جاسوسي هاي بغل گوش ما

دوربين هاي مخفي در ساعت هاي مچي و شنودهاي جاسازي شده درکيف ها نمونه هايي از تکنولوژي جاسوسي اند که هميشه به گونه اي خلاقانه نمود پيدا مي کند اما اين ادوات کجا ممکن است پنهان شده باشند؟
«عذر مي خواهم، من شما رو قبلا، سال 1999 تو جزيره مالت نديدم؟» «چرا، راستش والتا بودم ولي سال 2000 بود.» اين ديالوگ به راحتي مي توانست برگرفته از رمان هاي «يان فلمينگ» نويسنده معروف کتاب هاي «جيمز باند» باشد. اما اين ديالوگ برگرفته از يک داستان نبود بلکه کلمات اين گفت و گو از قبل تعيين شده بودند و اوايل سال 2010 در شهر رم بين دو مرد رد و بدل شد.يکي از اين دو مرد يک مامور رسمي بخش برون مرزي «سرويس اطلاعات جاسوسي» روسيه اس وي آر(SVR که بعد از فروپاشي اتحاد شوروي جايگزين کاگ ب شد)و ديگري جاسوسي روس بود که از اواسط دهه 1990 در آمريکا تحت هويت جعلي «ريچارد مورفي» زندگي مي کرده است .اين گفت و گو هم اسم رمز براي شناسايي يکديگر بوده که در گزارش مقامات پليس فدرال آمريکا، اف بي آي باعث دستگيري واخراج ده جاسوس روس در آمريکا و معاوضه آنها با چهار تبعه روسي که دراين کشور به جرم جاسوسي براي آمريکا و انگليس متهم بودند، شد. يکي از اين جاسوس هاي روس که مسؤول مالي اين شبکه جاسوسي در آمريکا بوده با پاسپورت قبرسي، موفق شد فرار کند.پيام هاي اس وي آر به دو جاسوس اش در ايالات متحده ،ريچارد و سينتيامورفي بسيار واضح است و در لفافه اي از ابهام يا کدهاي جاسوسي نيست:«شما براي يک مأموريت بلند مدت به آمريکا فرستاده شده ايد. تحصيلات شما، حساب بانکي تان ،خودروي شما،خانه تان وهمه متعلقات ديگر براي يک هدف در اختيار شما قرار گرفته اند.ماموريت اصلي تان، تحقيق،جست و جو و توسعه روابط در محافل سياستگذاري در ايالات متحده و ارسال گزارش هاي اطلاعاتي به مسکو.» اف بي آي مي گويد که هدف وبرنامه اصلي اين جاسوسان اين بوده که نيروهاي مفيدي را که يا در محافل سياستگذاري مشغول اند يا توانايي اين را دارند که به اين محافل نفوذ کنند ، به عنوان دارايي هاي سازماني جذب کرده و استخدام کنند. داستان دستگيري و اخراج جاسوس هاي روسي بسيار مورد توجه رسانه ها قرار گرفت و يادآور اين مساله شد که نزديک به دو دهه پس از پايان جنگ سرد ، با وجود دسترسي به فناوري هاي امروزي مانند ماهواره هاي جاسوسي و هواپيماهاي جاسوسي، جاسوس ها همچنان به قوت قبل مشغول به کارند اما اين بار با ابزارهاي مدرن تر و پيشرفته تر از دوران جنگ سرد.
به قول دکتر پل مادررل پژوهشگر اطلاعات جاسوسي و امنيت در دانشگاه آبريستويتس (Aberystwyth)«گاهي نياز به کارهاي خاص يا تصميمات خاصي هست که تنها از يک انسان برمي آيد.بنابراين با وجود تمام فناوري هاي کنترل از راه دور جاسوسي ،براي جاسوسي همچنان نياز به انسان هست.«براساس تخميني که در وب سايت سازمان امنيت و حفاظت اطلاعات ارتش انگلستان شاخه ام آي 5 (MI5)منتشر شده ،حداقل 20 سرويس اطلاعاتي خارجي در حال حاضر مشغول جاسوسي عليه انگليس هستند:«بزرگ ترين نگراني، از روس ها و چيني هاست .»پرونده ريچارد مورفي و گروه جاسوسي اش از اين لحاظ جالب توجه است که پنجره اي رو به اسلوب کاري و روش هاي نوين و فناوري مورد استفاده اين جاسوسان عصر مدرن مي گشايد. منصفانه است البته که بگوييم ما بسيارقبل تر از اين پرونده جاسوسان روسي ،آگاهي کافي نسبت به تکنولوژي جاسوسي جديد داشته ايم. بعد از اين پرونده چيزهاي ديگري هم رو شد. يکي از تازه ترين و عجيب وغريب ترين اين تکنولوژي هاي جاسوسي، «سنگ مصنوعي» بود. روس ها انگليس را متهم کرده بوند که سال 2006 اين سنگ ها را در خيابان نامشخصي در مسکو رها کرده اند. آنها مدعي شدند که درون سنگ فرستنده /گيرنده هاي راديويي مخصوص پنهان شده و با استفاده از آن، عامل انگليس مي توانسته اطلاعاتش را در سنگ جاسوسي بارگذاري کند وسپس يک عضو سفارت انگليس با رد شدن از کنار سنگ و با استفاده از لپ تاپ؛ اطلاعات بارگذاري شده را دريافت کند. افسر مافوق و سررشته دار جيمز باند آقاي «کيو» بسيار خوشحال مي شد اگر از اين تکنولوژي خبر مي داشت. اسناد پرونده مورفي که به دادگاه نيويورک ارائه شد، توضيح مي دهند که اف بي آي چگونه به مکان زندگي روس ها «به طور محرمانه» داخل شدند. مأموران اف بي آي در حال جست وجوي خانه اي ديگر در ايالات نيوجرسي، ديسکي را پيدا کردند که طراحي اس وي آر و حاوي نرم افزاري با قابليت پنهان نگاري بود. پنهان نگاري (steganography)هنر مخفي کردن ماهرانه پيام هاي متني در عکس است طوري که عکس با چشم غيرمسلح کاملا دست نخورده به نظر بيايد. جاسوس ها عکس هاي حاوي پيام هاي سري را روي وب سايت ها مي گذاشتند و اس وي آر در مسکو آنها را دانلود مي کرد. هرکاربر نوعي در اينترنت، بي توجه و بدون آگاهي از پيام سري پنهان شده در عکس ها، قابليت دسترسي به اين عکس ها را داشته اما فقط روس ها با نرم افزارشان مي توانستند اين اطلاعات را بخوانند. استيوبلووين استاد علوم کامپيوتر دانشگاه کلمبيا مي گويد که اين اولين مورد تاييد شده از روش پنهان نگاري مبتني بر اينترنت، براي فرستادن پيام هاي مخفي است. «پنهان کردن اطلاعات در تصاويري که روي اينترنت است، سال هاست که مطرح شده ،اما اين اولين باراست که اين ادعا اثبات مي شود.» با توجه به اينکه تشخيص پنهان نگاري بسيار مشکل است ؛ اين هنر تبديل به روش منتخب در فنون امنيتي شده است:«حتي اگر مقامات امنيتي و ضد اطلاعات نسبت به وب سايتي مشکوک شوند و نگاه دقيق تري به آن بيندازند. تنها چيزي که خواهند ديد. تصاوير تعطيلات در کنار خانواده را درآن مي بينند.تنها در صورتي که مأموران ضد اطلاعات دقيقا بدانند دنبال چه مي گردند، ممکن است راهي براي يافتن پيام هاي پنهاني وجود داشته باشد وگرنه چيزي نخواهند يافت.» در مورد جاسوسان روسي مقيم آمريکا، بعد از جست وجوي خانه هاي آنها وکشف نرم افزار مخصوص پنهان نگاري و همچنين لينک هاي مختلف به وب سايت هاي مختلف ذخيره شده حافظه کامپيوتر اين جاسوسان، اف بي آي فهميد که دقيقا بايد دنبال چه بگردد.

ساده، زيباست
 

گرچه جاسوسان روس مقيم آمريکا از نرم افزار پنهان نگاري ساخت اس وي آر استفاده مي کردند اما نرم افزارهايي با کارکرد دقيقا مشابه، آزادانه در دسترس همگان است. يکي از اين جاسوسان، «آنا چپمن»، در حالي در دام اف بي آي افتاد که از فناوري بسيار ساده تري استفاده مي کرد. او صرفاً از واي فاي لپ تاپش اطلاعات مربوطه را به مأموران دولتي روسيه منتقل مي کرد. اف بي آي حدوداً ده بار ،در چهارشنبه هاي بين ماه هاي ژانويه و ژوئن امسال(زمستان 1388 تا بهار 1389) ،آنا چاپمن را «در مجاورت فيزيکي» يکي از مأموران و يا مقامات دولتي روسيه ديده است .او با لپ تاپش در کافه ها يا کتاب فروشي هايي در منهتن (محله اصلي نيويورک) که واي فاي داشته اند، مي نشسته و مقامات و مأموران روسيه براي دريافت اطلاعات او با خودروي ميني ون خود صرفا از کنارش رد مي شدند.گاهي هم در بيرون محلي که آنا چپمن آنجا نشسته بود،کيف در دست ،چرخ مي زدند.
آنا چپمن اطلاعات مربوطه را با واي فاي به کامپيوتر مامور ديگر منتقل مي کرد. انتقال از واي فاي، از اينترنت امن تر است اما مأموران اف بي آي، به هر حال به حضور او مشکوک شدند و او را تحت تعقيب قرار دادند.

جاسوسي ديجيتال
 

مدارک اف بي آي نشان مي دهد که کامپيوتر خانگي، لپ تاپ، کارت حافظه فلش (SD-اس دي مخصوص دوربين هاي ديجيتال) و تلفن همراه اعتباري ،همه ابزارهاي پرفايده با مزاياي خاص براي جاسوس امروزي اند. برت بکتل که 20 سال جاسوس سيا (CIA) در ترکيه، اندونزي و جاهاي ديگر بوده. مي گويد: «يک جاسوس مسلماً نمي خواهد که در حال حمل نوعي فناوري ناشناخته و غيرقابل توضيح دستگير شود. فرض کنيد که با يک ماشين تصادف مي کنيد و بي هوش هستيد که پليس و امدادگران سر مي رسند و در جست وجو براي کارت شناسايي براي مطلع کردن نزديکان، يک ابزار عجيب و غريب پيدا مي کنند.حالا بيا و جمعش کن!»
در جنگ سرد، سازمان هاي جاسوسي آزمايشگاه هاي مخصوص داشتند که برخي از قطعات مبتکرانه جاسوسي را طراحي کرده و مي ساختند. اما سرعت پيشرفت فناوري هاي تجاري مختلف در سال هاي اخير تغيير کرده است.اين پيشرفت سرويس هاي امنيتي را ناچار کرده که رويه هاي مختلفي پيش بگيرند. «حدود 10 سال پيش، سيا که ديد آزمايشگاه هايش توان رقابت پهلو به پهلو با پيشرفت فناوري هاي نوين را ندارند، تصميم گرفت که کلاً آزمايشگاه ها را تعطيل کند و به جاي آن يک شرکت سرمايه گذاري با نام «اين -کيو -تل»(In-Q-Tel)ايجاد کردکه با دادن بودجه پژوهشي به شرکت هاي خصوصي، ازآنها مي خواست تا در بازار آزاد محصولات فناوري نوين حضور داشته باشند.» يکي از سرمايه گذاري هاي اين-کيو-تل در شركت طراحي و توسعه نرم افزار «آتنسيتي» (Attensity)بود. اين شرکت، نرم افزاري را توليد کرد که قابليت جمع آوري داده هاي اطلاعاتي و نظرات کاربران اينترنتي (کامنت ها) در تالارهاي گفت و گوي مجازي (فوروم ها) و وب سايت ها و شبکه هاي اجتماعي را دارد. يکي ديگر از شرکت هايي که روي آنها سرمايه گذاري شد، «موشن دي اس پي»(Motion DSP)بود که محصولات اش نرم افزارهايي براي بهينه سازي تصوير ويدئويي است.
ساجيت شنويي، استاد علوم کامپيوتر دانشگاه تولسا، قبلا مشاور اف بي آي بوده است. اين روزها ساجيت شنويي «همکاري بسيار نزديکي با سازمان هاي مشابه با اف بي آي که از فاش کردن اسامي آنها معذور است » دارد. دکتر شنويي مي گويد جي ميل مي تواند ابزاري مناسب براي جاسوسي عليه آمريکا باشد. «مي توانيد اي ميل مشترکي با شخص ديگري داشته باشيد که پسوردش را هم دو طرف دارند. آن وقت مي توانيد متن پيام الکترونيکي را نوشته و به صورت پيش نويس (draft)طوري که هرگز ارسال نشود، ذخيره کنيد. آنگاه نفر دوم به اکانت مزبور متصل شده و متن پيامي که هرگز از اينترنت ارسال نشده را بخواند.چون اين نامه الکترونيکي هرگز ارسال نشده، براي مجريان قانون که بر انتقال داده ها در اينترنت نظارت دارند، غيرقابل تشخيص است.»
به گفته دکتر شنويي ،گوگل ويس (سرويس مکالمات صوتي) هم مي تواند در مخفيکاري به درد بخورد. مي توان گوگل ويس را طوري تنظيم کرد که با گرفتن يک شماره خاص، همزمان ،چندين تلفن متعدد با هم تماس بگيرند يا تنها يک تلفن خاص در يک مکان خاص زنگ بزند. «دولت ممکن است براي تلفن شما شنود گذاشته باشد يا آن را کنترل کند اما يک تلفن ديگر در مکاني ديگر همچنان آزاد باشد. شما مي توانيد با تلفني در مغازه اي يا ايستگاه راه آهن تماس بگيريد.» دکترشنويي مي گويد وسايلي که حتي آنها را در کاتولوگ اقلام فروشي مجله هاي هواپيمايي هم مي توان ديد را با اندک تغييرات مي شود به ابزار جاسوسي مفيد تبديل کرد:« مثلا عينک آفتابي هايي هستند که پخش کننده ام پي تري دارند. مي شود اين دستگاه را از روي عينک آفتابي برداشت و به جاي آن دستگاه عدد شمار وصل کرد که بتوانند براي دزدي، شماره و اطلاعات و ارقام کارت هاي اعتباري ملت به درد بخورد.» اگرچه در پرونده جاسوسان روسي اين طور به نظر مي رسد که مأموران اف بي آي به طرز باور نکردني اي در مدارکي که به دادگاه ارائه داده اند، شفاف بوده اند اما دکتر شنويي معتقد است که احتمالا مقدار زيادي از اطلاعات به دست آمده هرگز به شکل عمومي بيان نخواهندشد:«اف بي آي که همه اطلاعات به دست آمده را درز نمي دهد. آنها احتمالاً تنها به اندازه اي اطلاعات به مقامات قضايي مي دهند که بتواند جاسوسان را محکوم کند. من مطمئن ام که اطلاعات بيشتري وجود دارد و آنچه ما مي بينيم تنها قطره اي از اقيانوس است.» شنويي مسؤول برنامه «سپاه سايبري» دانشگاه تولساست که طرحي ابتکاري با حمايت دولت است .هدف طرح ،جذب درخشان ترين استعدادهاي حوزه فناوري اطلاعات است.طوري که آنها بتوانند جلوي دستيابي کشورهاي خارجي به اطلاعات حساس را گرفته و به اين ترتيب به سپاه امنيتي ايالات متحده آمريکا کمک کند. در وب سايت سپاه سايبري تولسا نوشته که دانشجويان اين برنامه در حال انجام پروژه هاي کاري با سيا و اف بي آي هستند. در اين وب سايت نوشته: «تسلط بر زبان هاي خارجي نامتعارف قطعا براي دانشجويان متقاضي حائز اهميت است !»اما اکنون شاهد شروع تغييرات در فناوري هاي جاسوسي هستيم. کتابي با عنوان «پيشه جاسوس»(spy craft)به قلم روبرت والاس واچ کيتث ملتون که به تاريخ تکامل فناوري جاسوسي درآمريکا مي پردازد. عکسي از 20 قطعه از ادوات و لوازم جاسوسان آمريکايي دارد که در دهه هاي 1970 و 1980 توسط روس ها به دست آمده اند. دراين عکس يک قلم خود نويس که دوربيني مخفي دارد ويک دفترچه يادداشت با کاغذ مخصوص براي يادداشت هاي محرمانه وجود دارد. اچ.کيتث ملتون مي گويد: «امروزه تقريبا تمام کارهايي که ادوات جاسوسي اين عکس انجام مي دهند را يک آي فون ساده انجام مي دهد. يک تلفن ساده با تغييرات نرم افزاري، همزمان دوربين شما و دستگاهي براي ارتباط شبکه اي با دامنه و برد کوتاه است. همگرايي ديجيتالي همين است.» اين تغيير و تحول در تکامل فناوري جاسوسي را دکتر ساجيت شنويي هم قبول دارد:«امروزه ميزان قابليت تجهيزات جاسوسي و جمع آوري اطلاعات يک فرد معمولي، حتي بيشتر از قابليت هاي سازمان هاي اطلاعاتي در طول جنگ جهاني دوم و حتي تا دهه هاي 1960و 1970 است.» برت بکتل افسر بازنشسته سيا است که يک شرکت کشتيراني جاسوسي- تفريحي را اداره مي کند که ميزبان جلسات مختلف درباره مسائل امنيتي در کشتي هاي تفريحي است .او مي گويد:«اتکاي بيش از حد به تکنولوژي هاي امروزي مي تواند خطرناک باشد.روشن ترين مثال، بلاييست که سرجاسوسان روسي در آمريکا آمد.» به عقيده برت بکتل، پرونده جاسوسان روسي نوعي سهل انگاري از طرف اس وي آر بوده است:«کار جاسوسان روسي ،سوراخ زياد داشت. اس وي آر احتمالا تصور مي کرده که تمرکز اف بي آر روي مقابله با تروريسم است.در نتيجه ملاک را براين گذاشته که جاسوسان روس مي توانند فعاليت هاي بيشتري رابه آساني و بدون خطر گرفتار شدن ،انجام دهند. افراد بيهوده عاشق تکنولوژي مي شوند اما بهترين ابزار،ابزار آزموده شده و فرسوده است؛ يعني تمايز دارايي ها ،تجهيزات و پرسنل مفيد و زنده نگاه داشتن دارايي هاي انساني.»

روش هاي جاسوس امروزي
 

پنهان نگاري
 

پنهان نگاري روشي است براي مخفي کردن پيام فوري که تنها فرستنده و گيرنده پيام از وجودش آگاه باشند. اين روش، تدبيري جديد نيست. مثلا در يونان باستان، پيامي را روي سر تراشيده شده برده اي خال کوبي مي کردند.پس از بلند شدن موهاي برده، پيام خال کوبي شده، پنهان مي شد و گيرنده مي توانست به راحتي آن را با تراشيدن دوباره سر برده، آشکار کند. اما از دوران يونان باستان تا امروز، اين روش پيشرفت کرده است. پنهان نگاري ديجيتالي که توسط جاسوسان روس استفاده مي شد، براساس يک فناوري تغيير دقيق در عکس براي پنهان کردن پيامي خاص طراحي شده بود. چنين فرايند پردازش عکس براي پنهان نگاري بسيار مبتکرانه بود .کامپيوتر ها به ازاي هر عنصر تصويري قابل اندازه گيري با واحد پيکسل در عکس، يک عدد به عنوان ارزش رقمي براساس ميزان رنگ هاي قرمز، سبز و آبي در تصوير اختصاص مي دهند. پيام مخفي نيز که به صورت يک تکه متن مي آيد، با استفاده از ارقام مختلف توسط کامپيوتر در درون اين کدهاي رقمي/کامپيوتر به صورت عددهاي «رنگ RGB» در تصوير حک مي شد. نرم افزار پنهان نگار، رقم هاي کد گذاري شده مربوط به پيام مخفي را در داخل عکس اوليه به طرز خاصي مي پيچاند. تنها دارنده همان نرم افزار مخصوص مي تواند پيام مخفي را از کدهاي رقمي مربوط به رنگ عکس استخراج کند. مهم ترين جنبه اين فناوري، پنهان ماندن از رديابي دشمن است، طوري که روشنايي و رنگ آميزي پيکسل هاي مختلف در تصوير اوليه به طرز دقيق و موشکافانه تغيير کند که با چشم غيرمسلح قابل رويت نباشد، فايل هاي به دست آمده از کامپيوترهاي جاسوسان روسي، لينک هايي به وب سايت هاي مختلف دارند که در آن ها عکس هاي پنهان نگاري شده موجود است.

راديو موج کوتاه
 

هرچند جاسوسان روس، از فناوري هاي نوين قرن بيست و يکمي استفاده مي کردند اما آنها از تکنولوژي راديو موج کوتاه که از دهه 1950 در دسترس بوده، هم غافل نبودند. در گزارش شنود اف بي آي از خانه سيتنيا و ريچارد مورفي در نيويورک، آمده که «صداي تيک -تيک الکترونيکي» مي آمده است. مخابره پيام از مسکو به جاسوسان، صدايي شبيه صداي کدهاي مورس داشته ،اما امکان هم دارد که اين صداي تيک -تيک ،يک پيام بسيار کوتاه پيوسته الکترونيکي از ارقام کدگذاري شده باشد که با کامپيوتر تبدل به صدا مي شوند. مخابره اين پيام پيوسته از ارقام کدگذاري شده احتمالا در تاريخ ،زمان و فرنکاس معيني صورت مي گرفته که يافتن اين پيام ها توسط مقامات امنيتي را دشوار مي کرده، البته مگر اينکه ماموران امنيتي مشغول شنود مکالمات خانه جاسوسان باشند!

آنا چپمن
 

چپمن پس از جاسوسي براي روس ها از خاک آمريکا اخراج شد وحالا مدل عکاسي براي مجلات مد شده است.

جوهر نامرئي
 

ايده جوهر نامرئي هم راهکاري تازه نيست اما اگر رفتار جاسوسان روس گرفتار در آمريکا را ملاک قرار دهيم،گويا جوهر نامرئي هنوز از شيوه هاي مورد علاقه است .در شنودهاي اف بي آي از خانه اي در نيويورک ،کلمه «نامرئي » شنيده مي شود که در ادامه گفت و گويي درباره انتقال چيزي به کسي در کتابي شنيده مي شود. اين گفت و گو مربوط به برنامه ريزي براي سفر به کشوري نامعين درآمريکا ي جنوبي بوده است و امکان دارد اين اطلاعات در آنجا به مامور روس ديگري يا گرداننده ديگري منتقل مي شده است.در مدارکي که اف بي آي به دادگاه داده ،هيچ جزئياتي درباره اينکه دقيقا چه نوع جوهر نامرئي توسط جاسوس هاي روس استفاده مي شده، نيامده .بنابراين اگر اف بي آي از طيف و خاصيت اين جوهر نامرئي آگاهي دارد، اين اطلاعات را پنهان نگه داشته است .بيشتر اين جوهر ها بعد از خشک شدن نامرئي شده و سپس انفعالات خاصي جوهر را دوباره نمايان مي کنند. مثلا آب ليمو جوهري است نامرئي که زير گرماي لامپ يا شمع، دوباره نمايان مي شود.

جاسوس واي فاي
 

اگر شما در مکان عمومي هستيد و نياز به اينترنت داريد معمولا از واي فاي مکان هاي مخصوص و لپ تاپ خود استفاده مي کنيد. اما آنا چپمن که معمولا در کافه ها يا کتابفروشي هاي منهتن مي نشست معمولا لپ تاپ اش را به واي فاي مشترکي که يک نفر ديگر هم مي توانسته در آن شريک باشد، وصل مي کرد. نفر ديگر هم کسي نبوده جز يک مامور مخفي روسيه ،نرم افزار هاي طراحي شده براي اين کار اطلاعات و فايل هاي مربوطه را از لپ تاپ چپمن به لپ تاپ مامور روس انتقال مي دادند. استيو بلووين استاد علوم کامپيوتر دانشگاه کلمبيا مي گويد:«من دقيقا نمي دانم که آنا چپمن از چه مدل لپ تاپي استفاده مي کرده اما معمولا با واي فاي هر لپ تاپي مي توان يک شبکه فرمان هاي عمومي (adhoc)قابل اتصال راه انداخت که امنيت بيشتري نسبت به اينترنت دارد.»

انگيزه هاي يک مامور امنيتي خارجي
 

الان ديگر انگيزه هاي اشخاص براي انتخاب شغل شريف جاسوسي، خيلي با قبل فرق کرده، مخصوصا در دوره جنگ سرد، فعاليت هاي امنيتي مخفيانه و جاسوسي عموما دلايل سياسي يا حتي ايدئولوژيک داشتند.حتي خبرچين هاي پايين تر وافسران بالا دست جاسوسان هم چنين دلايلي براي خود داشتند. اما «جاسوسان روسي که اخيرا آمريکا گرفته، کاملا با گروه هاي قبلي جاسوسان روس[ دوران اتحاد شوروي] فرق دارند.» اين جمله مال يک متخصص روان شناسي جاسوسي است که نمي خواهد نامش فاش شود و ما او را با نام مستعار «دکتر وي» صدا مي کنيم:«من صرفا مي خواهم چند سالي بيشتر عمر کنم». خواست شوخي کند! ايدئولوژي ديگر در دنياي جاسوسان امروزي مهم نيست. «اين تغيير در اواخر دهه 1980 صورت گرفت که جاسوسي و مخبري امنيتي از مساله اي سياسي تبديل به مساله اي اقتصادي شد و جاسوسان پس از اين دوره براي مسائل مادي کار کردند.اين روزها هنوز هم اقتصاد انگيزه اصلي فعاليت هاي جاسوسي است.جاسوسان روسي که به تازگي دستگير شدند، طوري به قضيه نگاه مي کردند که انگار اين فعاليت ها ،صرفا شغل شان، است.آنها را اس وي آر استخدام و تربيت کرده که کارشان را بکنند. ماموريت ويژه شان هم ورود به فعاليت هاي اجتماعي محلي و ايجاد روابط شخصي با افراد بود.»
دکتر وي که يک روان شناس باليني است، ده سال از عمر خود را صرف تهيه ،تنظيم و نوشتن ارزيابي هاي روان شناسانه از رهبران سياسي جهان کرده است .همچنين دکتر وي آزمونهاي روانشناسي مأموران تازه استخدام شده امنيتي آمريکا را مي نويسد.او مي گويد که شغل جاسوسي پيشنهاد جذابي براي اين جاسوسان روس که اخيراً دستگير شدند، بوده است:«از مزاياي اين شغل ، زندگي در غرب- آمريکا- و داشتن زندگي اي آزاد و مرفه که مخارج آن توسط سرويس هاي امنيتي روسيه تامين مي شود ،بوده است .»

شاخص هاي جاسوس مجرب
 

يک جاسوس ايده آل از شخصيت جيمز باند داستان هاي ايان فلمينگ، فاصله زيادي دارد، دکتر وي مي گويد:افرادي جاسوس هاي خوبي مي شوند که محتاط اند و توي دردسر نمي افتند. جيمز باند يک نسخه (ورژن)تحت هاليوود جاسوس هاي واقعي است.وقتي که سيستم امنيتي نيروي زياد و سرمايه مادي قابل توجهي را صرف تربيت اين مامورين مي کند، هر رفتار ناشايست احتمالي که منجر به اخراج آنها از کشوري که درآن ماموريت دارند و بازگشت شان به خانه شود، اصلا مطلوب نيست.»انعطاف پذيري هم شاخص بسيار مهمي است .«فردي براي اين شغل مطلوب است که به راحتي مي تواند خودش را در کشور خارجي تطبيق دهد». يک جاسوس نبايد طوري حرف بزند که لو برود؛ مثلا هوس کند که بگويد:«يادش به خير! از آخرين باري که مسکو بودم، ديگه برف درست و حسابي به چشمام نديدم.» جاسوس بايد به اندازه کافي برون گرا هم باشد. کسي که زياد درون گراست ،نمي تواند با ديگران روابط مورد نياز اين شغل را ايجاد کند.البته دکتر وي مي گويد:«شما نمي خواهيد جاسوسي که استخدام کرده ايد، زيادي اجتماعي باشد که ايجاد مشکل کند؛ مثلا آنا چپمن، خانم جوان ،ميان اين ده جاسوس روس، يک مقدار زياد از حد اجتماعي بود!با بالاترين افراد مرفه ترين طبقه اجتماعي و اعيان نيويورک معاشرت داشت و عکس هاي او همه جا در شبکه هاي اجتماعي پيدا مي شد. آن قدر برون گرا بودن که باعث شود توجه مأموران به جاسوس جلب شود، اصلا خوب نيست و احتمالا مامور را به دردسر مي اندازد. خود اين ميزان برون گرايي /درون گرايي يک مولفه بسيار مهم است.جاسوس نبايد قمار باز ،الکلي يا اهل ريسک باشد.»آمادگي واکنش ذهني سريع بسيار مفيد است .«يک جاسوس بايد هرآن توان حفظ اسم، شماره شناسايي و هويت جديد براي خود را داشته باشد. تا حدي که اگر کسي احيانا نام حقيقي را صدا کرد، آن قدر بر ناخود آگاهش مسلط باشد که سرش را برنگرداند و گرنه کار تمام است و لو رفته».
منبع: نشريه دانستنيها شماره 20