دکتر عبدالحمید ظفرمند*
بیشتر از یک نخود روی مسواک خمیردندان نزنید. مسواک زدن اصولی، بهترین روش برای جلوگیری از پوسیدگی است ولی نتایج تحقیقات اخیر نشان داده که غذا (به عنوان عامل کمی) و تغذیه (به عنوان عامل کیفی) هم در این زمینه نقش دارند...
چون اگر غذای وارد شده به حفره دهان متناسب با ساختار اجزای درون دهان (مخاط، دندان‌ها و... ) باشد، مسواک‌زدن آسان‌تر خواهد شد. مسواک فقط قادر به تمیز کردن سطوح است نه شیارهای عمیق و فواصل بین دندانی.
آنچه مطالعه‌های امروز غربی به آن اشاره می‌کنند، در متون اسلامی مربوط به 14 قرن پیش آمده است، درمورد تغذیه و مقدار آن، تناوب مصرف و محتویات غذای سالم به‌طور مفصل اشاره شده است و به علاقه‌مندان توصیه می‌کنم آنها را مطالعه کنند.
نقش فلوراید در جلوگیری از پوسیدگی دندان سال‌هاست که تایید شده است. تحقیقات تجربی و بررسی‌های علمی و نظری نشان داده‌اند که فلوراید با تماس موضعی (مانند خمیردندان‌ها، ژل‌ها، فوم‌ها و...) دراثر فعل و انفعالات شیمیایی بر مینای دندان اثر می‌گذارد و دندان را نسبت به پوسیدگی مقاوم می‌کند.
فلوراید به خمیردندان یا دهان‌شویه‌ها افزوده می‌شود. این محصولات در فروشگاه‌ها در دسترس عموم است و مصرف آنها نیازی به تجویز دندان‌پزشک ندارد.
در بعضی شهرها و مناطق به علت وجود فلوراید زیاد در آب، استفاده از خمیردندان یا دهان‌شویه فلورایددار باعث بروز مشکلاتی در دندان‌های مصرف‌کننده می‌شود. بنابراین دندان‌پزشک، خمیردندان بدون فلوراید را برای ساکنان این مناطق توصیه می‌کند.
اما خارج کردن آب از دهان و غرغره، فقط برای بزرگسالان امکان‌پذیر است و کودکان و خردسالان نمی‌توانند بزاق مخلوط با خمیردندان یا دهان‌شویه فلورایددار را از دهان بیرون بریزند. خوشبختانه کودکان زیر2 سال که فقط تعدادی دندان‌های شیری دارند، به‌طور معمول نیازی به فلوراید ندارند. برای کودکان مبتلا به نواقص ساختاری دندان، اختلالات مینا یا عاج‌دندان، پوسیدگی‌های زودرس در اثر خوردن شیر هنگام خواب (چه شیرمادر یا شیرشیشه)، برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی، باید درمان‌هایی انجام شود که فقط در مطب دندانپزشکی قابل انجام و مهم تر از مصرف فلوراید است. والدین باید زمان‌بندی تغذیه کودک را طوری طراحی کنند که قبل از خواب یا حین خواب کودک نیازی به شیر نداشته باشد. برای کنترل پوسیدگی‌ها و درمان دندان‌ها نیز باید به دندان‌پزشک مراجعه شود. به مرور در سنین 3 سالگی تا 6 سالگی، کودک می‌تواند از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کند. معمولا میزان فلوراید خمیردندان مخصوص کودکان کمتر از بزرگسالان است. خوشبختانه این نوع خمیردندان‌ها در فروشگاه‌ها در دسترس عموم قرار دارد.
چون اگر غذای وارد شده به حفره دهان متناسب با ساختار اجزای درون دهان (مخاط، دندان‌ها و... ) باشد، مسواک‌زدن آسان‌تر خواهد شد. مسواک فقط قادر به تمیز کردن سطوح است نه شیارهای عمیق و فواصل بین دندانی.
آنچه مطالعه‌های امروز غربی به آن اشاره می‌کنند، در متون اسلامی مربوط به 14 قرن پیش آمده است، درمورد تغذیه و مقدار آن، تناوب مصرف و محتویات غذای سالم به‌طور مفصل اشاره شده است و به علاقه‌مندان توصیه می‌کنم آنها را مطالعه کنند.
نقش فلوراید در جلوگیری از پوسیدگی دندان سال‌هاست که تایید شده است. تحقیقات تجربی و بررسی‌های علمی و نظری نشان داده‌اند که فلوراید با تماس موضعی (مانند خمیردندان‌ها، ژل‌ها، فوم‌ها و...) دراثر فعل و انفعالات شیمیایی بر مینای دندان اثر می‌گذارد و دندان را نسبت به پوسیدگی مقاوم می‌کند.
فلوراید به خمیردندان یا دهان‌شویه‌ها افزوده می‌شود. این محصولات در فروشگاه‌ها در دسترس عموم است و مصرف آنها نیازی به تجویز دندان‌پزشک ندارد.
در بعضی شهرها و مناطق به علت وجود فلوراید زیاد در آب، استفاده از خمیردندان یا دهان‌شویه فلورایددار باعث بروز مشکلاتی در دندان‌های مصرف‌کننده می‌شود. بنابراین دندان‌پزشک، خمیردندان بدون فلوراید را برای ساکنان این مناطق توصیه می‌کند.
اما خارج کردن آب از دهان و غرغره، فقط برای بزرگسالان امکان‌پذیر است و کودکان و خردسالان نمی‌توانند بزاق مخلوط با خمیردندان یا دهان‌شویه فلورایددار را از دهان بیرون بریزند. خوشبختانه کودکان زیر2 سال که فقط تعدادی دندان‌های شیری دارند، به‌طور معمول نیازی به فلوراید ندارند. برای کودکان مبتلا به نواقص ساختاری دندان، اختلالات مینا یا عاج‌دندان، پوسیدگی‌های زودرس در اثر خوردن شیر هنگام خواب (چه شیرمادر یا شیرشیشه)، برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی، باید درمان‌هایی انجام شود که فقط در مطب دندانپزشکی قابل انجام و مهم تر از مصرف فلوراید است. والدین باید زمان‌بندی تغذیه کودک را طوری طراحی کنند که قبل از خواب یا حین خواب کودک نیازی به شیر نداشته باشد. برای کنترل پوسیدگی‌ها و درمان دندان‌ها نیز باید به دندان‌پزشک مراجعه شود. به مرور در سنین 3 سالگی تا 6 سالگی، کودک می‌تواند از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کند. معمولا میزان فلوراید خمیردندان مخصوص کودکان کمتر از بزرگسالان است. خوشبختانه این نوع خمیردندان‌ها در فروشگاه‌ها در دسترس عموم قرار دارد.
پی‌نوشت‌ها:
* متخصص ارتودنسی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
منبع:هفته نامه سلامت/ج
