راهنماي سفر به قره كليساي آذربايجان غربي، بخشي از نهمين اثر ايران در ميراث جهاني
مي گويند اينجا قديمي ترين كليساي جهان است؛ اولين كليساي ساخته شده توسط حواريون حضرت مسيح (ع). درست بگويند يا اشتباه، در يك چيز اين مكان هيچ شكي نيست؛ «قره كليسا» در آذربايجان غربي اثري ثبت شده در فهرست ميراث جهاني و يكي از بناهاي باارزش و زيباي جهان است. كليساي «سنت تاتاوس» كه به نام «سنت طاطائوس»، «سنت تادئوس» يا «قره كليسا» هم شناخته مي شود. پوشيده است از سنگ هاي سفيد و سياه با نقوشي اساطيري و سنگ تراشي هاي يگانه، با صداي زنگي آرام كه انگار از لابه لاي تاريخ، بودنش را يادآوري مي كند. تعطيلات نوروزي مي تواند زمان مناسب بازديد از اين كليساي قديمي باشد، كليسايي كه پس از بارها آسيب ديدن در حوادث طبيعي به ويژه زلزله هاي مختلف، به دفعات مرمت شده و افرادي از «سيمون بزنوني»- اسقف ماكو- گرفته تا «عباس ميرزا»- وليعهد قاجار- براي ماندگاري آن زحمت كشيده اند و هر كدام به نحوي بر شكوهش افزوده اند.
از دست ندهيد
سنت تاتاوس، ساندخت و زاكارياي مقدس
پس از ديدن كليساي سنت تاتاوس و ملحقات آن، مي توانيد گشتي در محوطه بيروني حياط كليسا بزنيد كه ديدني بسيار دارد. مقبره «ساندخت» روي تپه ماهورهاي مقابل كليسا، «گورستان» در دشت روبه رو كليساي «زاكارياي مقدس» در 300 متري دره، سه تا از ديدني هاي منحصر به فرد اين منطقه هستند.
چطور برسيم؟
شمال از شمال غربي
براي ديدن قره كليسا، بايد تا روستاي «قره كليسا» از توابع «سيه چشمه» شهر «چالدران» در استان آذربايجان غربي برويد
خودروي شخصي:
از طريق جاده تبريز - صوفيان به سمت «مرند» و بعد به «يامچي» مي رسيد. با ادامه مسير تا «قره ضياالدين» به جاده اي متصل مي شويد كه تا ابتداي جاده ورودي كليسا حدود 42 كيلومتر فاصله دارد. پس از آن، بايد وارد جاده فرعي متصل به كليسا شويد.
وسيله نقليه عمومي:
از تبريز به مرند برويد و از آنجا با سواري به سمت «خوي» حركت كنيد. از خوي هم يك دربست بگيريد.
چطور بگرديم؟
راه هايي در دل سنگ
راهنماي گشت و گذار را «كارن سركيسيان» دانش آموخته رشته تاريخ در اختيارمان گذاشته؛ پيشنهادهايي منحصر به فرد در 2 بخش دروني و بيروني، براي افرادي كه اولين بار است به اين منطقه سفر مي كنند
فضاي بيروني
براي بازديد محوطه، بايد از جايي شروع كرد كه خودرو را پارك كرده ايد. براي ورود، بايد از دروازه متصل به باروهاي كليسا عبور كنيد.
حياط كليسا:
كليسا در وسط محوطه اي بزرگ قرار دارد كه از هر چهار طرف، به دره هاي اطراف منتهي مي شود. برج و باروهاي اطراف در زمان هاي دور، محل استقرار محافظان كليسا بوده و هنوز سوراخ هايي را كه محافظان، تفنگ هايشان را از آن بيرون مي آوردند، مي توانيد ببينيد.
راهروي ورودي:
راهرو مدور كوچكي در كنار در ورودي، شما را تا طبقه بالا، يعني تا روي سقف مجموعه اتاق هايي كه دور تا دور حياط ساخته شده اند و همچنين تا همين باروهاي چهارگانه هدايت مي كند. اين اتاق هاي دور تا دور در قديم به عنوان انبار غله و حبوبات مجموعه، كارگاه هاي آردسازي، كارگاه روغن گيري و محل اسكان كشيش و راهبان مستقر در كليسا بوده و امروزه فقط در مراسم سالانه ارامنه در اوايل مرداد ماه مورد استفاده قرار مي گيرد.
فضاي داخلي
ديدني ترين بخش اين مجموعه، همين كليساي 2 رنگ وسط حياط است. براي ورود بايد از پاگرد مربع شكل عبور كرد كه ناقوس فلزي تقريباً بزرگي از آن آويزان شده است.
ساختمان كليسا:
اگر قبل از ظهر به كليسا برويد، پس از عبور از در چوبي زيباي سالن ورود به محوطه اصلي كليسا، اولين چيزي كه مي بينيد، صليب نوراني بزرگي است كه در كف سالن ديده مي شود. اگر رد نور را بگيريد و به بالاي محراب مي رسيد، جايي كه يك صليب سنگي روي ديوار كنده شده و نور خورشيد از شيارهاي آن به درون كليسا مي تابد. سالن اصلي كليسا، مستطيل بزرگي است كه از در ورودي آغاز مي شود و تا محراب ادامه دارد.
اتاق هاي سنگي:
2 طرف محراب، 2 اتاق سنگي تعبيه شده كه براي خلوت كردن با خدا مورد استفاده قرار مي گرفته. ضمن اينكه در اتاق سمت راست محراب، راه پله اي هست كه امكان رفتن به نيم طبقه بالاي كليسا را فراهم مي كرده. اين راه پله نيمه مخفي، راهكاري امنيتي در مواقع خطر نيز محسوب مي شده است. از اتاق هاي كناري كه بيرون بياييم، ديدن محراب با پرده هاي بلند و تزئينات ويژه و البته حوضچه سنگي سمت چپ محراب كه براي مراسم غسل تعميد مورد استفاده قرار مي گرفته، خالي از لطف نيست.
تصاوير داخل كليسا:
با گردشي كوتاه در سالن اصلي كليسا، به جز حجاري هاي سنگي كه شامل تصاويري اسطوره اي، تصاويري از مبلغان مسيحي و انواع صليب هاي تزئين شده است، مي توانيد تابلوهايي با تصوير «گريکور»، بنيانگذار كليساي ارمني، تصاوير حواريون و ديگر تابلوهاي مذهبي را ببينيد. تمام اين تابلوها، اهدايي خانواده هاي ارمني به كليسا هستند.
منبع: نشريه سرزمين من شماره 31
