توصیه‌ها و هشدارهای دکتر سوزان قلعه‌باغی درباره تربیت جنسی کودک
پدر و مادر نقش اصلی را در تربیت جنسی کودک به عهده دارند. آموزش زودرس، شتاب‌زده و ناشیانه مسایل جنسی به کودکان، هم‌اندازه به تاخیر انداختن این آموزش‌ها آسیب‌زاست. پای صحبت‌های دکتر سوزان قلعه‌باغی، دکترای مدیریت بهداشت درمان و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی نشسته‌ایم تا در این باره بیشتر بیاموزیم و بتوانیم در تربیت جنسی کودکمان موفق شویم.آیا ضرورتی برای شروع آموزش جنسی در بچه‌ها وجود دارد؟
چه درباره جنسیت با فرزندانمان صحبت کنیم و چه نه، روند غیررسمی آموزش جنسیتی از همان لحظه تولد ایجاد شده است. نحوه برخورد والدین با فرزندان، اسباب‌بازی‌ها، تلویزیون، بازی با همسالان و... پیام‌هایی را در مورد هویت و نقش جنسی به کودک انتقال می‌دهند اما برخی دیگر از مسایل جنسی هم باید به بچه‌ها متناسب سنشان آموزش داده شود.آموزش‌ها باید از کی شروع شود؟
بچه‌ها معمولا حدود 3 سالگی از هویت جنسی خود، یعنی دختر یا پسر بودنشان، آگاهی می‌یابند و سوال‌هایی مانند «پسر هستم یا دختر؟» می‌پرسند. آنچه به شکل‌گیری رفتارهای صحیح و عادت‌های خوب کودک کمک می‌کند، عملکرد درست والدین است. متاسفانه به غلط تصور می‌شود بچه‌ها در این سن چیزی نمی‌فهمند و والدین با رفتار نسنجیده باعث بیداری جنسی زودرس در کودکان می‌شوند.مگر بیدار شدن زودرس این حس در بچه‌ها چه اشکالی دارد؟
بیداری پیش از موعد میل جنسی، باعث اشتغال فکری کودک و توجه او به اموری می‌شود که در برنامه زندگی‌اش اصلا پیش‌بینی نشده است. او در دنیایی است که باید با کسب آگاهی‌ها و مهارت‌ها، خود را آماده زندگی و سازگاری با طبیعت و جامعه کند. فکر کودک باید به بازی و فراگیری مقدمات لازم برای زندگی از قبیل خواندن، نوشتن و... مشغول باشد. برخلاف اندیشه و مواضع فکری برخی از غربیان، نباید از بیداری جنسی زودرس کودکان استقبال کرد. البته این بدان معنا نیست که بخواهیم کودک را در رابطه با اعضای بدن خود غافل و جاهل نگه داریم، اما نباید به زور تصنع و تحریک هم در او بیداری و هوس جنسی پدید بیاوریم. بررسی‌های علمی هم نشان داده‌اند بیداری نابهنگام جنسی، زمینه‌ساز بروز پاره‌ای از هوس‌های نادرست، عادت‌های نامناسب و انحراف‌آمیز مانند خودارضایی، قرار دادن خود در معرض استفاده‌های جنسی و غریزی و بالاخره توسعه مفاسد و آلودگی‌هاست.
والدین با چه رفتارهایی باید از بروز این مشکل جلوگیری کنند؟
به دو طریق؛ مراقبت‌هایی که والدین باید در مورد روابطشان با هم داشته باشند و مراقبت‌هایی که در رابطه با فرزندانشان باید پیش بگیرند.منظورتان داشتن روابط زناشویی دور از دید بچه‌هاست؟
نه فقط این نکته، چون همه پدر و مادرها روابط زناشویی?شان را دور از دید فرزندان خود (گرچه خردسال باشند) و کاملا محفوظ برقرار می‌کنند اما هنگام شوخی در حضور کودکان هم باید ضوابط اخلاقی رعایت شود. نباید تصور کرد کودکان خردسال از نوع روابط و مفاهیم مزاح‌ها و شوخی‌ها سر در نمی‌آورند، گاهی اطلاعات ناقصی که از این طریق به دست می‌آورند، می‌تواند باعث آسیب‌ها و احیانا بیداری نابهنگام جنسی آنها شود. مهم‌تر از این تماشای تلویزیون است که فرهنگ آن در خانواده‌های ما اشکال دارد.لطفا در این مورد بیشتر توضیح دهید؟
پدر و مادر نباید هنگام تماشای فیلم، به خصوص فیلم‌ها و سریال‌های ماهواره‌ای، از کودکشان غافل شوند. آنها باید بدانند رسانه‌ها تاثیر مهمی بر پرورش جنسیت فرزندانشان دارد. برای کودکی که هر آنچه شما می‌بینید، تماشا می‌کند، سخت است بیاموزد مسایل جنسی، خصوصی است. وسایل ارتباطی الکترونیکی مانند اینترنت نیز اغلب ارزش‌ها و اخلاقیات والدین را تایید نمی‌کنند. متاسفانه رسانه‌ها در آموزش جنسی فرزندان ما نقش فعالی دارند و از میان رسانه‌های مختلف، تلویزیون - به‌خصوص شبکه‌های ماهواره‌ای - بیشترین تاثیر را در زندگی بچه‌ها می‌گذارد. لازم است به برنامه‌هایی که کودکان تماشا می‌کنند نظارت داشت و آنها را با نگاه انتقادی دید. بسیاری از الگوها و محتویات فیلم‌ها که به ذهن کودکان نفوذ می‌کند، اخلاقی نیست بنابراین باید مراقب بود محتوای فیلم‌ها برای سن فرزندان مناسب باشد. حتی کودکان برنامه‌هایی که تلویزیون خودمان پخش می‌کند را هم نباید بدون نظارت والدین تماشا کنند.شاید یکی از مشکلاتی که باعث این اتفاق می‌شود دیر خوابیدن بچه‌ها باشد.
متاسفانه این اشکال بزرگ در برنامه زندگی بیشتر خانواده‌ها وجود دارد. برنامه خواب کودک باید طوری تنظیم شود که یک ساعت زودتر از والدین بخوابد. او از کودکی باید به این موضوع عادت کند. بهتر است اتاق کودک حداکثر تا 6 سالگی از پدر و مادر جدا شود ولی دور از دسترس والدین نباشد. بچه‌ها را از همان خردسالی باید عادت داد هنگام ورود به اتاق پدر و مادر در بزنند و اجازه بگیرند.
داشتن پوشش مناسب در خانه هم در این زمینه مهم است؟
بله، راحتی در خانه به این مفهوم نیست که پدر و مادر حجب و حیا را فراموش کنند یعنی داشتن پوشش مناسب در حضور کودکان ضروری است. ایجاد حجب و حیا در فرزندان برای تربیت درست جنسی کودکان لازم است و نباید آن را کوچک شمرد. حجب و حیا در بسیاری از فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های صاحبنظران مهم شمرده می‌شود. «کوچتکف»، نویسنده کتاب «روان‌شناسی تربیت جنسی» می‌گوید: «پرورش حیا در کودکان همان تربیت صحیح احساس جنسی است» و «سایف»، پزشک معروف روسی هم معتقد است حجب و حیا باقیمانده بربریت نیست، بلکه حاصل پرارزش فرهنگ و تمدن است.منظورتان از مراقبت در رابطه با کودکان چیست؟
منظور مراقبت‌هایی است که باعث می‌شود احساس شهوانی بی‌موقع بیدار نشود و عادت ناپسند جنسی در کودکان به وجود نیاید. مثلا مادر حین شستشوی کودک نباید زیاد او را دستمالی کند. در مورد لباس بچه‌ها، از سنین3 سالگی به بعد باید لباس کودک به نوعی حاکی از جنسیت او باشد و چسبان و تنگ نباشد زیرا باعث تحریک و خارش بدن می‌شوند و کودک را وادار می‌کنند مدام خود را بخاراند. ضروری است به کودک تفهیم شود درست نیست بدن خود را دستکاری کند یا دیگران حق ندارند به بدن او دست بزنند. این آموزش باید به‌تدریج و آرام و بدون هیچ‌گونه تهدیدی انجام شود. بچه‌ها گاهی با آلت تناسلی خود بازی می‌کنند ولی نباید آنها را برای این کار تهدید یا تنبیه کرد. می‌توان هر بار که سرگرم این کار است به آرامی او را از این خطا بازداشت و اسباب‌بازی یا شی دیگری در اختیارش گذاشت تا بدون حساس شدن توجهش از آن موضوع دور شود.منبع مقاله: هفته نامه سلامت
/ج
