نویسنده: ماندانا تیشه یار
چکیده
از آنجا که در تشکیل و اداره کارگاه های آینده اندیشی، به رغم امکان ایجاد خلاقیت های گوناگون در آنها، معمولاً از اسلوب و روش های خاصی پیروی می شود که آنها را از دیگر کارگاه های آموزشی، نشست های تخصصی و همایش های علمی متمایز می کند، توجه به این ویژگی ها و اطلاع از نحوه اجرای آنها در عمل، می تواند راهنمای مناسبی برای برگزاری کارگاه های آینده اندیشی موفق و پر بازده باشد.در این نوشته تلاش شده است با در نظر داشتن شیوه های آینده نگری و نحوه ساخت سناریوها در کارگاه های آینده اندیشی، شیوه عمل در کارگاه مشورتی بین المللی "زنان مسلمان و صلح در آسیا" به عنوان نمونه موردی از چگونگی کار در این گونه کارگاه ها، بر اساس تجربه نگارنده، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
مقدمه
"شبکه اقدام مسلمانان آسیایی- امان (1)" از سال 1990 فعالیت های خود را در بین کشورهای مختلف آسیایی با هدف گسترش صلح و امنیت در جوامع مسلمان کشورهای آسیایی شروع کرده است. "امان" یک سازمان بین المللی با هدف گسترش صلح در جوامع مدنی است که تلاش می کند تا ارزش های معنوی و انسانی جهانشمول و به ویژه، همگرایی را در جوامع مسلمان گسترش دهد. این سازمان با اعضایی از کشورهای مختلف آسیایی، از اردن گرفته تا اندونزی، تلاش کرده است افراد، گروه ها و مجامع مسلمان در آسیا را بر اساس برداشتی پیشروانه از اسلام گرد هم آورد. این سازمان با تقویت جایگاه گفتگو و افزایش توسعه منابع انسانی و توانمند سازی افراد، تلاش می کند فرهنگ صلح را در سطوح محلی، ملی و بین المللی گسترش دهد.طی سال های اخیر، سازمان "امان" ضمن توجه به حل منازعات برخاسته از مسائل قومی و نادیده گرفته شدن حقوق اقلیت ها و نیز شکاف های نسلی پدید آمده بین جوانان و هویت های مذهبی و ملی آنان، به ویژه در جوامع اسلامی و نیز آموزش صلح، مبارزه با بیماری ایدز، فعالیت های رسانه ای و کمک به مهاجران و پناهندگان، زیر مجموعه جدیدی نیز تشکیل داده است که با هدف افزایش نقش زنان در گسترش صلح و عدالت، به بحث و بررسی شیوه مشارکت زنان مسلمان آسیایی در صلح و امنیت در این جوامع می پردازد. در این زمینه، تاکنون همایش ها و کارگاه های علمی مختلفی با حضور فعالان مسلمان زن از کشورهای مختلف آسیایی تشکیل شده که به بررسی موانع و مشکلات موجود در زمینه مشارکت زنان در امر صلح سازی پرداخته و راهکارهایی نیز برای افزایش میزان مشارکت آنان در این امر ارائه کرده است.
در ماه مه سال 2009 (خرداد ماه 1388) نیز زنان مسلمان اندونزیایی میزبان برگزاری کارگاه آموزشی دیگری تحت عنوان "کارگاه مشورتی بین المللی زنان مسلمان و صلح در آسیا" در منطقه بوگور در نزدیکی جاکارتا بودند. آنچه در این کارگاه توجه نگارنده را که خود از شرکت کنندگان در آن بود، به خود جلب کرد، شیوه برگزاری این نشست بر اساس الگوی تشکیل کارگاه های آینده اندیشی بود. در این نوشته، تلاش خواهد شد به اجمال به بررسی نحوه تشکیل این کارگاه و شیوه عملکرد آن به عنوان نمونه ای از چگونگی تشکیل و اداره کارگاه های آینده اندیشی درباره موضوعات مختلف، پرداخته شود.
الف) اقدامات پیش از تشکیل کارگاه
نحوه فراخوان برای مشارکت در این کارگاه، به سه صورت بود. نخست از تعدادی از اعضای ثابت گروه شبکه صلح زنان مسلمان آسیایی که زیر مجموعه "امان" به شمار می آید، برای شرکت در این کارگاه دعوت به عمل آمد. سپس از میان زنان فعال مسلمان در زمینه مسائل مربوط به ایجاد صلح و رعایت حقوق زنان در جوامع اسلامی، تعدادی انتخاب و دعوت شدند. همچنین فراخوان حضور در این کارگاه آموزشی روی سایت اینترنتی این سازمان نیز گذاشته شد تا از میان علاقه مندان به حضور در این کارگاه که از کشورهای مختلف فرم مشارکت را پر می کنند، بر اساس سوابق کاری و حوزه های فعالیت شان، از تعداد محدودی برای شرکت در این کارگاه دعوت صورت پذیرد.مدت زمان برگزاری این کارگاه، چهار روز (متشکل از 9 نشست تخصصی) پیش بینی شده بود. از این 9 نشست، سه نشست به وسیله کار- گروه ها و شش نشست به صورت عام می بایست برگزار می شد که درباره آنها در سطرهای پایین تر بیشتر توضیح داده خواهد شد.
ب) ترکیب شرکت کنندگان
در مجموع، 25 نفر از زنان مسلمان آسیایی از کشورهای مالزی، اندونزی، تایلند، فیلیپین، ایران، هندوستان و نپال در این کارگاه شرکت کردند. از افغانستان، پاکستان، سریلانکا و بنگلادش نیز افرادی دعوت شده بودند که بنا به علل مختلف موفق نشدند در این کارگاه حضور یابند. افراد شرکت کننده با تخصص های مختلف، از استاد دانشگاه در زمینه برنامه ریزی عمومی در جزایر میندانائو در فیلیپین گرفته تا فعال حقوق زنان در منطقه خود مختار آچه در اندونزی، تا جامعه شناس در کشمیر، در یک چیز با یکدیگر اشتراک داشتند و آن اینکه هر یک از آنان در جوامع خود در موقعیتی قرار داشتند که می توانستند در پیشبرد نقش زنان در فرایند صلح سازی در مناطق بحرانی یا به طور کلان و در سطح ملی در این کشورها، نقش بازی کنند.ج) ویژگی های ظاهری مکان برگزاری کارگاه
یکی از ویژگی های مهم کارگاه های آینده اندیشی آن است که معمولاً در مکان های خلوت و آرام با امکانات رفاهی مناسب تشکیل می شوند تا به شرکت کنندگان این فرصت را بدهند تا به دور از دغدغه های روزمره، طی زمان برگزاری کارگاه، صرفاً روی موضوع مورد بحث تمرکز کنند و با خاطری آسوده به بررسی جوانب مختلف موضوع بپردازند و با به کارگیری قوه خلاقیت خود، راهکارهای مناسبی را ارائه کنند. از این نظر، کارگاه مذکور در منطقه ای ییلاقی در جنوب غربی شهر جاکارتا که یک ساعت و نیم با پایتخت فاصله داشت، در هتلی با طبیعت و فضای سبز مناسب تشکیل شده بود و امکانات رفاهی از پذیرایی تا دسترسی دائمی به اینترنت رایگان در اختیار مشارکت کنندگان قرار داشت. این امر موجب شده بود افراد پس از گذراندن 8 تا 10 ساعت طی روز در نشست های مختلف کارگاه، همچنان مایل باشند در ساعات استراحت شب در محوطه سرسبز هتل گرد هم آیند و به تبادل نظر و انتقال تجربه های خود درباره مسائل مربوط به وضعیت زنان مسلمان در کشورهای خود بپردازند.فاصله زیاد محل اقامت تا مرکز شهر نیز از این نظر مزیت داشت که انگیزه حضار را برای ترک جلسه و خروج از هتل برای انجام دادن امور مختلف را کم می کرد و شرکت کنندگان به جای طی این مسافت طولانی، ترجیح می دادند در هتل بمانند و در جلسه ها و بحث ها مشارکت کنند.
از سوی دیگر، علاوه بر سالن اصلی جلسه، سه سالن کوچک دیگر در اطراف آن در لابی هتل وجود داشت که امکان تشکیل جلسه ها کار- گروه ها را با اعضای کمتر در این سالن ها فراهم کرده بود. تمام مباحث طرح شده نیز ثبت و ضبط می شدند.
د) نحوه اداره کارگاه و عناوین مورد بحث
همان طور که گفته شد، این کارگاه از 9 نشست تشکیل شده بود. در نشست نخست، پس از قرائت قرآن، ضمن معرفی اعضا، اهداف تشکیل این کارگاه آموزشی در عناوینی به شرح زیر برشمرده شدند:- گسترش حقوق انسانی، برقراری صلح و گذار از منازعات؛
- ایجاد فرصتی برای فعالان صلح مسلمان تا در زمینه تجربه های خود به تبادل نظر بپردازند؛
- شناسایی مشکلات کلیدی و موانع اجتماعی مشترک؛
- یافتن استراتژی هایی برای توانمند کردن زنان مسلمان در کشور های آسیایی در برابر مشکلات موجود؛
- بالا بردن میزان آگاهی ها نسبت به مسائل جنسیتی؛
- تربیت زنان صلح ساز؛
- گسترش فعالیت زنان در چهارچوب قوانین اسلامی؛
- تقویت صدای زنانی که در کشورهای اسلامی برای صلح و عدالت اجتماعی فعالیت می کنند؛
- کاهش شکاف اجتماعی میان زنان و مردان مسلمان در کشورهای آسیایی.
پس از آن، شرکت کنندگان می بایست به این پرسش پاسخ می دادند که انتظار آنها از این برنامه چیست. نکته های کلیدی در پاسخ های هر یک از آنان روی برگه های بزرگ کاغذ در ابعاد 120 در 80 سانتی متر که روی تخته وایت برد نصب شده بودند، با ماژیک نوشته می شد. حسن نوشتن روی برگه های کاغذ این بود که در صورت پر شدن صفحه، نیازی نبود برای نگارش مطالب جدید نوشته ها پاک شود و می شد از برگ دیگری استفاده کرد. به علاوه این امکان نیز وجود داشت که نظرات افراد در هر زمان قابل مراجعه و مطالعه باشد. بزرگی ابعاد این کاغذها نیز کمک می کرد تا به آسانی نقش تخته را بازی کنند و نوشته ها برای تمام حضار قابل مشاهده و مطالعه باشند.
پس از گردآوری تمام نظرات، اداره کنندگان جلسه شروع به دسته بندی آنها کردند و نظرات مشابه را در یک گروه قرار دادند. در انتها، حاصل کار این بود که انتظارات اعضا از این نشست را می شد در سه یا چهار محور به طور مختصر مشاهده کرد و دریافت که روند کلی حاکم بر جلسه به کدام سو می رود و شرکت کنندگان تا چه حد به دنبال دستیابی به اهدافی هستند که برگزار کنندگان نیز آنها را تعقیب می کنند.
در این نشست همچنین این پرسش کلیدی از شرکت کنندگان پرسیده شد که "به نظر شما صلح یعنی چه؟" پاسخ هایی که به این پرسش داده شد و روی کاغذهای بزرگ جای گرفت، کمک مؤثری به شناسایی دیدگاه ها و نظرات شرکت کنندگان کرد. در این مرحله نیز پاسخ ها دسته بندی شدند و در سه یا چهار مجموعه قرار گرفتند. این روش دقیقاً بر روش سناریو نویسی در کارگاه های آینده اندیشی مبتنی است که در ابتدا با طرح چند پرسش خوب، بحث را روشن تر می کنند.
به دنبال پایان نشست نخست، سه کارگاه علمی که هر یک متشکل از سه کار- گروه آموزشی بودند و برنامه هر یک از آنها از ابتدا در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفته بود، تشکیل شد. در فهرست برنامه این کارگاه که در 27 صفحه تهیه شده بود، به طور مبسوط در زمینه برنامه های همایش و به ویژه وظایف هر یک از کار- گروه ها توضیح داده شده بود. شرکت کنندگان پس از مطالعه مطالب مندرج در این دفترچه و آگاهی از موضوعات مورد بحث، کار- گروه مورد نظر خود را در هر نشست انتخاب می کردند. هر کار- گروه، دارای یک سرگروه بود که از اعضای اصلی سازمان به شمار می آمدند و پیش از این، آموزش لازم را برای اداره کار- گروه ها دیده بودند. آنان تلاش می کردند شرکت کنندگان به طور متوازن در بین سه کار- گروه تقسیم شوند و تناسب اعضا در آنها حفظ شود. وظیفه ایجاد هماهنگی و پیشبرد بحث ها و جلب مشارکت اعضای هر گروه در مباحث طرح شده نیز با سرگروه ها بود. همچنین پیش از تشکیل هر کارگاه، یکی از شرکت کنندگان به ایراد یک سخنرانی 20 دقیقه ای در زمینه موضوع مورد بحث می پرداخت تا ذهن شرکت کنندگان برای ورود به بحث آماده تر شود.
عنوان اولین کارگاه تخصصی، "مسائلی که زنان مسلمان با آنها روبرو هستند" بود و مشارکت کننده ای از منطقه پاپوآ در اندونزی، به معرفی مشکلات زنان در محل زندگی خود و علل روی آوردن آنها به همکاری با سازمان های بین المللی پرداخت. پس از آن، کار- گروه ها فعالیت خود را آغاز کردند. عنوان هر یک از کار- گروه های این کارگاه عبارت بود از:
الف- ساختارهای حمایتی و پشتیبان زنان صلح ساز
ب- ظرفیت سازی برای افزایش مشارکت مردان
پ- پیشرفت سامان مند برابری جنسیتی
در هر یک از این کار- گروه ها، اعضا می بایست به تعدادی از پرسش ها پاسخ می دادند و به بحث و تبادل نظر می پرداختند. برای اطلاع بیشتر از کم و کیف کار، پرسش های اصلی طرح شده در هر کار- گروه در زیر آورده شده اند.
کار- گروه نخست (ساختارهای حمایتی و پشتیبان زنان صلح ساز):
الف- 1- نقش زنان در سازمان های صلح ساز در جامعه شما چیست؟
الف- 2- چه عواملی می توانند موجب تغییر در نقش زنان در جامعه شما شوند؟
الف- 3- چه هنگام تحولاتی در زمینه نقش زنان در جامعه شما صورت گرفته است؟
الف- 4- ساختارها و هنجارهای اصلی حاکم بر جامعه شما که بر مشارکت زنان در فرایند صلح ساز تأثیر گذارند، کدامند؟
********
کار- گروه دوم (ظرفیت سازی برای افزایش مشارکت مردان):
ب-1- نقش زنان در سازمان های صلح ساز در جامعه شما چیست؟
ب-2- چه عواملی می توانند موجب تغییر در نقش زنان در جامعه شما شوند؟
ب- 3- چه هنگام تحولاتی در زمینه نقش زنان در جامعه شما صورت گرفته است؟
ب-4- در جامعه شما، مردان چگونه می توانند به توانمند سازی زنان کمک کنند؟
*******
کار- گروه سوم (پیشرفت سامان مند برابری جنسیتی):
پ-1- نقش زنان در سازمان های صلح ساز در جامعه شما چیست؟
پ-2- چه عواملی می توانند موجب تغییر در نقش زنان در جامعه شما شوند؟
پ- 3- چه هنگام تحولاتی در زمینه نقش زنان در جامعه شما صورت گرفته است؟
پ-4- چگونه نظام اجتماعی حاکم بر جامعه شما می تواند در حوزه های برنامه ریزی، ارتباطات، تصمیم گیری و اجرا باعث افزایش برابری جنسیتی شود؟
همان طور که ملاحظه می شود، در کار- گروه های کارگاه نخست، سه پرسش از چهار پرسش طرح شده، یکسان بوده اند تا به پیدا شدن دیدی روشن نسبت به جوامع مورد بحث کمک کنند و مشخص شود که محیط های مورد بحث چه ویژگی هایی دارند و میزان مشابهت ها و تفاوت های میان آنها تا چه اندازه و در چه زمینه هایی است.
پس از آنکه پاسخ ها گردآوری و دسته بندی شدند، در نشستی عمومی، نماینده ای از هر کار- گروه، اقدام به ارائه گزارش نتایج حاصل از بحث ها و مشورت های اعضاء کرد و به پرسش های اعضای کار- گروه ها پاسخ داد.
پس از طی این مرحله، مجدداً پرسش هایی به طور عمومی طرح شد و از شرکت کنندگان خواسته شد نظرات خود را روی مقواهای رنگی با ماژیک بنویسند و به دیوار بچسبانند. در این پرسش ها آمده بود که نمونه های خشونت مستقیم، ساختاری و فرهنگی علیه زنان در کشور شما کدامند؟ سپس سه پلاکارد در سه طرف سالن روی دیوار نصب شد و هر کس می توانست به موارد متعددی از انواع خشونت که در ذهن داشت، اشاره کند و پس از نوشتن هر یک از آنها روی مقواهای رنگی جداگانه، هر یک را به فراخور موضوع، در زیر عناوین اصلی با چسب نواری نصب کند. پس از آن، تمامی نظرات خوانده شد و نظرات مشابه در مجموعه های مستقل قرار گرفتند و عواملی که در ایجاد خشونت علیه زنان مهم تر بودند یا نقش محرک را بازی می کردند، در بالا قرار گرفتند و باقی عوامل در زیر مجموعه آنها جای داده شدند. پس از آنکه نظرات دسته بندی شدند، به خوبی مشخص شد که به طور کلی نظر شرکت کنندگان درباره خشونت مستقیم، ساختاری و فرهنگی چیست و نمونه ها و مصادیق آن را در جوامع خود در چه چیزهایی می دانند.
این بحث به همین جا ختم نشد و اعضای کار- گروه های مختلف به موازات جلسه های رسمی خود، به بحث در زمینه استراتژی های ضروری برای مقابله با خشونت علیه زنان، فعالیت های مورد نیاز، نتایج مورد انتظار و افراد و ارگان های مسئول در این زمینه پرداختند و نتایج هم اندیشی های خود را در قالب یک جدول مفصل در انتهای این کارگاه ارائه کردند.
عنوان اصلی کارگاه دوم، "زنان و صلح سازی در آسیا" بود. عناوین کار- گروه های این کارگاه نیز عبارت بودند از:
ت - نقش ها و فعالیت های زنان به هنگام منازعات
ث - توافق های صلح در آسیا، حمایت جامعه و وضعیت بعد از منازعه
ج- آموزش صلح
در ابتدای این کارگاه نیز یکی از مشارکت کنندگان فیلیپینی که عضو جبهه اسلامی آزادیبخش مورو بود، به بررسی نقش و فعالیت زنان مسلمان به هنگام منازعات در منطقه میندانائو پرداخت. وی درباره نحوه جلب حمایت علما برای شکل دهی به سازمان زنان در این منطقه صحبت کرد و تأکید کرد که برای رسیدن به نتایج مطلوب، این حرکت ها بایستی در چهارچوب قوانین اسلام و تحت نظر علما پیش روند.
پس از آن، کارگروه ها فعالیت خود را شروع کردند. پرسش های طرح شده در هر یک از کار- گروه های کارگاه دوم به شرح زیر بودند:
کار- گروه نخست (نقش ها و فعالیت های زنان به هنگام منازعات):
ت-1- نقش زنان به هنگام منازعات در جامعه شما چیست؟
ت-2- به هنگام منازعات، زنان در چه فعالیت هایی بیشتر مشارکت می کنند؟
ت-3- چرا این دسته از مسئولیت ها به زنان واگذار می شود؟
ت-4- فعالیت های آنان چگونه توانسته است در پیشبرد صلح نقش بازی کند؟
***********
کار- گروه دوم (توافق های صلح در آسیا، حمایت جامعه و وضعیت بعد از منازعه):
ث-1- توافق های صلح چگونه در کشور شما شکل می گیرند؟
ث-2- معنای این توافق های صلح در اذهان مردم جامعه شما چیست؟
ث-3- مهم ترین موضوعاتی که تلاش می شود، در چهارچوب توافق های صلح در کشور شما رعایت شوند، کدامند؟
ث-4- مردم غیر نظامی از چه راه هایی در این فرایند مشارکت می کنند؟
ث-5- گروه های زنان از چه راه هایی در این فرایند مشارکت می کنند؟
ث-6- توافق های صلح در کشور شما چگونه به اجرا در می آیند؟
ث-7- آیا مرکز ویژه ای برای نظارت بر نحوه اجرای توافق های صلح در کشور شما وجود دارد؟
ث-8- تا چه اندازه امکان مشارکت زنان در توافق های صلح در کشور شما وجود دارد؟
ث-9- وضعیت جامعه شما پس از انعقاد توافق های صلح چگونه است؟
ث-10- معمولاً در توافق های صلح در کشور شما چه جایگاهی به مردان، زنان و کودکان داده می شود؟
**************
کار- گروه سوم (آموزش صلح):
ج-1- در محل زندگی شما، صلح چگونه آموزش داده می شود؟ (به طور رسمی و غیر رسمی)
ج-2- چه روش های خلاقانه ای در این زمینه به کار گرفته می شوند؟
ج-3- گروه های هدف کدامند؟ (کودکان، نوجوانان، بزرگسالان، زنان و مردان، تصمیم گیران، رهبران مذهبی،...)
ج-4- نقش زنان در آموزش صلح در کشور شما چیست؟
ج-5- موانع موجود برای آموزش صلح در میان زنان، مسلمانان، آسیایی ها، اقلیت ها و... کدامند؟
ج-6- چگونه می توانیم در این عرصه بهتر عمل کنیم و چه کارهایی بایستی برای پیشبرد آموزش صلح انجام داد؟
ج-7- چگونه "امان" (یا هر نهاد و سازمان دیگری که با آن همکاری می کنید) می تواند آموزش صلح و نقش زنان را در آموزش صلح بیشتر کند؟
در این مرحله نیز پس از آنکه پاسخ ها گردآوری و دسته بندی شدند، در نشستی عمومی، نماینده ای از هر کار- گروه ، اقدام به ارائه گزارش نتایج حاصله کرد و به پرسش های اعضای دیگر کار- گروه ها پاسخ داده شد.
شایان ذکر است که در بین جلسه ها و نشست های مختلف، معمولاً تلاش می شد نوآوری هایی صورت پذیرد و بازی های حرکتی و معماهای مختلف برای رفع خستگی و تغییر محیط یکنواخت بحث و مباحثه طرح می شود.
و بالاخره، عنوان اصلی کارگاه سوم، "زنان و جنبش های صلح" بود. عناوین کار- گروه های این کارگاه نیزعبارت بودند از:
چ- جنبش صلح در آسیا: آیا جنبش زنان یک جنبش صلح است؟
ح- شبکه صلح زنان در آسیا: چالش ها و فرصت ها
خ- "امان" و جنبش صلح زنان: چشم انداز و چالش ها
در ابتدای این نشست نیز یکی از مشارکت کنندگان کشمیری، به بررسی نقش و فعالیت زنان مسلمان در برقراری صلح در بخش کشمیر هند پرداخت. پس از آن، کار- گروه ها فعالیت خود را شروع کردند. پرسش های طرح شده در هر یک از کار- گروه های کارگاه سوم به شرح زیر بودند:
کار- گروه نخست: (جنبش صلح در آسیا: آیا جنبش زنان یک جنبش صلح است؟)
چ-1- جنبش های صلح چگونه در کشور شما شکل می گیرند؟
چ-2- شاخص های شما برای آنکه یک حرکت را جنبش صلح بنامید چیست؟
چ-3- آیا شما در جنبش های زنان مشارکت کرده اید؟
چ-4- قوت ها و ضعف های این جنبش ها کدامند؟
چ-5- به نظر شما چه تفاوتی میان جنبش صلح و جنبش زنان وجود دارد؟
چ-6- چه عواملی می توانند باعث به هم پیوستگی یا جدایی این دو نوع جنبش از یکدیگر شوند؟
چ-7- به چه طریق این دو جنبش را می توان در آینده به یکدیگر پیوند داد؟
**********
کار- گروه دوم: (شبکه صلح زنان در آسیا: چالش ها و فرصت ها)
ح-1- آیا سازمان هایی را در کشورتان می شناسید که همچون "امان" در زمینه صلح سازی به وسیله زنان فعال باشند؟
ح-2- ماهیت شبکه صلح زنان آسیایی چیست و قوت ها و ضعف های آن چیست؟
ح-3- زنان مسلمان چگونه می توانند با این نهادها همکاری کنند؟
ح-4- آیا گروه های فعال زنان مسلمان در آسیا با جنبش های صلح مرتبط هستند؟
ح-5- چالش های موجود در این مسیر و راه های فائق آمدن بر آنها کدامند؟
ح-6- فرصت های موجود و راه های بهره گیری از آنها کدامند؟
******
کار- گروه سوم: ("امان" و جنبش صلح زنان: چشم انداز و چالش ها)
خ-1- چگونه "امان"، به عنوان یک نهاد بین المللی، می تواند شکل گیری جنبش های صلح را تسهیل کند؟
خ-2- چطور می توان یک جنبش صلح را زنده نگه داشت؟
خ-3- چگونه می توان اعضای یک جنبش صلح را در یک محیط وسیع و متنوع مانند قاره آسیا با یکدیگر متحد کرد؟
خ-4- چگونه می توان همگان را به دور اهداف، اصول و روش های مشترک گرد آورد؟
خ-5- آیا تاکنون از ظرفیت های موجود استفاده شده است و برای دستیابی به این هدف چه باید کرد؟
خ-6- چشم انداز آتی و چالش های موجود در برابر جنبش های صلح کدامند؟
در این کارگاه نیز پس از آنکه پاسخ ها گردآوری و دسته بندی شدند، در نشستی عمومی، نماینده ای از هر کار- گروه، اقدام به ارائه گزارش نتایج حاصل کرد و به پرسش های اعضای دیگر کار- گروه ها پاسخ داده شد.
ه) شیوه جمع بندی مطالب
پس از برگزاری این سه کارگاه و نشست های مختلف برای ارائه گزارش نتایج حاصل از تشکیل کارگاه ها، در نشست ماقبل آخر، کار- گروه ها نتیجه نظرات و پیشنهادهای خود را به کل شرکت کنندگان ارائه کردند. این کار با پاور پوینت یا بر اساس نوشته های آنها روی کاغذهای بزرگ که بر دیوار نصب شده بود، انجام شد.پس از آن، دیگر اعضا به پرسش و پاسخ هر کار- گروه پرداختند و از آنها خواستند که توضیحات بیشتری ارائه دهند یا پیشنهاد کردند که بعضی تغییرات در متن صورت پیشنهادها اعمال شوند.
و سرانجام، در مرحله آخر، استراتژی و برنامه عمل آینده تعیین شد. شناسایی شیوه مشارکت های سازمانی و فردی مورد نیاز برای پیشبرد و به اجرا درآوردن پیشنهادها از طریق یک فرایند مشارکتی و نیز راه های تداوم توسعه استراتژی نیز در این قسمت مورد بحث قرار گرفتند و به جمع بندی دستاوردهای این کارگاه و برنامه های تدوین شده برای آن پرداختند.
در انتها، تمام نتایج در یک جدول قرا گرفت و بررسی نهایی شد، همچنین قرار شد از طریق پست الکترونیکی، طی دوره های زمانی ماهانه، مطالب با اعضا چک شوند تا آنها نظرات خود را درباره تغییراتی که لازم به نظر می رسد، اعلام کنند. همچنین برای تأکید بر هدف اصلی این نشست که گسترش حضور زنان در صلح سازی بود، شعار سال 2009 به عنوان "بدون نظر ما هیج چیز درباره ما نباید تصویب شود (2)" به تایید اعضا رسید.
و) جمع بندی
در مجموع، این طور به نظر می رسد که "شبکه اقدام مسلمانان آسیایی- امان" با تشکیل این دست کارگاه های آموزشی، تلاش می کند نوعی همبستگی اجتماعی میان زنان مسلمان جوامع آسیایی ایجاد و با بهره گیری از تعالیم اسلامی، زمینه رشد فردی و اجتماعی آنان را فراهم کند. در این زمینه، اعضای این سازمان با استفاده از روش های تشکیل کارگاه های آینده اندیشی، در ابتدا اقدام به شناسایی تهدیدها و فرصت های موجود برای زنان مسلمان در جوامع مختلف می کنند، سپس به بررسی راه های ایجاد تغییر و کاهش خشونت علیه آنان را بررسی می پردازند. آنان همچنین تلاش می کنند از دیدگاه ها و نظرات مختلف نسبت به موضوع مورد بحث مطلع شوند. تنوع مشارکت کنندگان از کشورهای مختلف نیز این زمینه را فراهم می آورد تا شباهت ها و تفاوت های مشکلات و پیشرفت های زنان در جوامع مختلف را بتوان به طور مقایسه ای بررسی کرد.به این ترتیب، اطلاعات و داده های موجود مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و بر اساس آنها استراتژی هایی نوینی تدوین می شوند. اجرای آنها در دوره کوتاه مدت یک ساله، در دستور کار و برنامه این سازمان قرار می گیرد.
نکته ای که بایستی به آن توجه کرد این است که مراحل طی شده، دقیقاً با مراحل پنج گانه سناریو سازی بر اساس روش تایدا منطبق هستند. به طور خلاصه، می توان گفت که در این روش نیز برنامه ریزان بایستی پنج مرحله را پشت سر بگذارند که عبارتند از:
- تعقیب (3): که به معنای ردیابی تغییرات و شناسایی علائم تهدیدها یا فرصت ها است.
- تحلیل (4): که به معنای بررسی نتایج حاصل از تغییرات و ساختن سناریوهاست.
- تصور (5): که به معنای شناسایی دیدگاه ها و برداشت های ذهنی ما نسبت به آن چیزی است که به دنبال آن هستیم.
- تصمیم (6): که به معنای سبک و سنگین کردن اطلاعات و انتخاب یا ساخت استراتژی هاست.
- اقدام (7): که به معنای تعیین اهداف کوتاه مدت، برداشتن اولین گام ها و دنبال کردن آنها تا رسیدن به نتیجه است.
به این ترتیب، با مطالعه نحوه عملکرد این کارگاه آینده اندیشی و آشنایی با شیوه اجرای مراحل پنج گانه روش تایدا، می توان انتظار داشت که کارگاه های مشابهی در زمینه مسائل مختلف در آینده تشکیل شوند و به بررسی روندها و ارائه راهکارهایی در حوزه های مطالعاتی مختلف، به ویژه مسائل استراتژیک، بپردازند.
پی نوشت ها :
1- Asian Muslim Action Network (AMAN)
2- Nothing about us, without us!
3- Tracking
4- Analyzing
5- Imaging
6- Deciding
7- Action
