در آمدی بر آثار محبت امام زمان علیه السلام

چکیده :

در این نوشتار به ذکر برخی از آثار محبت امام زمان (عیله السلام) پرداخته شده است که از طریق آن می‌توانیم به این نکته پی ببریم که تا چه حد در محبت امام زمان (علیه السلام) صادق می‌باشیم. اگر این آثار در ما وجود ندارد یا ضعیف است سعی در ایجاد و تقویت این آثار در وجود خویش پرداخته و خود را زمره محبین واقعی امام زمان (علیه السلام) قرار دهیم. موضوعی که ای نوشتار عهده دارد ذکر مطالبی درباره آن می‌باشد بررسی برخی از اوصاف و ویژگی‌های امام زمان (علیه السلام) می‌باشد. که در این نوشتار به تبیین آن خواهیم پرداخت.
کلید واژه: آثار محبت امام زمان، ایثار امام زمان برخود، اطاعت از امام زمان، ذکر دائم امام زمان، رضایت امام زمان، فراغ از غم و شادی دنیوی

مقدمه

از طریق آثار و آداب محبت امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) می‌توان فهمید که محبت امام زمان (علیه السلام) در قلب انسان جای دارد یا نه و از طریق آشنایی با آثار محبت امام زمان (علیه السلام) می‌توان محبین واقعی را از مدعیان کاذب و دعوی مبتنی بر پندار موهوم جدا ساخت

آثار محبت به امام زمان علیه السلم

1. ایثار امام زمان برهمه چیز و برخود

اولین و مبارک‌ترین اثر از اثار محبت این است که محب محبوب را بر همه چیز و برخود مقدم می‌دارد. «ایثار به معنای برگزیدن، اختیار کردن و مقدم داشتن است و ایثار محبوب یعنی برگزیدن، اختیار کردن و مقدم داشتن آن می‌باشد. وقتی محبت در دل شعله ور شد و بر دل سیطر، و تسلط یافت، ایثار محبوب بر همه چیز و برخود را به دنبال می‌آورد. د هر محبتی در مرحله اشتداد و سیطره آن چنین است چه محبت، محبت مجازی باشد و چه محبت حقیقی یعنی محبت خدا و اولیاء او. در مصباح الشریقه، درباره این اثر محبت در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) چنین نقل گردید است» وَ إِذَا تَجَلَّی ضِیَاءُ الْمَعْرِفَةِ فِی الْفُؤَادِ هَاجَ رِیحُ الْمَحَبَّةِ وَ إِذَا هَاجَ رِیحُ الْمَحَبَّةِ اسْتَأْنَسَ ظِلَالَ الْمَحْبُوبِ وَ آثَرَ الْمَحْبُوبَ عَلَی مَا سِوَاهُ (1) وقتی روشنایی معرفت در دل تجلی کرد، نسیم محبت می‌ورزد وقتی نسیم محبت بر دل وزید، در ضلال محبوب، محب آرام می‌گیرد، و محبوب را بر ماسوای او اختبار می‌کند، و بر هر چه غیر اوست مقدم می‌دارد هنگامی که محبت حضرت ولی (عصر) عج الله تعالی فرجه الشریف در قلب شعله ور گردید همه موانع بین انسان و ایشمان که در اغیار و خواهشهای نفسانی خلاصه می‌شود از میان برداشته می‌شود و به این واسطه محب حضرت ولی عصر (علیه السلام) از دیار خود و خواهشهای نفسانی خارج و رهسپاری دیار امام زمان می‌گردد.

2. اطاعت از حضرت ولی عصر (علیه السلام)

یکی دیگر از خواص و آثار محبت غالب بر دل و لازمه لاینفک آن این است که محب طاعت محبوب را برگردن نهاده و آنچه محبوب از او می‌خواهد آن را بدون هیچ دشواری و سختی انجام داده و خواست او را بر خواست خود و دیگران مقدم می‌دارد. در هر محبی که غالب بر دل باشد چنین است چه محبت حقیقی یعنی محبت خدا و اولیای او و چه محبت مجازی. محب واقعی امام زمان (علیه السلام) آسایش و راحتی خود را در تقدیم خواست و امر حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرج الشریف) بر خواست خود و دیگران می‌باید و به دست آوردن رضای حضرت ولی عصر (علیه السلام) را بالاترین، لذت بخش ترین و نهایت مطلوب وی می‌گردد.
مهر رخت سرشت من خاک درت بهشت من
عشق تو سر نوشت من راحت من رضای تو (حافظ)
هر چه محبت حضرت امام زمان (علیه السلام) در دل محبت ایشان شعله ور تر و شدید تر می‌گردد حالت اطاعت پذیری از ایشان در دل محب شدید تر می‌گردد.
به چز ابروی تو محراب دل حافظ نیست
طاعت غیر تو در مذهب ما نتوان کرد (حافظ)

3. تلاش در تحصیل رضایت امام زمان

یکی دیگر از اثار محبن حضرت بقیه الله (عج الله تعالی فرج الشریف) تلاش در راستای تحصیل رضایت امام زمان می‌باشد. محب امام زمان بر اثر غلبه محبت امام زمان (علیه السلام) و به حکم آن، رضای امام زمان را می‌خواهد و رضای ایشان برای محب ایشان لذتی دارد که با هیچ لذتی قابل مقایسه نیست، به همین خاطر است که محب امام زمان در دعای ندبه که دعای دلدادگی و اظهار اشتیاق نسبت به وجود و ظهور ایشان می‌باشد در بخش‌های انتهایی دعا از خدای متعال می‌خواهد که او را از خشنودی و رضای حضرت ولی عصر بر خوردار سازد و چنین عرضه می‌دارد که «و امنن علینا برضاه و هب لنا رأفته و رحمۀ و دعائه و خیره ...»(2)

4. ذکر دائم امام زمان

غلبه محبت و تسلط و سیطره آن بر دل؛ این اثر را در دل محب به وجود می‌آورد که محب همیشه به یاد محبوب خویش بوده و از یاد او غافل نگردد، زیرا محبت هنگامی که اشتداد پیدا نمود در حقیقت، دل انسان را اسیر محبوب قرار می‌دهد و دل را به گونه ای تحت اسارت و تسلط و خود قرار می‌دهد که انسان در هیچ حالی محبوب را فراموش ننموده و دائماً در تمام اوقات و لحظات و حالات به یاد اوست.
محبتی چنین است، چه مجازی و چه حقیقی. محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) به ظاهر به هر امری اشتغال داشته باشد در هر حال و در هر شأنی با هر کسی و با هر جمعی و در هر محفلی که باشد، در باطن، در همه احوال به یاد امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) بوده و از ایشان غافل نیست، زیرا که دل محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) اسیر محبت ایشان می‌باشد و این اسارت دل که از ان تعبیر به «هَیمان» می‌شود نمی‌گذارد چیزی بین محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) و ایشان فاصله و جدایی انداخته و او را از یاد امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) باز دارد. از این رو در روایات اهل البیت (علیه السلام) نیکی از علامت‌های محبت به هر شخص و هر چیزی، یاد دائمی آن معرفی شده است چنانکه امیر بیان حضرت علی (علیه السلام) در کلامی بلند و نورانی در این زمینه چنین می‌فرمایند: «مَنْ أَحَبَّ شَیْئاً لَهِجَ بِذِکْرِه» (3) : هر کسی شیفته چیزی باشد آن چیز ورد زبانش می‌گردد.

5. فراغ از غم و شادی دنیوی

محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) به غلبه محبت ایشان بر دل وی واسطه این که جایی برای غیر امام زمان (علیه السلام) در دل او باقی نمی‌ماند، از غم دنیا و شادی آن فارغ می‌گردد و در نتیجه از فقدان چیزی محزون و غمناک نمی‌گردد، و از حصوصل چیزی شاد و مسرور نمی‌شود. غم و شادی محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) فقط با دور شدن و نزدیک شدن به امام زمان (علیه السلام) معنا می‌یابد. آنجا که إطاعت و عبادتی که موجب نزدیکی به امام زمان است از محب امام زمان فوت می‌شود یا در خدمت به آستان امام زمان (عج الله فرجه الشریف) کوتاهی ازوی سر می‌زند محزون و غمناک می‌گردد و آن جا که به طاعت و عبادتی که موجب نزدیکی به امام زمان (علیه السلام) است موفق می‌شود شاد و مسرور می‌گردد و خدا را با قلب و زبان شکر می‌کند؛ و خلاصه اینکه، غم و شادی محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) در دور شدن و نزدیک شدن به امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف می‌باشد). محب امام زمان در نتیجه قطع تعلق به دنیا، از غم و شادی دنیا و تبعات آن که از موانع اساسی در موفقعیت در سلوک إلی است فارغ گردیده و متصف به وصف زهد می‌گردد و آز آثار و تاریخ پر برکت این صفت برخوردار می‌گردد. زهد کامل در همین دو کلمه : یعنی فراغ از غم دنیا و فراغ از شادی آن خلاصه می‌شود. چنانکه در روایات اهل البیت و از جمله حدیثی بلند و نورانی زهد اینگونه تعریف شده است: «الزُّهْدُ کُلُّهُ بَیْنَ کَلِمَتَیْنِ من الْقُرْآنِ: قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ: » لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ (4) «وَ مَنْ لَمْ یَأْسَ عَلَی الْمَاضِی وَ لَمْ یَفْرَحْ بِالْآتِی فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَیْه» (5)

6. خوف فراق و هجران امام زمان

محبت، چه مجازی باشد و چه حقیقی به هنگام غلبه‌اش فراق و هجران را به دنبال خواهد داشت و نمی‌شود محبت غلبه داشته باشد و آتش محبت در قلب شعله و ر گردد و این امر بر آن مترتب نگردد. محب امام زمان (عج الله فرجه الشریف) در عین اینگه روز مجاهدتش را بیشتر می‌کند و سعی می‌کند هر چه بیشتر در مسیر محبت امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) گام بر دارد در عین حال به حکم محبت و غلبه آن؛ از فراق محبوب و از هجران می‌ترسد. هر چه مجاهدت او بیشتر، محبت او کامل‌تر گردد، خوف فراق و هجران هم شدید تر می‌شود؛ و آله در محبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در هر حالی از فراق می‌ترسد و نگران «هجران است و این ترس از فراق و نگران هجران و از دست دادن موقعیت خود در نزد امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) باعث مجاهدت و تلاش هر چه بیشتر محب امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) و در نتیجه قرب بیشتر به ساحت قدس مهدوی می‌شود»
در پایان این نوشتار از خداوند متعال عاجزانه مسألت می نمائیم ما را در زمره محبین واقعی امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) قرار داده و از آثار محبت امام زمان که به ذکر برخی از آثار آن در این نوشته پرداخته شد بهرمند فرماید «إنه هو السمیع المجیب».

نتیجه

محبت امام زمان علیه السلام اکسیری است که دارای آثار و نتایج بسیار ارزنده ای برای شخص محب نظیر ایثار بر همه چیز و خود اطاعت تام و تمام از ایشان، تلاش در تحصیل رضایت امام زمان، ذکر دائمی امام زمان، فراغ از غم و شادی دنیوی، خوف از فراق و هجران امام زمان که باعث مراقبت دائمی محب از انجام افعالی که باعث دور شدن او از ساحت قدس مهدوی است می‌گردد.

پی‌نوشت‌ها:

1. . بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 70 ص 23 ح 22 به نقل از مصباح الشریفه.
2. . مفاتیح الجنان، دعای ندبه ص 89.
3. . میزان الحکمۀ، محمدی ری شهری، ج 2 ص 936.
4. . قرآن کریم، سوره حدید آیه 23
5. . نهج البلاغه، مترجم محمددشتی، کلمه قصار 439

فهرست منابع
1. قرآن کریم
2. نهج البلاغه
3. بحار الانوار، علامکه مجلسی، ج 70، اسلامیه پنجم- 1386.
4. مفاتیح جنان، حاج شیخ عباس قمی، مترجم دامغانی، قدپانی، 1386 .
5. میزان الحکمه، محمدی ری شهری، ج 7، مترجم حمید رضا شیخی، داراالحدیث، پنجم 1384