مايكروويو چيست و چگونه كار مي كند

مايكروويو، امواج راديويي با طول موج كوتاه هستند كه مثل پرتوهاي قابل رويت نور بخشي از طيف الكترومغناطيسي را تشكيل مي دهند. امواج كوتاه بيشتر براي برنامه هاي تلويزيوني، رادار و تلفن همراه بكار مي رود. در صنعت براي فرآوري مواد و در آشپزخانه براي پختن غذا از آن استفاده مي شود. اين امواج در برخورد با يك ماده ممكن است منعكس، منتشر يا جذب شوند. مواد فلزي اين امواج را کاملاً منعکس مي کنن. مواد غير فلزي مثل شيشه و پلاستيك امواج را از خود عبور مي دهند و موادي كه داراي آب هستند مانند غذاها انر‍ژي اين امواج را جذب مي كنند.

مكانيسم كار:
 

در اين دستگاه يك وسيله الكترونيكي به نام گلنترون براي توليد امواج مايكروويو بكار رفته، امواج توليد شده وارد فضاي بسته اجاق فلزي شده از ديواره ها منعكس و توسط غذا يا مايع داخل آن جذب شود. امواج در غذا نفوذ كرده، مولكول هاي آب داخل آن را 2450*10 بار و يا 950*10 بار در ثانيه تكان داده و جابه جا مي كند با ايجاد سايش مولكولي توليد گرما كرده، به طوري كه مدت پخت در مايكروويو معمولاً بسيار كوتاه و خيلي كوتاه تر از اجاق هاي معمولي است. ميزان گرما بستگي به رطوبت، شكل و حجم دارد. به دليل وجود گرماي غيريكنواخت در برخي غذاها ممكن است سطح غذا گرم شود اما دماي مركزي آن نزديك به جوش باشد يا در بعضي غذاها ممكن است نقاطي كاملاً پخته شود و نقاطي نپخته باقي بماند.
دستگاه هاي جديد مايكروويو داراي سيني گردان هستند تا اينكه اشعه به طور يكنواخت به تمام سطح ماده غذايي برسد. امواج مايكروويو به عمق 3 تا 5 سانتي متري غذا (برحسب تركيب ماده غذايي) نفوذ مي كند. بنابراين، هنگامي كه قطعات كوچك ماده غذايي در معرض امواج مايكرويو قرار مي گيرند، تابش كاملاً در آن نفوذ مي كند و حرارت در تمام ماده غذايي توليد مي گردد و منجر به پخت سريع مي گردد در قطعات بزرگ تر ماده غذايي آهسته تر مي پزند پس قطعات را نسبتاً كوچك تر انتخاب كنيد تا پخت يكنواخت داشته باشيد. اگر آب در ماده غذايي يكسان پخش شده باشد، بهتر و سريع تر پخته مي شود.

سلامت مواد غذايي:
 

با هر روشي كه پخت مواد غذايي را انجام دهيم، قسمتي از مواد مغذي غذا از جمله ويتامين ها از دست مي رود روش پخت مايكروويو نيز مانند ساير روش ها مي باشد فقط زمان پخت كوتاه تر است وقتي قسمت هاي غذا ضخيم باشد، انرژي مايكروويو به بخش هاي ضخيم تر غذا نفوذ نمي كند و باعث گرم شدن غيريكنواخت غذا مي شود. به اين ترتيب در بخش هايي از غذا كه به ميزان كافي حرارت نديده اند، ميكرو ارگانيسم ها كشته نمي شوند و براي سلامتي مي تواند مضر باشد.

ظروف مورد مصرف:
 

مهمترين ظروف مورد استفاده در مايكروويو عبارتنداز: ظروف شيشه اي، چيني، سراميك و ظروف پلاستيكي مقاوم به حرارت. از ظروف فلزي در مايكروويو نبايد استفاده كرد.
به دليل اينكه ظروف فلزي اشعه را منعكس كرده و از انتقال امواج به مواد غذايي جلوگيري مي كند، همچنين شكل و فرم ظروف در فرايند مايكروويو م‍ؤثر است براي افزايش در پخت مواد غذايي از ظروف بيضي يا دايره اي شكل و مسطح و كم ارتفاع استفاده مي شود.

گرايش به پخت با مايكروويو:
 

امروه گرايش به دستگاه هاي جديد مايكروويو كه بسيار شيك و مدرن، همراه با عملكردي عالي و چند كاره مي باشند بسيار زياد شده است به طوري كه نياز به اين دستگاه مشابه نياز به يخچال در آشپزخانه مي باشد. 85 درصد خانواده هاي اروپايي براي گرم كردن مواد غذايي يا طبخ كامل غذا از آن مايكروويو استفاده مي كنند.
با توسعه تكنولوژي مايكروويو، استفاده از مايكروويو در كشور ما نيز هر روز بيشتر شده و تعداد زيادي از خانواده هاي ايراني از آن استفاده مي كنند.

ايمني در برابر مايكروويو-طريقه استفاده از آن:
 

طراحي اجاق هاي مايكروويو به گونه اي است كه امواج در اجاق محبوس شده و تنها زماني ساطع مي شوند كه اجاق روشن و درب‌ آن بسته باشد. همه مايكروويوها حداقل دو كليد قفل داخلي دارند كه به محض باز شدن درب دستگاه، توليد امواج را متوقف مي كند. البته در حين روشن بودن ممكن است مقداري از امواج از اطراف درب نشت كند و معمولاً ميزان نشتي كمتر از حد استاندارد نشانه ايمني است.
امواج كوتاه مي تواند از اطراف اجاق هاي آسيب ديده و كثيف يا تعمير شده به بيرون نفوذ كند. بنابراين، مهم است كه اجاق در شرايط خوبي نگهداري شود. مصرف كنندگان بايد مراقب باشند كه درب كاملاً بسته باشد بخش هاي ايمني كه در زمان باز بودن درب از توليد امواج كوتاه جلوگيري مي كنند، كار خود را به خوبي انجام مي دهند. لولاي درب بايد در وضع مناسبي باشد، درب بايد كاملاً بسته شود و سطح داخل اجاق نبايد خراب باشد. همچنين خوردگي و زنگ زدگي روي درب يا لولا يا سطح داخلي اجاق مشاهده نشود.

دلايل جذابيت اجاق مايكروويو خانگي:
 

1- سرعت حرارت دهي بسيار بالا-زمان پخت بسيار كوتاه؛
2- تنها غذا گرم شده و محيط اجاق و آشپزخانه گرم نمي شود؛
3- در زمان پذيرايي سريع از ميهمانان، كاركرد عالي دارد؛
4- حفظ خصوصيت رنگ، طعم مطلوب در سبزي به علت زمان كوتاه حرارت دهي؛
5- كاهش خطر مسموميت هاي غذايي به دليل اينكه از گرم نگه داشتن غذا به مدت طولاني پرهيز شود؛
6- چند منظوره بودن اجاق مايكروويو خانگي (طبخ غذا، ذوب كردن يخ مواد غذايي منجمد و گرم كردن مواد غذايي)؛
7- جابه جا كردن آسان ظروف طبخ غذا به علت اينكه گرم نمي شود و دست را نمي سوزاند؛
8- جاسازي ساده و زيبا حتي نصب به ديوار آشپزخانه؛
9- صرفه جويي در وقت و انرژي.
منبع: نشريه راه کمال، شماره 34.