دوباره بشوييد.
- پروتئينهايى نظير ماهى، مرغ، گوشت حيوانات اهلى، شير و تخممرغ را به صورت خام نخوريد. از تخممرغهاى ترك خورده استفاده نكنيد. گوشت خام، محلى براى تجمع باكترىها است.
- گوشت خام را گرما بدهيد يا سرد كنيد. باكترىها در دماى بالاى 5 / 65 و زير 5 / 4 درجه سانتىگراد نمىتوانند تكثير پيدا كنند.
- گوشت را تا دمايى بپزيد كه رنگ صورتى آن از بين برود. مرغ را نيز تا از بين رفتن رگههاى قرمز رنگ و ماهى را تا پوسته پوسته شدن حرارت دهيد. پختن كامل تنها راهى است كه شما مىتوانيد مطمئن شويد كه باكترىهاى بالقوه مضر، كشته شدهاند.
- در هنگام كار با مايكروويو از حرارت سنج استفاده كنيد. اين كار باعث اطمينان از پختن گوشت مرغ يا گاو مىشود.
- براى اطمينان از مزه غذا، خوراك ماهى، گوشت خام در حال پخت و حتى مايهى كلوچه را امتحان نكنيد. بگذاريد اين غذاها كاملا پخته شوند.
- اجازه ندهيد كه عصارهى گوشت خام به داخل غذاهاى ديگر نفوذ كند. چرا كه مىتواند غذاهاى سالم ديگر را آلوده كند.
- از تخته و ظروف جدا براى بريدن گوشت و ديگر غذاها استفاده كنيد و اين وسايل را با آب و صابون و يا سفيد كننده بشوييد. اين كار از انتقال آلودگى جلوگيرى مىكند.
- ميزهاى آشپزخانه و دربازكنها را كاملا بساييد و داخل فرورفتگىها و درزها را كاملا تميز كنيد، اين كار مانع جمع شدن باكترها در درزها مىشود.
- ابرهاى شستشو را مرتبا عوض كنيد و از كاغذ توالت براى تميزى پيشخوانها استفاده كنيد.
- غذا را بيش از دو ساعت در دماى اتاق نگذاريد و از خوردن هر گونه غذايى كه شك داريد به مدت طولانى خارج از يخچال قرار گرفته، خوددارى كنيد. باكترها در غذاهاى گرم پروتئينى نظير گوشت، تخممرغ، كيكهاى كرمدار، سس و سالاد سيبزمينى رشد مىكنند.
- بگذاريد يخ گوشت در يخچال آب شود. باكترىها مىتوانند در حالى كه مركز گوشت هنوز يخ زده است، در سطح آن تكثير يابند.
- باقى مانده غذاهاى خورده شده را بلافاصله حتى در صورت گرم بودن در يخچال بگذاريد.
- هرگز قارچهاى وحشى را نكنيد و نخوريد. بعضى از اين قارچها حاوى مواد سمى است كه به سيستم عصبى حمله مىكند و مىتواند كشنده باشد. چيدن قارچهاى وحشى را به متخصصين واگذار كنيد.
- هرگز غذاهاى كنسرو شده را قبل از بيست دقيقه جوشاندن مزه نكنيد. اگر به درستى كنسرو نشده باشد باكترىهاى داخل آن مىتوانند سم خطرناك توليد كنند.
هيچ غذايى را كه ظاهر سالم به نظر مىرسد و يا بوى مشكوكى دارد، مزه نكنيد. از شيشههاى ترك خورده يا باد كرده، قوطى كنسروهاى قر شده، مايعات صافى كه رنگ شيرى پيدا كردهاند و يا شيشهها و كنسروهايى كه در هنگام باز كردن، فوران دارند و يا بوى آن به سرعت پخش مىشود، خوددارى كنيد. آنها مىتوانند حاوى باكترىهاى خطرناك باشند. مطمئن شويد كه اين مواد را به دقت و در مكان امنى دور انداختهايد تا حيوانات خانگى در تماس با آنها قرار نگيرند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا ،مترجمان : دکتر حسن کریمی یزدی و دکتر پدرام مصطفایی ،انتشارات سپهر اندیشه - 1387
