ناباروري مردان موضوعي است که اين روزها در بسياري از خانواده ها ديده مي شود. به اين منظور بار ديگر به پژوهشکده ي رويان رفتيم و با دکتر «فرامرز فرهي» گفت و گويي انجام داديم که مطمئناً خواندنش سوال هاي بسياري را در ذهن شما پاسخ خواهد داد.
منظور از لباس تنگ، لباسي است که به ناحيه ي تناسلي فشار مي آورد؟
- بله... ببينيد بيضه ها خارج از بدن و در کيسه اي نازک قرار دارند تا حرارت شان از حرارت بدن يکي دو درجه خنک تر باشد. امروزه هم ثابت شده اگر بيضه ها در زير پوشش هاي تنگ نباشيد يا حتي با کيسه هاي يخ خنک شوند، توليد اسپرم شان بهتر مي شود. آقاياني که بيضه هاي شان از شکم نزول نکرده و وارد کيسه نشده است به دليل گرم بودن ناحيه ي شکم، بيضه هاي شان رشد نمي کنند. براي همين توصيه مي کنم مادراني که صاحب فرزند پسر مي شوند در همان ماه هاي نخست تولد کيسه ي بيضه ي نوزاد را معاينه کنند و ببينند بيضه ها از لوله ي شکمي خارج شده اند يا نه! اگر يکي از بيضه ها خارج نشده باشد درمان بايد زير نظر متخصص کودکان آغاز شود.
اسپرم از هر دو بيضه توليد مي شود؟
- بله و معمولاً اگر يکي از بيضه ها نزول نکند، آن يکي نيز کارآيي چنداني نخواهد داشت. براي همين به آقايان توصيه مي شود موبايل خود را به کمر نبندند، زيرا ثابت شده امواج موبايل مي تواند در توليد اسپرم اختلال ايجاد کند.
مهم ترين دليل ناباروري آقايان چيست؟
- اسپرم مرد پس از رها شدن از بيضه بايد مسيري را شنا کند و به تخمک زن برسد. اين تخمک مثل تخم مرغ، پوسته، سفيده و زرده اي دارد. اسپرم بايد پوسته را بشکافد، از سفيده بگذرد و وارد زرده شود. مردي که اين توانايي را ندارد، نابارور محسوب مي شود و همين ناباروري نشانه اي براي وجود بيماري يا بيماري هاي ديگر است مثل تبي که به بيماري مننژيت مربوط مي شود. متأسفانه خيلي از آقايان پس از چند سال درمان هنوز معاينه ي باليني نشده اند، چرا که پزشکان فقط آزمايش ها را نگاه مي کنند در حالي که يک معاينه باليني براي پيدا کردن بيماري زمينه اي بسيار تعيين کننده است. مثلاً مردي که کم مو شده باشد ممکن است به کم کاري هيپوفيز دچار باشد که به راحتي قابل درمان است و ناباروري را از بين مي برد. بعضي از آقايان هم بيماري واري کوسل دارند که بعد از معاينه مشخص مي شود.
آقاي دکتر به نظر مي رسد در جوامع امروزي درصد آقاياني که نابارور هستند بالا رفته است. کمي در اين باره توضيح دهيد.
- ناباروري زوج ها پانزده درصد از کل مبحث ناباروري را در بر مي گيرد. از اين تعداد پنجاه درصد مشکلات به آقايان و پنجاه درصد به خانم ها اختصاص دارد. درصدي هم بين خانم ها و آقايان مشترک است. بر اساس تحقيقات چهل درصد عواملي که باعث ناباروري آقايان مي شود هنوز نامشخص است و معلوم نيست چه علتي سبب مي شود مايع مني آقايان قدرت باروري نداشته باشد. اين آمار تقريباً در تمام جوامع يکسان است. ناباروري آقايان دلايل متعددي دارد. ممکن است به دليل سرعت تحرک و شناوري اسپرم ها باشد که نمي توانند خود را به موقع به تخمک برسانند يا به دليل شکل ظاهري يا مورفولوژي اسپرم باشد که بايد سر، تنه و دم داشته باشد اما به دلايلي ناقص است. گاهي نيز مشکل به مسايل ژنتيکي و عوامل محيطي برمي گردد. زندگي ماشيني نيز در سراسر جهان روي توليد اسپرم آقايان تأثير گذاشته است. تجربه ثابت کرده آقاياني که دچار چنين مشکلي هستند بايد روش زندگي خود را عوض کنند. مثلاً آقاياني که سيگار مي کشند، لباس تنگ مي پوشند يا شغل هايي دارند که با حرارت بالا سر و کار دارد. مانند جوشکاري، نانوايي، رانندگي، بهتر است شغل خود را تغيير دهند. البته دلايلي هم هستند که براي ما ناشناخته اند و زمينه را براي ناباروري آقايان فراهم مي کنند. نکته مهم اين است که متأسفانه خيلي از همکاران ما فقط خانم ها را براي ناباروري مد نظر قرار مي دهند و اصلاً همسر آن خانم را نمي بينند يا به يک آزمايش اسپرم بسنده مي کنند، در حالي که معاينه ي باليني آقايان بسيار کارآمد و لازم است.
واري کوسل چيست؟
- به طور طبيعي رگ هايي اطراف بيضه هستند که ممکن است کلفت و گشاد شده و در نتيجه به دليل گرماي خون، بيضه ها هم گرم و توليد اسپرم ها مختل شوند. خيلي از آقايان متوجه اين بيماري نمي شوند، چون دردي ندارند، در حالي که چهل درصد آقاياني که براي ناباروري به ما مراجعه مي کنند واري کوسل دارند. آقاياني که يک بار بچه دار شده اند و تلاش شان براي تولد بچه ي دوم به نتيجه نمي رسد، معمولاً گرفتار اين مشکل هستند. اين موضوع نشان مي دهد واري کوسل يک بيماري پيش رونده است و آسيب هايش با گذشت زمان بيشتر مي شود.
آيا هورمون هايي که در باشگاه هاي بدنسازي مصرف مي شوند در ناباروري آقايان تأثير دارند؟
- صد در صد! جوانان در باشگاه ها انواع و اقسام پودرهايي که مي خورند و معلوم نيست از چه ساخته شده اند، اختلالات منفي در اسپرم سازي آن ها ايجاد مي کند و حتي گاهي اسپرم سازي را به صفر مي رساند. به جوان ها توصيه مي کنم در باشگاه ها فقط ورزش کنند و از اين پودرها، آمپول ها و هورمون هاي مصنوعي به هيچ وجه استفاده نکنند. درصد زيادي از بيماران جواناني هستند که با هدف عضلاني شدن اندام شان به باشگاه ها رفته اند و حالا بايد مقطوع النسل شدن خود را درمان کنند.
عوارضي که گفتيد از مسايل ثابت شده ي پزشکي هستند؟
- بله البته بعضي از اين جوان ها پس از چند ماه درمان بهبود مي يابند، ولي عده اي ديگر هرگز خوب نمي شوند بخصوص کساني که طولاني مدت از اين هورمون ها استفاده کرده اند. خود بيضه سازنده ي تستوسترون است، اين هورمون ها تستوسترون بيضه ها را مختل مي کنند و پس از مدتي بيضه ها ديگر نمي توانند هورمون بسازند.
علت دختر يا پسر شدن جنين چيست؟
- نيمي از اسپرم هاي ژن با کروموزوم ها Y و نيمي ديگر کروموزوم X هستند. اگر از مرد به تخمک زن X وارد شود جنين دختر و اگر اسپرم Y وارد شود پسر مي شود، بنابراين دختر يا پسر شدن جنين به نوع اسپرم مرد بستگي دارد. در واقع پسر و دختر شدن بچه به خانم ها مرتبط نيست.
اين هورمون ها در تضعيف نيروي جنسي تأثير مي گذارند؟
- بيضه ها دو نوع هورمون مي سازند، يکي هورمون هاي ليديک که به آساني آسيب نمي بينند و به نيرو جنسي مربوط هستند و ديگري هورمون هايي که توليد اسپرم مي کنند. سلول هاي ژرمينال در شش مرحله اسپرم بارور و سالم مي سازند، اين سلول ها بسيار آسيب پذير هستند و حرارت، مصرف سيگار، داروهاي گوناگون، هورمون هاي مخرب و بسياري عوامل ديگر روي اسپرم سازي آن ها اثر مي گذارند. البته اين عوامل هيچ اثري بر هورمون هاي ليديک ندارند. عواملي هم هستند که شناختي درباره ي آن ها وجود ندارد مثل عوامل ژنتيکي. شما بسيار شنيده ايد مردها تا آخر عمرشان قدرت باروري دارند، ولي اين طور نيست. مشکلاتي که سن بالاي يک پدر ايجاد مي کند، ممکن است بيست سال پس از تولد پسرش بروز و او را نابارور کند. سن بالاي پدر در کروموزوم هاي پسر جهش هايي ايجاد مي کند. بعضي از عوامل ناباروري آقايان نيز از اپي ژنتيکي است، يعني خود ژن مشکلي ندارد، ولي عوامل محيطي بر آن اثر گذاشته است. ما بايد اين عوامل محيطي را پيدا کنيم، مثلاً آقايي که هر روز مي رود سونا و در عين حال مشکل باروري دارد بايد اين عادت را ترک کند، چون گرما باعث مي شود کيفيت اسپرم سازي او پايين بيايد.
منبع:7 روز زندگي شماره 136
