گفتگو با آقای دکتر جواد فلاح ، متخصص تغذیه ورزشی
علی، پسرم، 5 سال بیشتر ندارد اما شیطنتش امانم را بریده. امروز که با مادرم صحبت می‌کردم، می‌گفت: «علی خیلی بازیگوش و پرجنب و جوشه. بچه‌های بازیگوشی مثل علی را باید به کلاس‌های ورزشی فرستاد تا انرژی و هیجاناتشان تخلیه شود...» اما من نمی‌دانم چه ورزشی برای چه سنی مناسب است؟ اصلا لزومی دارد بچهای که 5 سال بیشتر ندارد، به کلاس‌های ورزشی برود؟ در ادامه پاسخ‌های دکتر جواد فلاح، متخصص تغذیه ورزشی را به این پرسش‌ها بخوانید.
1. شناخت مواد غذایی سالم و بیان علت بهتربودن مصرف آنها (غذا، انواع میوه و سبزی) نسبت به هله‌هوله‌های موجود در بازار
2. تشویق به مصرف همه انواع غذاها و میوه‌ها با رنگهای مختلف
3. پرهیز از حذف یک گروه خاص موادغذایی
4. پرهیز از نوشیدن نوشابههای گازدار، انرژیزا و مصرف آب یا دوغ و شربتهای رقیق خانگی مانند سکنجبین و آبلیمو
5. آموزش زیان انواع مختلف مکملهای ورزشی با نامها و بستهبندیهای جذاب و آشناکردن کودک و نوجوان با تبلیغات دروغین. علاوه بر این، باید کودکان را با چگونگی وزنکشی درست و اهمیت آن آشنا کرد و والدین نیز همواره از مشاوره یک متخصص و نه اطلاعات به دست آمده از همسن‌وسالان، برای حل مشکلات یا رسیدن به اهداف تغذیه‌ای مثل کاهش یا افزایش وزن، عضلهسازی و... استفاده کنند.
6. والدین باید بدانند ورزش تاثیری در افزایش قد ندارد و آنچه باعث کوتاهی یا بلندی قد می‌شود، انجام ورزشهایی مانند بسکتبال یا والیبال نیست بلکه تغذیه مناسب اصلی‌ترین عامل است.
منبع:هفته نامه سلامت
علی، پسرم، 5 سال بیشتر ندارد اما شیطنتش امانم را بریده. امروز که با مادرم صحبت می‌کردم، می‌گفت: «علی خیلی بازیگوش و پرجنب و جوشه. بچه‌های بازیگوشی مثل علی را باید به کلاس‌های ورزشی فرستاد تا انرژی و هیجاناتشان تخلیه شود...» اما من نمی‌دانم چه ورزشی برای چه سنی مناسب است؟ اصلا لزومی دارد بچهای که 5 سال بیشتر ندارد، به کلاس‌های ورزشی برود؟ در ادامه پاسخ‌های دکتر جواد فلاح، متخصص تغذیه ورزشی را به این پرسش‌ها بخوانید.
*خیلی از والدین تمایل دارند کودکان خود را در کلاس‌های ورزشی ثبت‌نام کنند، در این بین باید به چه نکته‌هایی توجه شود تا سلامت کودکان به خطر نیفتد؟
این نکته از زوایای مختلف قابل بررسی است. تغذیه کودکان و نوجوانان ورزشکاری که هنوز در حال رشد هستند، مهم‌ترین نکته‌ای است که باید به آن توجه داشت. باید این نکته متناسب با سن و توان یادگیری به این ورزشکاران کوچک آموزش داده شود؛ مثلا می‌توان به کودکان 5 ساله، اهمیت مصرف غذاها و میوه‌ها و موادغذایی مفید و آشامیدن آب را فهماند. برای نوجوانان می‌توان جزئی‌تر به موضوعات مرتبط با تغذیه پرداخت. علاوه بر این، باید به نیازهای تغذیه‌ای افزایش‌یافته کودک ورزشکار توجه شود. این موضوع متناسب با دفعات، شدت و مدت ورزش متفاوت است. نباید به خاطر 10 دقیقه دویدن 3 بار در هفته، کودک را وادار به خوردن مقدار زیادی غذا کرد و با ایجاد اضافه وزن، سلامت او را به خطر انداخت بلکه باید کیفیت غذایش را از نظر محتوا و موادمغذی و تنوع و تناسب مدنظر داشت. معمولا اشتهای کودکان سالم ملاک خوبی برای تعیین میزان غذای مصرفی است. رعایت نکته‌های بهداشتی و نگهداری و مصرف موادغذایی تازه برای پرهیز از مسمومیتهای غذایی نیز اهمیت خاصی دارد.*با توجه به سن کودکان نیازهای تغذیه‌ای آنها چه تفاوتی پیدا می‌کند؟
با توجه به میزان رشد کودک، نیاز او به انرژی، املاح و ویتامینها متفاوت خواهد بود. به دلیل تفاوت شدت و مدت زمان ورزش و وزن کودک و سایر عوامل، نمیتوان در این مورد یک حکم کلی داد. باید رویکرد اختصاصی مد نظر قرار گیرد اما به‌طور کلی باید متناسب با شدت و مدت فعالیت ورزشی، دریافت مواد غذایی تغییر کند و موادغذایی و نوشیدنی‌های سالم به کودکان داده شود. برای تعیین کردن تغذیه مناسب در فعالیت ورزشی کودکان در کوتاهمدت، به بازیابی توانایی‌های کودک پس از انجام تمرینات سخت، در میانمدت به تعادل وزن و در درازمدت به تداوم رشد و نمو آنان توجه داشته باشید. حداقل کاری که والدین و مربیان میتوانند انجام دهند وادار نکردن کودک به کاهش وزن و محدودیت دریافت کالری (آن هم با روشهای غیراصولی) است.*باشگاههای ورزشی چه نقشی میتوانند داشته باشد؟
قبل از شروع کلاس‌ها بهتر است همه باشگاه‌ها کلاس‌های اصول تغذیه مناسب را برای کودکان و مادرانشان برگزار کنند. این آموزش‌ها از بسیاری از مشکلات احتمالی، سوءتغذیه و همین‌طور نگرشها و رفتارهای غلط تغذیه‌ای در طول عمر ورزشی افراد پیشگیری می‌کند. بالاخره ورزشکاران آینده از میان همین نوجوانان خواهند بود.*به آموزش اصول تغذیه اشاره کردید، این آموزش‌ها شامل چه مواردی است؟
نکته‌های تغذیه‌ای که می‌توان متناسب با سن بچه‌ها به آنها آموزش داد، شامل موارد ذیل است:1. شناخت مواد غذایی سالم و بیان علت بهتربودن مصرف آنها (غذا، انواع میوه و سبزی) نسبت به هله‌هوله‌های موجود در بازار
2. تشویق به مصرف همه انواع غذاها و میوه‌ها با رنگهای مختلف
3. پرهیز از حذف یک گروه خاص موادغذایی
4. پرهیز از نوشیدن نوشابههای گازدار، انرژیزا و مصرف آب یا دوغ و شربتهای رقیق خانگی مانند سکنجبین و آبلیمو
5. آموزش زیان انواع مختلف مکملهای ورزشی با نامها و بستهبندیهای جذاب و آشناکردن کودک و نوجوان با تبلیغات دروغین. علاوه بر این، باید کودکان را با چگونگی وزنکشی درست و اهمیت آن آشنا کرد و والدین نیز همواره از مشاوره یک متخصص و نه اطلاعات به دست آمده از همسن‌وسالان، برای حل مشکلات یا رسیدن به اهداف تغذیه‌ای مثل کاهش یا افزایش وزن، عضلهسازی و... استفاده کنند.
6. والدین باید بدانند ورزش تاثیری در افزایش قد ندارد و آنچه باعث کوتاهی یا بلندی قد می‌شود، انجام ورزشهایی مانند بسکتبال یا والیبال نیست بلکه تغذیه مناسب اصلی‌ترین عامل است.
*بیتوجهی به تغذیه کودکان ورزشکار چه عوارضی دارد؟
در صورت بیتوجهی به تغذیه ممکن است کودکان دچار اختلال در رشد شوند. از سوی دیگر، توجه بیش‌ازحد و وادارکردن کودک به خوردن غذاهای پرکالری به دلیل اینکه ورزش می‌کند، بدون توجه به شدت ورزش انجام‌شده و میزان نیاز افزایش‌یافته تغذیه‌ای، ممکن است به اضافه وزن و تشدید مشکلات سلامت کودک بینجامد. همواره باید در فواصل متناسب با رعایت شرایط استاندارد، قد و وزن کودک اندازهگیری شود تا بتوان از آنچه اتفاق میافتد، به موقع باخبر شد. به‌نظر میرسد در کودکان در حال رشد که ورزشهای متوسط و شدید انجام میدهند، تجویز یک مکمل جامع حاوی میزان لازم ویتامینهای محلول در آب و ریزمغذیهای معدنی، آهن، روی و کلسیم، کار درستی باشد.*به اختلال در رشد و نمو کودکان اشاره کردید، این مشکل ممکن است چه زمانی بروز کند و برای پیشگیری از آن چه باید کرد؟
انجام ورزش دائمی و نیمهحرفهای و به‌اصطلاح «ورزش قهرمانی»، اغلب کودکان و نوجوانان را در معرض اختلال‌های تغذیه‌ای قرار میدهد و میتواند به اختلال در رشد کودک بینجامد. معمولا کودکان به توصیه والدین به انجام ورزشی خاص میپردازند. بیشتر والدین آرزوهای برباد رفتهای دارند که میخواهند به سرعت در کودکانشان تحقق یابد. همین عجله در گرفتن تصمیم از یک سو و فقر معلومات ورزشی و تغذیه‌ای از سوی دیگر، کودکان را به آزمایشگاه آزمون و خطای والدین یا مربیان کماطلاع تبدیل می‌کند. در باشگاههای ورزشی «کشتی» و «جودو» به دفعات با کودکان زیر 12 ساله‌ای برخورد کردهام که وادار به کاهش وزن با روشهای عهد دقیانوس شدهاند. این کودکان به احتمال زیاد با تکرار این فشارها، به کوتاهی قد و کاهش تراکم استخوانها دچار خواهندشد. مربی و والدین نباید دانستههای غیرعلمی خود را روی کودک امتحان کنند. در مواردی، حتی به دلیل روشهای نادرست کاهش وزن یا مصرف برخی داروها، مرگ در کودکان گزارش شده است. خیلی از این کودکان از نظر سلامت آسیب جدی میبینند. بهترین شاهد این مدعا این است که متأسفانه اغلب قهرمانان کودک و نوجوان ما در بزرگسالی نتیجهای نمیگیرند و ستاره قهرمانیشان خیلی زود افول می‌کند.*حرف آخر
گرمازدگی، شایعترین مشکلی است که به صورت حاد در کودکان ایجاد می‌شود و میتواند باعث افزایش درجه حرارت بدن، پرخاشگری کودک، اغما و حتی مرگ شود بنابراین مربیان باشگاه‌ها باید به کودکان مصرف به اندازه و متناوب آب را یادآوری و امکان نوشیدن آب را در زمانهای خاص و میان تمرینهای ورزشی فراهم کنند. برای کودکان شرکت‌کننده در مدرسه‌های فوتبال که کلاس هایشان در گرم‌ترین ساعتهای روز آغاز می‌شود تا کمترین اجاره بهای زمین پرداخت شود، بیشترین احتمال ایجاد کمآبی و افزایش دمای داخلی بدن وجود دارد بنابراین علاوه بر توجه به نوشیدن کافی و متناوب آب، باید از آب برای خنک کردن بدن استفاده و در ساعتهای گرم روز، از قرارگرفتن طولانیمدت در زیر اشعه مستقیم آقتاب جلوگیری شود.منبع:هفته نامه سلامت
/ج
