نویسنده: دوپویی ترور نویت
ترجمه: پیروز ایزدی
ترجمه: پیروز ایزدی
رویدادهای مداخله آمریکا، با رمز "خشم ناگهانی" (1) در گرنادا، مدّت ها بیش از فرمان رییس جمهور آمریکا، در 24 اکتبر 1983 آغاز شد. در سال 1974، هنگامی که گرنادا مستقل شد، فساد و سرکوب سیاسی ویژگی نخست وزیران این کشور بود. با این حال، اعدام موریس بیشاپ (2) نخست وزیر این کشور در نوزدهم اکتبر 1983 باعث وقوع یک رشته وقایع گردید که نقطه اوج آن بزرگ ترین عملیات نظامی آمریکا پس از جنگ ویتنام بود.
این مداخله، کاملاً مورد حمایت مردم آمریکا بود اما، به لحاظ بین المللی محکوم گردید و عدّه ای آن را تکرار تهاجم سال 1979 شوروی به افغانستان دانستند. با این حال، عملیات "خشم ناگهانی" هم به لحاظ نظامی و هم به لحاظ سیاسی، عملی صحیح از کار درآمد. اسناد به دست آمده از نیروهای امریکا نشان داد که تقریباً کلیه رژیم های کمونیستی تحت نفوذ شوروی، زمانی نماینده و ناظر در گرنادا داشته اند. این افراد سعی داشتند این جزیره را به یک اردوگاه نظامی عمده تبدیل کنند. کشفیات نیروهای آمریکایی نشان داد که اقلام زیادی از قطعات توپخانه، سلاح های ضد هوایی، مهمّات، نفربرهای زرهی و راکت انداز در این جزیره بود. به علاوه، دولتی را که به شیوه های دموکراتیک انتخاب می کردند، متعاقباً در گرنادا روی کار آمد، یعنی؛ در جزیره ای که سال ها از رژیم مستبد، فاسد و بی رحم رنج برده بود؛ از نظر کوبا و اتحاد شوروی، این مداخله ضربه ای جدی محسوب می شد.
تا پانزدهم دسامبر 1983، کمتر از دو ماه پس از آن که نیروهای رزمی آمریکا عملیات را آغاز کردند، آنها از گرنادا عقب نشینی کردند. برخی گفتند که این پیروزی شایستگی حرفه ای ارتش آمریکا را که در ویتنام از دست رفته بود، دوباره به آنها بازگرداند. با این حال، دیگران چنین اظهار نظر کردند که مداخله در گرنادا، یک عملیات نظامی بدون نقص نبود و حتی نزدیک بود که به یک فاجعه ی نظامی منجر شود. ویلیام لیند (3) یکی از دستیاران سناتور سابق گاری هارت (4) از این عملیات شدیداً انتقاد کرد. کنگره خواست تا گفته های او تحت پوشش مطبوعاتی قرار بگیرد، اما به واسطه پاسخ کتبی رییس ستاد ارتش به این اظهارنظرها، از انجام تحقیقات پیشگیری شد.
در کل، عملیات نظامی آمریکا در گرنادا در برابر یک گروه کوچک و نه چندان مجهز مدافعان، موفقیتی دور از انتظار داشت. بنا به گفته کاسپار واینبرگر، وزیر دفاع سابق آمریکا، "این عملیات پیچیده ای بود که در آن، ما جان افراد بسیاری را نجات داده و از بدبختی بیشتر جلوگیری کردیم." این عملیات، توانایی ارتش امریکا را نشان داد که حمله ی سریع در مدت زمانی کوتاه را می توانست انجام دهد. مهم تر از همه این که، این عملیات، نمودار حمایت مردم آمریکا در استفاده از نیروهای نظامی جهت تحقق اهداف سیاسی - نظامی بود.
تا واخر تابستان 1983، حزب نهضت جدید جوئل به دو جناح تقسیم شده بود. یک جناح به رهبری پیشاب خواهان پیوندهای نهضت نزدیک تری با غرب بود. جناح دیگر به رهبری برنارد کورد (9)، معاون نخست وزیر خواهان حفظ ارتباط گرنادا با کشورهای کمونیستی و سرعت بخشیدن به تبدیل کشور به یک کشور مارکسیستی بود. (در زمان مداخله امریکا، گرنادا موافقت نامه هایی با اتحاد شوروی، ویتنام، چکسلواکی، کره شمالی، کوبا و آلمان شرقی برای خرید تجهیزات نظامی پیچیده و دریافت کمک های لجستیکی فنی امضا کرده بود). بحران بین دو جناح، در سیزدهم اکتبر به اوج خود رسید و آن هنگامی بود که کورد با حمایت ارتش تحت فرماندهی ژنرال آستین به پیشاب دستور داد که به خاطر قصور در انجام فرامین کمیته ی مرکزی حزب از مقام خود استعفا دهد. بیشاپ و تعدادی از وزیرانش تحت بازداشت خانگی درآمدند و متعاقباً در نوزدهم اکتبر اعدام شدند. سپس مقررات منع عبور و مرور 24 ساعته وضع شد و هشدار داده شد که به متخلّفین در جا شلیک خواهد شد.
در 21 اکتبر، رهبران شش کشور کوچک (دومینیگا، سنت لوچیا، سنت وینسنت، مونتسرات، سنت کیتس - نویس و آنتیگوا) که سازمان کشورهای شرق کارائیب (OECS) (10) را تشکیل می دادند، با یکدیگر ملاقات کردند تا درمورد اقدام جمعی علیه گرنادا تصمیم بگیرند. آنها رأی به مداخله ی نظامی برای برقراری مجدد نظم در منطقه دادند. با این حال، به دلیل این که هیچ یک از این شش کشور صاحب نیروهای کافی نبودند، ترجیح دادند از کشورهای غیرعضو یعنی جاماییکا و باربادوس، همسایگان منطقه ای و ایالات متحده درخواست کمک نمایند.
روز بعد، جامعه کارائیب (CARICOM) اجلاس خود را تشکیل داد. اکثریت نمایندگان از ایده ی مداخله، در صورتی که شورای نظامی انقلابی به صورت مسالمت آمیز با اعزام کمیسیون حقیقت یاب توسط جامع کارایب و نیروی حافظ صلح کارائیب موافقت نمی کرد، حمایت کردند.
در 23 اکتبر، معاون کمیسیونر بریتانیا در باربادوس و دو دیپلمات آمریکایی با مقامات گرنادایی ملاقات کردند. دیپلمات ها، این مقامات را اشکال تراش و دارای عدم تمایل به همکاری دیدند (صبح زود همان روز، 241 تفنگدار دریای آمریکا که در بیروت مستقر بودند بر اثر انفجار یک کامیون پر از بمب که رانندگی آن را یک تروریست انتحاری به عهده داشت، به هلاکت رسیده بودند.) پس از یک جلسه ی یک روزه بین ریگان رییس جمهور آمریکا و مشاورانش که در آن درباره اوضاع بیروت بحث شد، توجهات به گرنادا معطوف شد. رییس جمهور از احتمال به گروگان گرفته شدن امریکاییان ابراز نگرانی کرد (چرا که 1000 شهروند آمریکایی در گرنادا اقامت داشتند. که اکثر آنها دانشجویان و استادان دانشکده پزشکی دانشگاه سنت جرج بودند که توسط آمریکاییان اداره می شد). روز بعد، دو دیپلمات دیگر آمریکایی به گرنادا رسیدند. مقامات گرنادایی، خواهان این شدند که برای هر پروازی که جهت تخلیه ی آمریکاییان انجام می شود باید از شش ساعت قبل اطلاع داده شود و به دیپلمات ها هشدار دادند که امنیت خارجیان را تضمین نمی کنند. مقامات آمریکایی، از این امر نگران شدند که شورای انقلابی نظامی قصد دارد از مسأله امنیت شهروندان آمریکایی به عنوان ابزاری برای چانه زنی استفاده کند.
به موجب این ماده 8 منشور سازمان کشورهای شرق کارائیب، یک درخواست رسمی برای کمک به جاماییکا، باربادوس و ایالات متحده در 23 اکتبر، تسلیم شد. ریگان روز بعد با مقامات ارشد آمریکایی ملاقات کرد و در آن شب فرمانی را به امضا رساند که نیروهای نظامی آمریکا را مأمور انجام عملیات می کرد در اوایل صبح 25 اکتبر، نیروی مختلطی از 7 هزار نظامی از ایالات متحده، جاماییکا، باربادوس و شش کشور عضو سازمان کشورهای شرق کارائیب از طریق دریا و هوا در گرنادا فرود آمدند. تا روز جمعه 28 اکتبر، این نیرو کلیه ی اهداف نظامی مهم را در دست گرفته و ارتش انقلاب خلق و میلیشیای مردمی را شکست داده بود و حدود 600 کارگر ساختمانی کوبایی را به اسارت درآورد. 49 روسی، هفده لیبیایی، پانزده تن از اتباع کره شمالی، ده تن از اتباع آلمانی شرقی و سه بلغاری در جزیره یافت شدند و سریعاً به کشورهایشان باز گردانده شدند.
جرج شولتز وزیر خارجه آمریکا، ویلیام میدندورف (12) سفیر امریکا در سازمان کشورهای امریکایی و جین کرک پاتریک سفیر آمریکا در سازمان ملل نیز به تفصیل درباره بیانیه رییس جمهور سخن گفتند و توجیهات بیشتری برای مداخله عنوان کردند: فقدان اقتدار دولتی در جزیره، مقتضیات حقوق بین الملل، نگرانی های امنیتی در منطقه و نیز واقعیت استفاده از نیروهای نظامی در سیاست جهانی.
با این حال، واکنش اولیه کنگره ی آمریکا عمدتاً منفی بود که این امر تا حدود زیادی ناشی از قصور دولت در مشورت با کنگره قبل از انجام مداخله بود. اما با شروع بازگشت دانشجویان پزشکی از گرنادا و افشای شواهد مربوط به وجود سلاح های ساخت شوروی و کوبا در گرنادا توسط نیروهای آمریکایی، انتقادات کنگره به میزان چشمگیری کاهش یافت و متوجه دیگر مسائل مربوط به عملیات نظامی شد. دو مسأله، در این رابطه عبارت بود از محدودیت خبرنگاران و منع آنان از رفتن به جزیره تا چندین روز پس از آغاز عملیات و بمباران تصادفی یک بیمارستان روانی، توسّط آمریکا که منجر به جان باختن چندین بیمار شد.
متحدین اروپایی ایالات متحده نیز ناخشنودی اولیه ی خود را از این مداخله ابراز داشتند. اما با ادامه ی ارائه شواهدی از سوی دولت ریگان که نشان می داد دانشجویان آمریکایی در معرض خطر بوده و گرنادا، تبدیل به پایگاه شوروی شده است، از مخالفت اروپاییان کاسته شد.
گرچه، عملیات "خشم ناگهانی" یک پیروزی محسوب می شد، اما عملیات نظامی آمریکا، بدون مشکلات خاص خود نبود که اکثر آنها محرمانه باقی مانده اند. با این حال، بر اساس منابع آشکار، مشکلاتی که بیش از همه درباره آنها بحث شد عبارت بودند از بمباران نیروهای آمریکایی توسط هواپیماهای خودی، کمبودهای اطلاعاتی، فقدان نقشه و وجود مسائل و مشکلاتی در زمینه عملیات ویژه.
گزارشی از تجربه های کسب شده از مداخله ی آمریکا در ششم فوریه 1984 توسط آدمیرال وزلی مک دانالد (12)، فرمانده نیروی ویژه 120 مرکز فرماندهی مشترکی که عملیات نظامی را کنترل می کرد به رییس ستاد مشترک نیروهای مسلّح تسلیم شد. این گزارش، تعدادی از مشکلات را مورد شناسایی قرار داده بود: فقدان درک روش های پشتیبانی هوایی نزدیک بین نیروها، سردرگمی ناشی از فقدان نقشه؛ نیاز به وجود افسران ارشد رابط از کلیه ی فرماندهی ها در مرکز فرماندهی کنترل، فقدان تجهیزات و برنامه های از پیش طرح ریزی شده برای رفتار با اسرای جنگی و فقدان تجربه در زمینه ی سیستم های ارتباطاتی.
علاوه بر این مشکلات، آدمیرال مک دانالد اظهار داشت که در مورد وارد ساختن نیروی حافظ صلح کارائیب مشکلاتی وجود داشت. امکانات هوایی، همواره به خوبی کنترل نمی شد؛ هلی کوپترها در برابر آتش زمینی خوب هدفگیری شده بسیار آسیب پذیر هستند و عملیات تخلیه دانشجویان پزشکی در شب به مسأله بزرگی تبدیل شد چون خلبانان بلک هاوک (13)، برای فرود آمدن بر روی سکوهای هلی کوپترهای دریابرد آموزش ندیده بودند و اجازه فرود نیز به آنها داده نمی شد. گرچه، برخی گفته بودند که اشتباهات غیرقابل بخششی در زمینه های اطلاعاتی روی داده است، گزارش آدمیرال مک دانالد چنین بیان می داشت که اطلاعات بنیادی موجود عموماً برای مقاصد برنامه ریزی کلی مناسب بود و برآورد استعداد دشمن در دامنه ی قابل قبولی از عدم قطعیّت قرارداشت.
از حدود 600 کوبایی مقیم گرنادا، 24 نفرشان در عملیات کشته و 59 نفر دیگر زخمی شدند. هیچ گونه تلاشی رسمی برای تفکیک تلفات گرنادایی ها به نظامی و غیرنظامی به عمل نیامد: در کل، 45 نفر کشته و 337 نفر زخمی شدند.
از دست دادن گرنادا، ضربه ای شدید به اعتبار کوبا در سطح جهان و به طور مستقیم تر به نقشه های این کشور در منطقه وارد آورد. افشای موافقت نامه های محرمانه گرنادا با کشورهای بلوک شرق عملیات براندازی در دست اجرا را فاش ساخت، که اگر مقابله ای با آنها نشده بود، منافع آمریکا و نیز منافع کشورهای منطقه را با تهدید مواجه می ساخت.
به لحاظ نظامی، عملیات "خشم ناگهانی" نشان دهنده ی آمادگی و توانایی نیروهای مسلّح آمریکا بود. کلّ عملیات، در کمتر از یک هفته طرح ریزی و اجرا شد. نیروهای آمریکایی در حالی که بر طبق مقررات شدید درگیری عمل می کردند، مأموریت خود را به انجام رساندند. هنگامی که عملیات به پایان رسید، آمریکایی ها دوباره نسبت به نیروهای نظامی خود احساس غرور کردند.
در تحلیل نهایی، مداخله آمریکا در گرنادا نشان داد که استفاده از قدرت نظامی در صورتی که با رهبری مؤثر و مصمم تعدیل شود، برای سیاست بین المللی اصلی معتبر باقی خواهد ماند.
این مداخله، کاملاً مورد حمایت مردم آمریکا بود اما، به لحاظ بین المللی محکوم گردید و عدّه ای آن را تکرار تهاجم سال 1979 شوروی به افغانستان دانستند. با این حال، عملیات "خشم ناگهانی" هم به لحاظ نظامی و هم به لحاظ سیاسی، عملی صحیح از کار درآمد. اسناد به دست آمده از نیروهای امریکا نشان داد که تقریباً کلیه رژیم های کمونیستی تحت نفوذ شوروی، زمانی نماینده و ناظر در گرنادا داشته اند. این افراد سعی داشتند این جزیره را به یک اردوگاه نظامی عمده تبدیل کنند. کشفیات نیروهای آمریکایی نشان داد که اقلام زیادی از قطعات توپخانه، سلاح های ضد هوایی، مهمّات، نفربرهای زرهی و راکت انداز در این جزیره بود. به علاوه، دولتی را که به شیوه های دموکراتیک انتخاب می کردند، متعاقباً در گرنادا روی کار آمد، یعنی؛ در جزیره ای که سال ها از رژیم مستبد، فاسد و بی رحم رنج برده بود؛ از نظر کوبا و اتحاد شوروی، این مداخله ضربه ای جدی محسوب می شد.
تا پانزدهم دسامبر 1983، کمتر از دو ماه پس از آن که نیروهای رزمی آمریکا عملیات را آغاز کردند، آنها از گرنادا عقب نشینی کردند. برخی گفتند که این پیروزی شایستگی حرفه ای ارتش آمریکا را که در ویتنام از دست رفته بود، دوباره به آنها بازگرداند. با این حال، دیگران چنین اظهار نظر کردند که مداخله در گرنادا، یک عملیات نظامی بدون نقص نبود و حتی نزدیک بود که به یک فاجعه ی نظامی منجر شود. ویلیام لیند (3) یکی از دستیاران سناتور سابق گاری هارت (4) از این عملیات شدیداً انتقاد کرد. کنگره خواست تا گفته های او تحت پوشش مطبوعاتی قرار بگیرد، اما به واسطه پاسخ کتبی رییس ستاد ارتش به این اظهارنظرها، از انجام تحقیقات پیشگیری شد.
در کل، عملیات نظامی آمریکا در گرنادا در برابر یک گروه کوچک و نه چندان مجهز مدافعان، موفقیتی دور از انتظار داشت. بنا به گفته کاسپار واینبرگر، وزیر دفاع سابق آمریکا، "این عملیات پیچیده ای بود که در آن، ما جان افراد بسیاری را نجات داده و از بدبختی بیشتر جلوگیری کردیم." این عملیات، توانایی ارتش امریکا را نشان داد که حمله ی سریع در مدت زمانی کوتاه را می توانست انجام دهد. مهم تر از همه این که، این عملیات، نمودار حمایت مردم آمریکا در استفاده از نیروهای نظامی جهت تحقق اهداف سیاسی - نظامی بود.
تاریخچه
جزیره ی گرنادا در 1498، توسط کریستف کلمب کشف شد. پس از آن، این جزیره به ترتیب توسط اسپانیا و فرانسه دست به دست شد تا این که، سرانجام در قرن هیجدهم تحت مالکیت بریتانیا درآمد؛ انگلستان تا اواخر دهه ی 1950 بر این جزیره حکومت می کرد. در اوایل دهه ی 1960 بریتانیا تلاش می کرد تا مستعمرات کارائیب خود را به صورت یک فدراسیون واحد تبدیل کند. با ناکام ماندن این تلاش ها، به هر یک از جزایر، در چارچوب سیستم کشورهای مشترک المنافع بریتانیا، استقلال عطا شد و این روند در سال 1974 با اعطای استقلال به گرنادا آغاز شد. نخستین نخست وزیر گرنادا، سراریک گیری (5) بود که دستگاه اداری او به فساد و سرکوب سیاسی مشهور بود. در ماه مارس 1979، گیری طی یک کودتای بدون خونریزی به رهبری موریس بیشاپ سرنگون شد. بیشاپ به عنوان رییس دولت انقلابی موقت گرنادا (PRG) به نام حزب نهضت جدید جوئل (6) (NJMP) که به طور اختصاری به تلاش مشترک برای رفاه، آموزش و آزادی (7) اشاره داشت، قدرت را در دست گرفت.نهضت جدید جوئل
بیشاپ و حزبش با مشکلات سیاسی و اقتصادی مواجه بودند، اما پیروزی از الگوی کوبا را یک راه حل می دیدند. طی چند سال بعدی، بیشاپ کمک های فزاینده ای را از کوبا و دیگر کشورهای کمونیستی جذب کرد. این امر، به علاوه عدم علاقه بیشاپ به برگزاری انتخابات، باعث شد تا دولت او با سیاست خارجی آمریکا در منطقه، تضاد پیدا کند؛ وضعیتی که با اعلام بلندپروازانه ترین پروژه دولت یعنی احداث یک فرودگاه بین المللی جدید در پوینت سالینس (8) وخیم تر شد. قرار بود که این فرودگاه به وسیله کارگران کوبایی ساخته شود و دارای یک باند 2750 متری (9000 فوتی) باشد و هدف از احداث آن، بهبود وضعیت تجارت در حال افول توریسم در گرنادا بود. به این دلیل که در فرودگاه مذکور، فقط هواپیماهای دو موتوره می توانست پرواز کند. با این حال، نیروهای نظامی آمریکا اسنادی را به دست آوردند که فاش می ساخت کوبایی ها برای استفاده از فرودگاه به عنوان توقفگاه، جهت رساندن تدارکات به نیروهایشان در آفریقا و نیز محلی برای سوخت رسانی مجدد به هواپیماهای شوروی، در مسیرشان به نیکاراگوئه برنامه ریزی کرده بودند.تا واخر تابستان 1983، حزب نهضت جدید جوئل به دو جناح تقسیم شده بود. یک جناح به رهبری پیشاب خواهان پیوندهای نهضت نزدیک تری با غرب بود. جناح دیگر به رهبری برنارد کورد (9)، معاون نخست وزیر خواهان حفظ ارتباط گرنادا با کشورهای کمونیستی و سرعت بخشیدن به تبدیل کشور به یک کشور مارکسیستی بود. (در زمان مداخله امریکا، گرنادا موافقت نامه هایی با اتحاد شوروی، ویتنام، چکسلواکی، کره شمالی، کوبا و آلمان شرقی برای خرید تجهیزات نظامی پیچیده و دریافت کمک های لجستیکی فنی امضا کرده بود). بحران بین دو جناح، در سیزدهم اکتبر به اوج خود رسید و آن هنگامی بود که کورد با حمایت ارتش تحت فرماندهی ژنرال آستین به پیشاب دستور داد که به خاطر قصور در انجام فرامین کمیته ی مرکزی حزب از مقام خود استعفا دهد. بیشاپ و تعدادی از وزیرانش تحت بازداشت خانگی درآمدند و متعاقباً در نوزدهم اکتبر اعدام شدند. سپس مقررات منع عبور و مرور 24 ساعته وضع شد و هشدار داده شد که به متخلّفین در جا شلیک خواهد شد.
وقایع 28-19 اکتبر 1983 گرنادا
در شب نوزدهم اکتبر، ژنرال آستین تشکیل شورای نظامی انقلابی 16 نفره (RMC) را که خود در رأس آن قرار داشت، اعلام کرد. هیچ ذکری از کورد به میان نیامده بود. با این وجود، او به عنوان مشاور آستین خدمت می کرد. در طی چهار روز بعد، تعدادی از شهروندان برجسته توقیف شدند.در 21 اکتبر، رهبران شش کشور کوچک (دومینیگا، سنت لوچیا، سنت وینسنت، مونتسرات، سنت کیتس - نویس و آنتیگوا) که سازمان کشورهای شرق کارائیب (OECS) (10) را تشکیل می دادند، با یکدیگر ملاقات کردند تا درمورد اقدام جمعی علیه گرنادا تصمیم بگیرند. آنها رأی به مداخله ی نظامی برای برقراری مجدد نظم در منطقه دادند. با این حال، به دلیل این که هیچ یک از این شش کشور صاحب نیروهای کافی نبودند، ترجیح دادند از کشورهای غیرعضو یعنی جاماییکا و باربادوس، همسایگان منطقه ای و ایالات متحده درخواست کمک نمایند.
روز بعد، جامعه کارائیب (CARICOM) اجلاس خود را تشکیل داد. اکثریت نمایندگان از ایده ی مداخله، در صورتی که شورای نظامی انقلابی به صورت مسالمت آمیز با اعزام کمیسیون حقیقت یاب توسط جامع کارایب و نیروی حافظ صلح کارائیب موافقت نمی کرد، حمایت کردند.
در 23 اکتبر، معاون کمیسیونر بریتانیا در باربادوس و دو دیپلمات آمریکایی با مقامات گرنادایی ملاقات کردند. دیپلمات ها، این مقامات را اشکال تراش و دارای عدم تمایل به همکاری دیدند (صبح زود همان روز، 241 تفنگدار دریای آمریکا که در بیروت مستقر بودند بر اثر انفجار یک کامیون پر از بمب که رانندگی آن را یک تروریست انتحاری به عهده داشت، به هلاکت رسیده بودند.) پس از یک جلسه ی یک روزه بین ریگان رییس جمهور آمریکا و مشاورانش که در آن درباره اوضاع بیروت بحث شد، توجهات به گرنادا معطوف شد. رییس جمهور از احتمال به گروگان گرفته شدن امریکاییان ابراز نگرانی کرد (چرا که 1000 شهروند آمریکایی در گرنادا اقامت داشتند. که اکثر آنها دانشجویان و استادان دانشکده پزشکی دانشگاه سنت جرج بودند که توسط آمریکاییان اداره می شد). روز بعد، دو دیپلمات دیگر آمریکایی به گرنادا رسیدند. مقامات گرنادایی، خواهان این شدند که برای هر پروازی که جهت تخلیه ی آمریکاییان انجام می شود باید از شش ساعت قبل اطلاع داده شود و به دیپلمات ها هشدار دادند که امنیت خارجیان را تضمین نمی کنند. مقامات آمریکایی، از این امر نگران شدند که شورای انقلابی نظامی قصد دارد از مسأله امنیت شهروندان آمریکایی به عنوان ابزاری برای چانه زنی استفاده کند.
به موجب این ماده 8 منشور سازمان کشورهای شرق کارائیب، یک درخواست رسمی برای کمک به جاماییکا، باربادوس و ایالات متحده در 23 اکتبر، تسلیم شد. ریگان روز بعد با مقامات ارشد آمریکایی ملاقات کرد و در آن شب فرمانی را به امضا رساند که نیروهای نظامی آمریکا را مأمور انجام عملیات می کرد در اوایل صبح 25 اکتبر، نیروی مختلطی از 7 هزار نظامی از ایالات متحده، جاماییکا، باربادوس و شش کشور عضو سازمان کشورهای شرق کارائیب از طریق دریا و هوا در گرنادا فرود آمدند. تا روز جمعه 28 اکتبر، این نیرو کلیه ی اهداف نظامی مهم را در دست گرفته و ارتش انقلاب خلق و میلیشیای مردمی را شکست داده بود و حدود 600 کارگر ساختمانی کوبایی را به اسارت درآورد. 49 روسی، هفده لیبیایی، پانزده تن از اتباع کره شمالی، ده تن از اتباع آلمانی شرقی و سه بلغاری در جزیره یافت شدند و سریعاً به کشورهایشان باز گردانده شدند.
توجیه اقدام آمریکا
در عملیات گرنادا، برای نخستین بار (از زمان مداخله در دومینیکن در سال 1965) به نیروهای آمریکایی دستور داده شد که در حوزه کارائیب وارد جنگ شوند. توجیهات مفصل برای این اقدام توسط مقامات ارشد آمریکایی ارائه شد. اعلامیه 25 اکتبر ریگان، با عنوان "مأموریت نجات" دلایل اصلی انجام عملیات را به صورت اجمالی شرح داد: تأمین "امنیت شخصی" 800 تا 1000 شهروند آمریکایی مقیم گرنادا، پیشگیری از هرج و مرج بیشتر و کمک به اقدام مشترک جهت برقراری مجدد نظم و دموکراسی در این کشور. وی همچنین قویاً تأکید کرد که این عملیات در پاسخ به درخواست رسمی چندین کشور شرق کارائیب صورت گرفته است.جرج شولتز وزیر خارجه آمریکا، ویلیام میدندورف (12) سفیر امریکا در سازمان کشورهای امریکایی و جین کرک پاتریک سفیر آمریکا در سازمان ملل نیز به تفصیل درباره بیانیه رییس جمهور سخن گفتند و توجیهات بیشتری برای مداخله عنوان کردند: فقدان اقتدار دولتی در جزیره، مقتضیات حقوق بین الملل، نگرانی های امنیتی در منطقه و نیز واقعیت استفاده از نیروهای نظامی در سیاست جهانی.
واکنش های داخلی در آمریکا نسبت به مداخله
علی رغم تلاش های دولت ریگان، برای به تصویر کشیدن عملیات گرنادا به عنوان یک مأموریت نجات بشردوستانه، پاسخ به درخواست فوری کمک به وسیله همسایگان دموکراتیک و دوست و بر هم زدن نقشه های شوروی و کوبا برای ایجاد یک حکومت دست نشانده؛ مردم آمریکا به این خاطر از این مداخله حمایت کردند که سریع، نتیجه بخش و نسبتاً بدون هزینه بود. چندین نظرسنجی، حمایت فراگیر مردم آمریکا از عملیات را تأیید کردند. بسیاری از آمریکاییان معتقد بودند که این مداخله نشان داد که ایالات متحده به "سندروم ویتنام" فائق آمده است. "سندروم ویتنام به معنی اکراه از استفاده از قدرت نظامی برای دفاع از منافع و ارزش های آمریکا بود."با این حال، واکنش اولیه کنگره ی آمریکا عمدتاً منفی بود که این امر تا حدود زیادی ناشی از قصور دولت در مشورت با کنگره قبل از انجام مداخله بود. اما با شروع بازگشت دانشجویان پزشکی از گرنادا و افشای شواهد مربوط به وجود سلاح های ساخت شوروی و کوبا در گرنادا توسط نیروهای آمریکایی، انتقادات کنگره به میزان چشمگیری کاهش یافت و متوجه دیگر مسائل مربوط به عملیات نظامی شد. دو مسأله، در این رابطه عبارت بود از محدودیت خبرنگاران و منع آنان از رفتن به جزیره تا چندین روز پس از آغاز عملیات و بمباران تصادفی یک بیمارستان روانی، توسّط آمریکا که منجر به جان باختن چندین بیمار شد.
واکنش های بین المللی
گرچه افکار عمومی داخلی در آمریکا از مداخله حمایت می کرد، اما افکار عمومی بین المللی اینگونه نبود. از 25 تا 27 اکتبر، شورای امنیت سازمان ملل اقدامات آمریکا و سازمان کشورهای شرق کارائیب را به بحث گذاشت. از میان 63 کشوری که در رابطه با این مداخله صحبت کردند، تنها ایالات متحده و کشورهای عضو سازمان شرق کارائیب از این عملیات دفاع کردند. در 28 اکتبر، قطعنامه ای با یازده رأی مثبت، یک رأی منفی و سه رأی ممتنع از سازمان ملل گذشت که عمیقاً مداخله مسلحانه گرنادا را به عنوان نقض آشکار قوانین بین المللی و استقلال، حاکمیت و تمامیّت ارضی یک دولت مورد سرزنش قرار داد. قطعنامه ی مشابهی در دوم نوامبر به مجمع عمومی ارائه شد و با رأی مثبت بیش از 100 کشور بدون هیچ گونه بحثی به تصویب رسید.متحدین اروپایی ایالات متحده نیز ناخشنودی اولیه ی خود را از این مداخله ابراز داشتند. اما با ادامه ی ارائه شواهدی از سوی دولت ریگان که نشان می داد دانشجویان آمریکایی در معرض خطر بوده و گرنادا، تبدیل به پایگاه شوروی شده است، از مخالفت اروپاییان کاسته شد.
عملکرد نظامی آمریکا
ایالات متحده واحدهای نظامی نخبه ای را در گرنادا مستقر ساخت که شامل نیروهای هوابرد، تکاور و عملیات ویژه و تفنگداران دریایی می شد. در زمانی که پایان مخاصمات رسماً اعلام شد، این نیروها، معادل نُه گردان پیاده نظام می شدند. (گرنادا تقریباً به دو نیمه تقسیم شد، تفنگداران دریایی مسئول قسمت شمالی جزیره و ارتش مسئول قسمت جنوبی آن گردید). مأموریّت هایی که انجام پذیرفتند شامل تصرّف اهداف کلیدی و تأمین امنیت جزیره با حداقل تلفات و خرابی می شد. واحدهای زمینی آمریکا، تحت پشتیبانی ناوهای هواپیمابری قرار داشتند که با هواپیماهای مخصوص تهاجم به زمین، آتش توپخانه دریایی، هلی کوپترها و هواپیماهای توپدار، توپخانه ارتش و پشتیبانی لجستیکی وسیع تکمیل می شدند. نیروهایی که با واحدهای نظامی آمریکایی مقابله می کردند شامل حدود 750 نیروی گرنادایی و 600 کارگر ساختمانی کوبایی می شدند که همگی آنها از روحیه خوبی برخوردار نبودند و فاقد نیروهای هوایی یا دریایی، تانک و توپخانه بودند و تنها چند توپ ضدّ هوایی از رده خارج شده داشتند.گرچه، عملیات "خشم ناگهانی" یک پیروزی محسوب می شد، اما عملیات نظامی آمریکا، بدون مشکلات خاص خود نبود که اکثر آنها محرمانه باقی مانده اند. با این حال، بر اساس منابع آشکار، مشکلاتی که بیش از همه درباره آنها بحث شد عبارت بودند از بمباران نیروهای آمریکایی توسط هواپیماهای خودی، کمبودهای اطلاعاتی، فقدان نقشه و وجود مسائل و مشکلاتی در زمینه عملیات ویژه.
گزارشی از تجربه های کسب شده از مداخله ی آمریکا در ششم فوریه 1984 توسط آدمیرال وزلی مک دانالد (12)، فرمانده نیروی ویژه 120 مرکز فرماندهی مشترکی که عملیات نظامی را کنترل می کرد به رییس ستاد مشترک نیروهای مسلّح تسلیم شد. این گزارش، تعدادی از مشکلات را مورد شناسایی قرار داده بود: فقدان درک روش های پشتیبانی هوایی نزدیک بین نیروها، سردرگمی ناشی از فقدان نقشه؛ نیاز به وجود افسران ارشد رابط از کلیه ی فرماندهی ها در مرکز فرماندهی کنترل، فقدان تجهیزات و برنامه های از پیش طرح ریزی شده برای رفتار با اسرای جنگی و فقدان تجربه در زمینه ی سیستم های ارتباطاتی.
علاوه بر این مشکلات، آدمیرال مک دانالد اظهار داشت که در مورد وارد ساختن نیروی حافظ صلح کارائیب مشکلاتی وجود داشت. امکانات هوایی، همواره به خوبی کنترل نمی شد؛ هلی کوپترها در برابر آتش زمینی خوب هدفگیری شده بسیار آسیب پذیر هستند و عملیات تخلیه دانشجویان پزشکی در شب به مسأله بزرگی تبدیل شد چون خلبانان بلک هاوک (13)، برای فرود آمدن بر روی سکوهای هلی کوپترهای دریابرد آموزش ندیده بودند و اجازه فرود نیز به آنها داده نمی شد. گرچه، برخی گفته بودند که اشتباهات غیرقابل بخششی در زمینه های اطلاعاتی روی داده است، گزارش آدمیرال مک دانالد چنین بیان می داشت که اطلاعات بنیادی موجود عموماً برای مقاصد برنامه ریزی کلی مناسب بود و برآورد استعداد دشمن در دامنه ی قابل قبولی از عدم قطعیّت قرارداشت.
هزینه ها و پیامدها
تقریباً یک دهه پس از پایان جنگ ویتنام، مداخله آمریکا در گرنادا بار دیگر استفاده از قدرت نظامی را وارد سیاست خارجی آمریکا کرد. با این حال، عملیات "خشم ناگهانی"، باعث جان باختن هجده تن از نیروهایشان در عملیات شد. 9 هلی کوپتر آمریکایی نابود شدند و تعدادی خسارت دیدند. کلّ شهروندان امریکایی تخلیه شده از جزیره، به 559 نفر می رسیدند.از حدود 600 کوبایی مقیم گرنادا، 24 نفرشان در عملیات کشته و 59 نفر دیگر زخمی شدند. هیچ گونه تلاشی رسمی برای تفکیک تلفات گرنادایی ها به نظامی و غیرنظامی به عمل نیامد: در کل، 45 نفر کشته و 337 نفر زخمی شدند.
از دست دادن گرنادا، ضربه ای شدید به اعتبار کوبا در سطح جهان و به طور مستقیم تر به نقشه های این کشور در منطقه وارد آورد. افشای موافقت نامه های محرمانه گرنادا با کشورهای بلوک شرق عملیات براندازی در دست اجرا را فاش ساخت، که اگر مقابله ای با آنها نشده بود، منافع آمریکا و نیز منافع کشورهای منطقه را با تهدید مواجه می ساخت.
به لحاظ نظامی، عملیات "خشم ناگهانی" نشان دهنده ی آمادگی و توانایی نیروهای مسلّح آمریکا بود. کلّ عملیات، در کمتر از یک هفته طرح ریزی و اجرا شد. نیروهای آمریکایی در حالی که بر طبق مقررات شدید درگیری عمل می کردند، مأموریت خود را به انجام رساندند. هنگامی که عملیات به پایان رسید، آمریکایی ها دوباره نسبت به نیروهای نظامی خود احساس غرور کردند.
در تحلیل نهایی، مداخله آمریکا در گرنادا نشان داد که استفاده از قدرت نظامی در صورتی که با رهبری مؤثر و مصمم تعدیل شود، برای سیاست بین المللی اصلی معتبر باقی خواهد ماند.
پی نوشت ها :
1- Urgent Fury
2- Maurice Bishop
3- william Lind
4- Gary Hart
5- sir Eric Gairy
6- New Jewel Movement party
7- Joint Edneavor For walfare,Education and Liberation
8- point salines
9- Bernard coard
10- organization of Eastern caribbean states
11- william Middendrof
12- wesley Donald
13- Black Hawk
