همه چيز در مورد چشم انسان

به دليل ارزش ويژه و حساسيت و ظرافت چشم ها، تشخيص و درمان ناراحتي هاي مربوط به آنها از اهميت فوق العاده اي برخوردار است و به همين دليل داروهاي چشمي غالباً به صورت داروهاي نسخه اي مطرح هستند زيرا بايد تحت نظر پزشک متخصص چشم تجويز شوند. به طور طبيعي چشم از مکانيسم هاي ويژه دفاعي بهره مي گيرد. پلک و مژه ها از ورود اشياي خارجي به آن جلوگيري مي کنند. اشک چشم، غبار و ذرات خارجي را از سطح آن شسته، خاصيت ضدعفوني کننده نيز دارد. ولي با اين وجود برخي اوقات مشکلاتي بروز مي کنند که تنها با درمان دارويي مرتفع مي گردند.
ناراحتي هاي چشمي شايع و عوامل آنها عبارتند از:

پلک چشم:
 

از مناطقي که التهاب و قرمزي آن بسيار شايع است. در اين شرايط پلک دچار خارش يا پوسته پوسته مي شود. ممکن است اين علايم به دليل حساسيت نسبت به رنگ ها و مواد مختلف موجود در محصولات آرايشي چشم بروز کنند. چنين حساسيت هايي معمولاً به صورت دو طرفه هر دو چشم را گرفتار مي سازند. براي جلوگيري از بروز اين مسأله پيشنهاد مي شود که محصولات آرايشي چشم را بيشتر از سه ماه مصرف نکرده و آنها را با محصولات جديد جايگزين نماييد، زيرا احتمال آلودگي آنها در اثر تماس با موضع يا هوا وجود دارد. همچنين از مصرف هرگونه محصول آرايشي يا بهداشتي که به حساسيت نسبت به آن مشکوک هستيد، جداً بپرهيزيد. کمپرس سرد يا مصرف آنتي هيستامين هاي خوراکي در بهبود علايم اين نوع حساسيت ها مؤثر هستند.

خشکي چشم:
 

شايد بتوان خشکي چشم را به عنوان شايع ترين ناراحتي چشم مطرح کرد. اين مشکل مي تواند به واسطه مصرف برخي داروها، پيري، بيماري يا بسياري عوامل ديگر بروز نمايد که بهترين درمان آن، استفاده از اشک مصنوعي است. البته از آنجايي که براي جلوگيري از آلودگي اين فرآورده، ماده محافظ به آن افزوده مي شود، همين مسأله مي تواند به واکنش هاي حساسيتي( آلرژيک) منجر شود. در اين صورت بايد مصرف دارو را قطع نموده، به جاي آن فرآورده اي عاري از ماده محافظ به کار برد که اين گونه فرآورده ها به صورت يک بار مصرف عرضه مي شوند.

التهاب لبه پلک چشم:
 

از مشکلات مزمن و عود کننده اي است که پلک را گرفتار مي سازد. از علايم آن قرمزي، خارش و پوسته پوسته شدن پلک است که مي تواند به ريزش مژه ها نيز منجر گردد. در اين شرايط، کمپرس گرم براي مدت 15 تا 20 دقيقه به همراه درمان دارويي مناسب مي تواند مؤثر باشد. البته منظور از درمان دارويي غالباً استفاده از آنتي بيوتيک هاي موضعي است که با تجويز پزشک توصيه مي شوند.

التهاب قرنيه:
 

از ناراحتيهاي چشمي است که مي تواند ويروسي، ميکروبي و يا آلرژيک باشد، ولي شايع ترين شکل آن نوع ويروسي است. التهاب ويروسي قرنيه اغلب با « چشم صورتي» شناخته مي شود زيرا چشم، ظاهري صورتي رنگ به خود مي گيرد. علايم ديگر آن تاري ديد، احساس ناراحتي و درد، احساس وجود جسم خارجي در چشم و گاهي اوقات تب و آبريزش از چشم مي باشند. در صورتي که ترشحات چشم به صورت غليظ يا مخاطي درآيد، خوددرماني نکرده و با پزشک تماس بگيريد. چشم صورتي شده به شدت آلوده مي باشد. بنابراين بهداشت چشم در اين مواقع بسيار مهم است. هرگز قطره يا پماد چشمي ديگران را استفاده نکنيد. حالت صورتي چشم معمولاً خود به خود ظرف دو هفته برطرف خواهد شد. اما در حالت کلي درمان آن شامل مصرف اشک مصنوعي يا فرآورده هاي ضد احتقان چشمي است. اگر نشانه هاي بيماري برطرف نشده و حتي بدتر شده، با پزشک تماس بگيريد، زيرا گاهي اوقات درمان قطعي اين شرايط، تجويز آنتي بيوتيک ها همراه يا بدون استروئيدهاي موضعي است که تنها تحت نظر پزشک توصيه مي شوند.

نکات قابل توجه قبل از مصرف داروهاي چشمي:
 

نحوه ريختن قطره چشمي: سر را رو به بالا و عقب نگهداريد، پلک پايين را پايين بکشيد به طوري که از کره چشم فاصله بگيرد. قطره چشمي را در اين حفره و در دورترين فاصله نسبت به بيني، در چشم بچکانيد. سپس چشم ها را براي چند لحظه ببنديد تا دارو به خوبي در چشم پراکنده شود.
نحوه استعمال پماد چشمي: سر را رو به بالا و عقب نگهداريد. يک لايه نازک از پماد را روي لبه داخلي پلک پايين قرار دهيد. سپس چشم ها را براي چند لحظه ببنديد و کمي ماساژ دهيد تا دارو به خوبي در چشم پراکنده شود.
اصولاً قطره هاي چشمي براي مصرف روزانه و پمادهاي چشمي براي مصرف شبانه توصيه مي شوند، زيرا پمادهاي چشمي در روز تاري ديد ايجاد مي کنند اما در شب علاوه بر اين که اين مسأله را ندارند، مدت زمان بيشتري در تماس با چشم هستند.
هنگام مصرف مراقب باشيد که سر قطره چکان يا تيوپ پماد، با سطوح خارجي تماس پيدا نکند و پس از مصرف بلافاصله درب آن را ببنديد.
هرگز از قطره يا پماد چشمي ديگران استفاده نکنيد زيرا احتمال آلودگي اين فرآورده ها حين مصرف بسيار بالاست.
تاريخ انقضاي مصرف فرآورده هاي چشمي از اهميت خاصي برخوردار است، به طوري که از زمان باز شدن درب و شروع مصرف، تا تاريخ مشخصي مي توان از آن محصول استفاده کرد و اين تاريخ حتماً در بسته بندي درج مي شود.
هرگز از فرآورده هاي چشمي که کدر شده، تغيير رنگ داده يا حاوي رسوبات کريستالي مي باشند، استفاده نکنيد.
فرآورده هاي چشمي براي مصرف بيش از سه روز توصيه نمي شوند. در صورتي که پس از سه روز هنوز هم ناراحتي چشم ادامه دارد، حتماً به پزشک مراجعه کنيد.
اگر مبتلا به بيماري هايي نظير ديابت، فشار خون بالا، گلوکوم و ... هستيد، هرگز خوددرماني نکرده و هرگونه فرآورده چشمي را فقط با تجويز پزشک مصرف نماييد.

نكات قابل توجه قبل از مصرف دارو هاي چشمي:
 

قطره هاي چشمي نفازولين( ضد احتقان) و آنتازولين( ضد احتقان و ضد حساسيت)، داروهاي نسخه اي هستند که براي رفع قرمزي احتقاني چشم بدون منشأ عفوني کاربرد دارند. بنابراين تجويز آنها پس از تشخيص صحيح تنها تحت نظر پزشک مجاز مي باشد. ضمناً مصرف اين داروها بيش از 3 روز متوالي باعث بازگشت شديدتر حالت احتقاني چشم خواهد شد و احتمال حساسيت نسبت به اين داروها نيز وجود دارد.
در صورت ورود غبار و ذرات خارجي به چشم، اشک چشم آن را شسته و خارج مي کند. اگر اشک براي اين منظور کفايت نکند، مي توان از آي- باس يا فرآورده هاي مشابه جهت شستشوي چشم استفاده کرد. البته توجه داشته باشيد که اگر محل شستشوي چشم هرگونه آلودگي داشته باشد، خود به عنوان يک عامل ايجاد عفونت عمل خواهد کرد. پس بهداشتي بودن وسيله و محلول مورد استفاده براي شستشوي چشم بسيار اهميت دارد. اگر بعد از شستشو، بهبودي حاصل نشد، حتماً با پزشک تماس بگيريد.
منبع: کوچه ما، شماره 10.