نویسنده: راضیه محمد زاده
1)پیامبران بر پشت می خوابند.
2)مؤمن بردست راست رو به قبله می خوابد.
3)پادشاهان بر دست چپ می خوابند.
4)شیطان بر رو افتاده می خوابد.
از این حدیث استفاده می شود که وظیفه ی ما این است که اگر اطفالمان به طور دمر خوابیدند آنها را به طرف راست برگردانیم.
اگر نوزاد در کنار مادر می خوابد، به توصیه ی امام صادق(ع)مادر او را در طرف چپ خود بخواباند.این توصیه قرن ها مثل یک سفارش زاید و بی مورد جلوه می کرد.اما اکنون اثر آرامش بخش شنیدن صدای قلب مادر برای نوزاد -که در رحم نیز با آن صدا آشنا بود -به اثبات رسیده است.
مطلب دیگر زمزمه های نرم و لطیف مادر است که به کودک احساس آرامش می دهد.اما این هم نباید به صورت عادت در آید.هم چنین در کودکان بزرگ تر داستان های شیرین کودکانه خواب آرام و راحتی را برایشان فراهم می سازد.
بعضی از اطفال عادت دارند که در رختخوابشان حتماً عروسک و یا اسباب بازی ...در کنارشان باشد که اشکالی ندارد.
2-کم تجربگی مادر
3-کم شیری مادر
4-هواخوری
5-گوش درد کودکان:علامتش این است که یک طرف یا دو طرف گوش برافروخته و گونه ی همان طرف سرخ و متورم شده و با اندک فشار انگشت به زیر گوش، کودک به فریاد می آید.
ب)بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید تا قبل از این که تورم گوش داخلی سبب پارگی پرده ی صماخ گردد طفل معالجه شود.
6-تنگی نفس و خارش های مخصوص.
7-دیگر علل جسمانی از جمله علل مهم بی خوابی های نوزادان عوارض عضوی است.
2-بیدار شدن طفل در نیمه ی شب.
این عمل ممکن است هفته ها به طول بینجامد ولی علی القاعده باید مؤثر واقع شود اگر طفل به علت مسافرت مادر متوحش است باید تا چند هفته هر روز این عمل را تکرار کرد و اگر ترس او از جدایی به علت کار روزانه ی مادر در بیرون خانه است باید مادر با مهربانی و قیافه ای متبسم و مطمئن از او خداحافظی کند.اگر قیافه ای غمگین و غصه دار و نامطمئن به خود بگیرد ناراحتی خاطر او افزایش می یابد.
اگر فرزند از خیس کردن بسترش ناراحت است باید او را مطمئن ساخت که در صورت بروز چنین مسأله ای چندان اشکالی نخواهد داشت زیرا عشق و محبت شما نسبت به او تغییر نخواهد کرد.مواظبت و محافظت بیش از حد ترس اطفال را بیشتر می کند.
طفل با کثیف کردن خود شما را دلتنگ و متأثر و مضطرب می سازد و این خود نوعی پرخاش گری است.
فوایدی که طفل از بیماری شب ادراری می برد:اگر چه بیماری ناخودآگاه است اما فواید آن واقعی و قابل لمس است.فوایدی را که در بالا گفته شد، منافع ثانوی می نامیم.
2-تولد نوزاد دیگر.
3-اضطراب و کنجکاوی در مورد مسایل جنسی.
4-شکست های تحصیلی.
5-دشواری های انطباق با محیط و به خصوص کشمکش های خانوادگی.
6-جدایی و طلاق.
7-مواقعی که والدین با یکدیگر توافق ندارند.
8-نه گفتن های مکرر به طفل.
اینها طفل را به سوی احساس عدم امنیت سوق می دهند.
هنگامی که محیط خانواده ناجور است، وقتی که دید و بازدیدهای خانوادگی زیاد می شود و آهنگ عادی زندگی طفل برهم می خورد، شب ادراری تشدید می شود.باید کاملاً درک کنیم که شب ادراری علت واحدی ندارد.
او را نترسانید و خجل نسازید، برعکس به او امتیازات بهبودی را نشان داده، برایش موفقیت آرزو کنید ...او را در بزرگ شدن تشویق کنید.
به او نشان دهید که چرا خطاکار است.
اعتماد او را به خود جلب کنید.
به او حالی کنید که چطور باید در آینده عمل کند.
علاقه و محبت خود را از اعم این که بسترش را خیس کند و یا نکند به او نشان دهید.
محبت مادرانه با مقدار ادراری که طفل بیمار دفع می کند اندازه گرفته نمی شود.
یک فضای خانوادگی بدون دغدغه و خالی از اضطراب و تشویش مداوم، از این بیماری به مقدار قابل توجهی می کاهد.
هر چه بیشتر او را در زندگی شخصی خود دخالت دهید.
با گذشت باشید، کمی آزادی، کمی بی ملاحظه بودن و چند شکست تحصیلی حق هر طفلی است.در مورد او جدی تر از آنکه نسبت به خود هستید نباشید.
اقدامات شما باید منظم و معتدل باشد، از کودکان خود معتدل تر باشید.
«اطفال خود را به خاطر گریه کردنشان نزنید.چرا که گریه ی ایشان تا چهار ماه گواهی است (لا اله الا الله)و چهار ماه صلوات بر محمد(ص)است و چهار ماه دعا برای پدر و مادر».
بعضی از شیرخواران بسیار آرام و با حوصله و پرتحمل هستند.بعضی دیگر با مختصر ناراحتی گریه ی زیادی می کنند.علت آن طبیعی و ذاتی است.
نوزاد ممکن است در هفته های اول تولد، در هر یک ساعت هشت دقیقه گریه کند.
عده ای معتقدند اگر در هفته های اول تولد به مجرد اینکه نوزاد گریه کرد، به او توجه شود، او را بلند و نوازش کنند و در بغل گیرند (تکان دادن کودک ضرورت ندارد)، و اگر موقع شیر دادن است به وی شیر دهند و اگر شیر خورده است به او کمی آب دهند، به تدریج مشکل گریه ی کودک از بین خواهد رفت.
کودک در مقابل ناراحتی های مختلف خود ممکن است به اشکال و صور مختلف گریه کند.بعضی از مادران از چگونگی گریه ی کودک خود می توانند بفهمند که کودک چه می خواهد.گریه ی گرسنگی با گریه عمیق سوتی شکل ناشی از درد، تفاوت دارد.
مادر به راحتی گریه ی ناشی از خستگی کودک را از گریه ی گرسنگی تشخیص می دهد.
«ای مفضّل منفعتی را که به سبب گریه کردن برای اطفال حاصل می شود بشناس و بدان که در مغز سر اطفال رطوبتی است که اگر در مغز باقی بماند بلاهای بزرگ بر آنها روی می آورد.بلاها و علل بزرگ از قبیل نابینایی و غیره.پس گریه، آن رطوبت را از سر اطفال بیرون می آورد.سپس صحت بدن و سلامتی چشمان آنها را تعقیب می نماید.کودک به وسیله ی گریه متنفع می شود و اما پدر و مادر منفعت گریه را نمی دانند و کارشان این است که او را ساکت کنند و در امر خشنودی او سعی و کوشش دارند که گریه نکند و به کارهایی دست می زنند که او خشنود شود و گریه نکند و نمی دانند که گریه کردن برای او نیکوتر و زیباتر است»(1).
علت دیگر گریه ی کودک این است که می خواهد در برخورد با هر شیئی در محیط خود تجربه ای بیاموزد و مهارتی یاد گیرد، ولی پدر و مادر برای محافظت کودک، او را از این برخوردها محروم می کنند.گریه کردن کودک ممکن است نتیجه ی این امر نیز باشد که پدر و مادر قبل از سنی که کودک قادر باشد و درک کند، از او انتظاراتی دارند.مخصوصاً در مورد کنترل ادرار و مدفوع، تمیز بودن، غذا خوردن و رفتار او با کودکان دیگر و با بزرگترها، اگر توجه به قدرت فکری و جسمی او نشود و به کودک امر و نهی بیش از حد شود منجر به گریه کردن کودک خواهد شد.
همان علل گریه کردن سال اول کودکان موجب گریه کردن کودک بعد از سن یک سالگی نیز خواهد شد.از طرف دیگر خستگی از کار و مشکلات اجتماعی و زندگی ممکن است قدرت تحمل پدر و مادر را کم کند و با انتظارات کودک تطبیق نکند و در نتیجه تضادی بین پدر و مادر و کودک به وجود آید و منجر به گریه کردن و اشک ریختن کودک گردد.در چنین حالتی، عصبانیت و تحمل ناپذیری پدر و مادر بیشتر خواهد شد.باید توجه داشت کودک قدرت درک و فهم مشکلات پدر و مادر را نداشته و از آنها اطلاعی ندارد.
اگر کودک کلمه ی «بله و نه»را یاد نگرفته باشد، برای بدست آوردن تمایلات خود گریه خواهد کرد.اگر کودک حس کند که با گریه کردن توجه پدر و مادر را بدست می آورد و خواسته اش عملی می شود، برای جزئی ترین چیزی گریه را سر خواهد داد.
آنچه گریه ی کودک و ناراحتی های مادر را کم می کند عاطفه و محبت و دوری از پرخاش و کج خلقی با کودک است.زیرا کودکان به محبت و عاطفه نیاز دارند نه پرخاش و خشونت(2).
محبت و علاقه، درخواست طبیعی کودک است و از راه آن باید چشمش به دنیای آینده روشن گردد و راه زندگی در دل او زنده شود.محبت نیاز اساسی برای ادامه ی حیات طفل است.
نوع محبتی که فرزند می طلبد با دیگر افراد فرق دارد.
محبت والدین حتی سرنوشت زندگی طفل را معین می سازد.بر اساس بررسی ها یکی از عواملی که به هنگام بیماری در درمان طفل مؤثر است، مهر و محبت والدین می باشد.
-نگاه کردن پدر و مادر به فرزندش ثواب آزاد کردن یک انسان را دارد.
رسول اکرم(ص)فرمودند:به بزرگ سالان خود احترام کنید و نسبت به کودکان خویش ترحم و عطوفت نمایید.
امام صادق(ع)فرمودند:مردی که نسبت به فرزند خود محبت بسیار دارد مشمول رحمت و عنایت مخصوص خداوند بزرگ است.
رسول اکرم(ص)فرمودند:کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان رئوف و مهربان باشید.
رسول اکرم(ص)فرمودند:آن کس که فرزند خود را ببوسد، حسنه ای در نامه ی عمل او ثبت خواهد شد و آن کس که فرزند خود را شاد کند خداوند او را در قیامت مسرور می نماید.
پیامبر اکرم در جواب کسی که فرموده من ده فرزند دارم و هرگز آنان را نبوسیده ام، فرمودند:...خداوند ریشه ی رحمت و شفقت را از قلب تو کنده است.
حضرت علی(ع)فرمودند:بوسه زدن به چهره ی کودک از مهر ومحبت سرچشمه می گیرد و موجب عنایت پروردگار است و بوسیدن دست پدر و مادر نیز عبادت است.
حضرت صادق(ع)فرمودند:چه بسا خداوند به خاطر مهر و نوازش اش فرزند، پدر را مورد عفو و بخشش قرار دهد.
حضرت علی(ع)فرمودند:فرزندان ما پاره های جگر ما هستند.
درکتاب مکارم الاخلاق از کتاب محاسن نقل کرده که حضرت موسی از خداوند پرسید که افضل اعمال کدام است؟ فرمود:مهمترین اعمال دوست داشتن اطفال است، زیرا من آنان را با سرشتی پاک آفریده ام و فطرت آنان را با توحید و خداشناسی آمیخته و سرشته ام.
طفلی که از مادر محبت نمی بیند عصبانی و ناراضی است، دچار تندخویی و خشونت است، به هیچ کس رحم و شفقت ندارد و نسبت به همه چیز و همه کس بدخواه است.احساسات او در مسیر غلط و توجه او منحصراً در مسیر رفع نیاز شخصی است.به هر محبت تصنعی یا واقعی تسلیم می شود.راز انحراف بسیاری از دختران و تسلیم آنها به فحشا و نیز هم جنس بازی پسران بر این اساس می تواند قابل توجیه باشد، زیرا او با دنیایی از مهر و محبت جدید مواجه و فوراً تسلیم می شود.
در بعضی مواقع ناراحتی های روحی و فشارهای روانی کار آنها را به دیوانگی و یا خودکشی می کشاند.زیرا چنین اطفالی که پدر و مادر بی قید و شرط به خواسته های خوب و بد آنها جامه ی عمل می پوشانند، دیکتاتور و از خود راضی بار آمده و روحی ضعیف و روانی زود رنج دارند.در نتیجه از دوران کودکی تا پایان عمر در مقابل کوچک ترین ناملایمات و ضعیف ترین ناکامی آزرده خاطر و ناراحت می شوند و در نبردهای زندگی زود شکست می خورند.
محبت های بی حساب سبب طفیلی بار آمدن و درهم شکستن اعتماد به نفس و حس استقلال و مسئولیت شخصی می شود.در بزرگی چون توقعات آنها، در جامعه خریدار ندارد، دچار اضطراب و هیجان گشته و سرانجام عقده ی حقارت پیدا می کنند.
امام باقر(ع)می فرمایند:بدترین پدران کسانی هستند که درنیکی و محبت نسبت به فرزندان خود از حد تجاوز کرده و به زیاده روی و افراط می گرایند.
از علایم دیگر آن، پرتوقع و لوس بودن، عدم احساس مسئولیت، کاهش رشد عقلی و تجاوز به حقوق دیگران می باشد. کودک نیازمند است از محبت متعادل برخوردار گردد.
پیامبر(ص)فرمودند:هنگامی که کسی را دوست می دارید محبت خویش را اظهار کنید.اظهار محبت صلح و صفا به وجود می آورد و شما را به هم نزدیک می سازد.
قرآن:الذین آمنوا اشدّ حبّاً لله(4)کسانی که ایمان آوردند محبتشان به خدا بیشتر است.
امام صادق(ع)می فرمایند:هل الدین الّا الحبّ مگر دین غیر از محبت چه چیز دیگری است.
2-از محبت های سر سری پرهیز شود.کودک به صداقت احتیاج دارد.سعی شود عواطف کودک شناخته شود و براساس آنها عمل شود.
3-محبت و حمایت کودک نباید به صورت تطمیع و رشوه باشد (مثلاً اگر این کار را کردی، تو را دوست دارم، بلکه خوشحال می شوم بهتر است).
4-محبت باید به موقع و به جا باشد و تحسین کار امروز کودک نباید به فردا موکول شود.
5-مهرورزی ها بیشتر عملی باشد تا زبانی (کم تر بگویید مهربان باش، در عمل زمینه ها را برایش فراهم کنید).
6-محبت در حضور و غیاب فرزندان یکسان باشد.
7-محبت و خشونت پدر و مادر متناسب باشد.
8-محبت اثر سوء نداشته باشد.
9-بلاشرط باشد یعنی به خاطر زیبایی، رشد، شیرین زبانی، هوش سرشار و استعداد و ...نباشد.
10-محبت سرشار باشد، آن چنان که کل وجود او را در خود غرق کند.
2-روح همکاری و تعاون و نیکی کردن.
3-شکل گیری شخصیت.
4-پای بندی به زندگی و اخلاق.
5-عشق از بخیل، بخشنده، و از ناشکیبا و بی طاقت، متحمل و شکیبا می سازد.
6-مرهمی برای دل های رنجور.
7-خاموش کردن کینه ها.
8-تنبل را چالاک و زرنگ می سازد.
9-باهوشی کودک.
2-هیچ یک از پدر و مادر نکوشند که محبت و مهر کودک را انحصاری خود کنند.
3-مهرورزی والدین نباید مانعی برای مصونیت کودک از امرها و نهی ها شود.آن جا که جای مهر است مهربان باشند و امر و نهی ها را نیز در جای خود انجام دهند.
4-طبق سلیقه ی خودش ابراز کند.
5-دو جانبه باشد، هم ببیند هم ابراز کند.
1-پدر و مادر فرزند خود را ببوسند، او را در آغوش بگیرند، بر سر او دست بکشند و نوازشش کنند.(سعی کنید پیشانی او را ببوسید نه گونه اش را، بعد از 7 سالگی فشردن نباشد).
2-گاه به صورت تشویق و تحسین انجام گیرد.مانند خرید لباس یا اسباب بازی و غذاهای مورد علاقه ی او.
3-بی جا نباشد، با تشویق به حرکات و فعالیت او باشد.
4-به خاطر دلسوزی نباشد.
5-بیداری بر بالای سرش به هنگام بیماری.
6-آن چنان که او احساس نکند مظلوم است.
7-تبسم کردن.
سلام کنید، به حرفهایش گوش کنید، فرصت بحث بدهید، نکته ی جالبی دیدید تحسین کنید و احساسات او را جریحه دار نکنید.
اثرات نوازش مادرانه:سازندگی، روح همکاری و تعاون، نیکی کردن و شکل گیری شخصیت.محبت به کودک دل و جرأت می دهد، روحیه ی او را در برخورد با مشکلات و مصایب و از جمله بیماری ها قوی می سازد.در آینده او فردی صمیمی و مهرورز و با دیگران در جوشش است.مادر نگوید اگر محبت کنم لوس می شود و یا سوء استفاده می کند.روان شناسان گفته اند که اگر بچه لوس شود و یا از محبت سوء استفاده کند بهتر از آن است که محبت در دل باشد و بروز داده نشود(5).
برای ارتباط بیشتر و نشان دادن محبت به کودک به پیوست رجوع شود.خواندن سرود و شعر نوعی ارتباط با فرزند است.
پیامبر اکرم فرمودند:فرزند خود را تا 7 سال آزاد بگذار تا بازی کند.
و عنه(ص):من کان عنده صبیّ فلیتصاب له.
و نیز فرمودند:آن کس که نزد او کودکی است باید در پرورش وی، کودکانه رفتار نماید.
قال امیرالمؤمنین(ع):من کان له ولدٌ صباً.
امام علی فرمودند:کسی که کودکی دارد باید در راه تربیت او خود را تا سر حد طفولیت و کودکی تنزل دهد(6).
بازی یکی از ارکان آموزشی کودکان است و به آنها کمک می کند که اطلاعات فنی، نقش ها و ارزش هایی را که در دوران بزرگسالی برای فرد لازم است، به دست آورند.
بازی کودک، آیینه ی اجتماع است، چرا که ارزش های اساسی جامعه را بازگو کرده و به کودک انتقال می دهد.بازی عامل پیشرفت، خلاقیت، شعور و رشد اجتماعی و عاطفی است.
دخترها در 9-8 سالگی فقط 13% از وقت خود را به بازی اختصاص می دهند درحالی که پسرها در این حدود سنی، نزدیک 40% از وقتشان را بازی می کنند.
به واسطه ی بازی با دیگران است که کودک مشارکت، همکاری و داد و ستد را می آموزد.
یکی از ارزشهای اساسی بازی، این است که اجازه می دهد تا مقتضیات زندگی روزانه وارونه شود، کودک در بازی این امکان را می یابد که خودش را مسلط بر شرایط بیرونی قرار دهد، نه این که تابع آنها باشد.
همه ی کودکان به بازی نیاز دارند.حتی بچه های خیلی کوچک نیز از در آغوش گرفتن عروسکی نرم و به صدا در آوردن یک جغجغه یا کشیدن مهره های رنگارنگی که توسط کش به هم متصل هستند، لذت می برند.بازی نقش عمده تری در زندگی و احتیاجات روزمره ی هر کودک یک ساله ایفا می کند.گرچه درست نیست که اسباب بازی ها را پیش روی کودک کوچکی بگذارید و انتظار داشته باشید که خود را با آنها سرگرم کند.او علاوه بر بازی به همراهی شما نیازمند است.نه به این معنی که همه ی کارهایتان را کنار بگذارید و تمام وقت خود را صرف بازی با او کنید.بلکه قسمتی از وقت روزانه ی خود را به این منظور اختصاص دهید.زمانی که سرگرم انجام کارهای منزل هستید، می توانید با لحنی کودکانه با او صحبت کنید.در ابتدا با صدایی بلند می خندد و تا زمانی که شما به این بازی ادامه می دهید از آن لذت می برد و خود نیز پس از مدتی کوتاه دست هایش را بالای سر می گذارد و ادای شما را در می آورد.حتی اگر نتواند لغتی را ادا نماید شما با گفتن کلمه ی «دالی» به او نشان دهید که در این راه وقت گذرانی برای هر دوی شما لذت بخش است.
کودک عاشق بازی است و همه ی زندگی دوران طفولیت خود را در عین خستگی و حتی بیماری به آن اختصاص می دهد.
یک بازی خوب و اندیشیده، به اندازه ی یک کتاب برای کودک درس دارد.
در سایه ی بازی، طفل از کارهای مضر و خطرآفرین می گریزد و به سوی خیر و سازندگی پیش می رود.
دویدن، جهیدن و جست و خیز کودک راهی است به سوی رشد، و گامی است در جهت کاهش خطا و لغزش.
رسول خدا(ص)فرمودند:هر کس که کودکی دارد، باید لحظاتی از ایام را با او کودکی و بازی کند. بازی به کودک یاد می دهد که در برابر دشواری ها متحمل و در برابر صدمات و لطمات گوناگون، بدون ابراز درد و خستگی خوددار باشد.
کودک در بازی ها لیاقت و سازندگی خود را به نمایش می گذارد.
شک نیست که در ضمن بازی ده ها نکته ای اخلاقی و انضباطی را می توان به کودک تفهیم کرد و درسی عملی از پیروزی و شکست و موضع گیری در قبال آن را به بچه ها آموخت.
نکته ای که نباید فراموش شود، اهمیت پدر در تربیت کودک است و نباید نقش پدر را در تجربیاتی که کودک از بازی می آموزد، فراموش کنید.
هر پدری زمانی که از کار به منزل بر می گردد خسته است، ولی با این وجود خود را در برنامه هایی چون استحمام کودک سهیم می داند.در روزهای تعطیل نیز از بازی با کودک در حال رشد خود لذت می برد، پس مانع این کار نشوید.
بازی عاملی برای شناخت کودک است و این شناخت از جهاتی می تواند همه جانبه باشد -از جهتی می توان به وضع جسمی و توانایی های بدنی کودک پی برد و دریافت که او تا چه حد فرز و چابک است و اعضای او تا چه حد مهارت دارد -قدرت بدنش به چه میزان است و در چه کارهایی می تواند موفق باشد.
از سوی دیگر بازی کودک می تواند نشان دهنده ی وضع روانی کودک باشد و نشان دهد که آیا او فردی متعادل است یا غیر متعادل.هوش او، استعداد او و جنبه های عاطفی او به چه صورت است و توان مدیریت و رهبری او به چه میزان است.
بازی هم چنین می تواند وضع شخصیتی کودک را به ما معرفی نماید و معلوم کند که آیا او دارای اختلالات شخصیتی هست یا نه، سازگار است یا ناسازگار.در رفتار و اخلاقش اختلالی وجود دارد یا نه، چه عادت ناپسندی در اوست، آرام است یا خشن، تندخوست یا متعادل ....
اگر کودکی در خانه هم بازی نداشته باشد، وظیفه ی والدین سنگین تر می شود، آنها موظفند که ساعات بیشتری را در خانه صرف معاشرت و بازی با فرزندان کنند.
والدین در کنار دیگر برنامه های زندگی خود، باید برنامه ی بازی کودک را هم بگنجانند و آن را درس و تمرینی برای زندگی طفل تلقی کنند.
از حدود سنین 9 و از مرحله ی نوجوانی ضروری است که در بازی های گروهی شرایط جنسی و محیط مختلط را در نظر آوریم و برای هرگروه حساب کنیم که به چه امری نیازمندند.در بازی های آنها اصول و ضوابط اخلاق و معاشرت باید مورد نظر باشد.
بازی گروهی باید کودک را با نظام حیات اجتماعی آشنا کند، بر آگاهی های طفل در این زمینه بیفزاید، روح تجاوزکاری را در طفل از بین برده و موجبات انس و الفت و تعاون و مددکاری را در او به وجود آورد.
2-گاهی کودک ساعت ها با چیزی سرگرم می شود و می خواهد معمایی را حل کند، اما در آن موفق نمی شود.در چنین مواردی برای اینکه حوصله اش سر نرود و یا اعصابش خرد نشود، ضروری است آرام به او نزدیک شویم و کلید حل معما را در اختیارش بگذاریم.
3-در هفت سال او سعی کنید که به آزادی کودک در هنگام بازی احترام بگذارید، ولی در هفت سال دوم، بازی باید روی ضابطه و بر اساس تقسیم وقت برای بازی و تکلیف مدرسه صورت گیرد.
4-مراقبت کنیم تا بازی، صورت خلافی پیدا نکند و دلبستگی شدید پدید نیاورد که کودک ناگزیر شود از دیگر کارهای خود دست بردارد.
5-کودک باید عادت کند نخست یک بازی را تمام کند و آن گاه به بازی دیگر بپردازد، آن چنان نباشد که کارهایش نیمه تمام بماند و این عادت ناروا در او ریشه دار گردد.
6-بازی های دوران کودکی را از دوران نوجوانی جدا کنیم و به خاطر داشته باشیم که بازی های کودکانه باید همراه با آموزش مهارت های حرکتی، رشد جسمانی، آموزش فنون، مهارت ها و راه و رسم های معاشرت باشد.
7-در بازی ها سعی کنیم روابط بالغ و نوجوان و یا روابط آنها را با کودک زیر نظر بگیریم تا موجب تخلف، آلودگی و انحراف درکودک و نوجوان نشود.
8-در بازی ها، هدف تولیدی تعقیب نمی شود، ولی ایرادی هم ندارد که والدین و مربیان در ضمن فعالیت آزاد بدون اعمال فشار و اجبار با رعایت ذوق و علاقه ی کودک به آن کار هم بپردازند.
ای مطلب گاه نیز به ابتکار دارد.اما غالباً کودک خود به یاری شما آمده و ابتکار عمل را در دست خواهد گرفت زیرا به زودی متوجه خواهید شد که کودکان از سن سه یا چهار سالگی مبتکرتر از شما بوده و شما را مجبور به تبعیت از خود خواهند نمود.
این گونه تقلید از اعمال شما به وسیله ی کودکان بدان معنی است که از شما دعوت می کنند تا درباره ی موضوعاتی که ذهن آنان را به خود مشغول داشته و بیان آنها برایشان مشکل است به گفتگو بنشینید.در این گونه مواقع است که فرزند شما از این بازی استفاده می کند به ویژه اینکه عادت شما این باشد که درباره ی کلیه ی موضوعات با وی با صراحت گفتگو کنید.
*بازی وانمودی، هوش حسی کودک را به تفکری عمیق تر بدل می کند و ذهن او را انعطاف پذیرتر و خلاق تر می سازد.
بازی کودک چیزی بیش تر از سرگرمی است -بازی بخش حیاتی رشد عقلی، اجتاعی و عاطفی فرزند شماست -یک پسر بچه ی یازده ماهه با چهار دست و پا به طرف یک فنجان خالی می رود، آن را بر می دارد، با صدای بلند دو سه قورت از آن می نوشد، بعد به پدر و مادرش نگاه می کند و می خندد.دخترکی دو سه ساله عروسکش را در گهواره می گذارد و می گوید:«لالا-لالا»بعد آن را بلند می کند و دوباره به تکرار همان کار می پردازد.دختر و پسری که هر دو سه ساله اند، وانمود می کنند که با ماشین به مسافرت رفته اند.در راه کلاه به سر می گذارند، بنزین تمام می کنند، تصادف می کنند، برای کمک به یک بچه ی مریض نگه می دارند و درباره ی اینکه چه کسی باید رانندگی کند با هم بحث می کنند.
از حدود یک سالگی، بازی بچه هایی که در آن کارهایی را بازسازی می کنند و یا وانمود می کنند که به انجام آن مشغولند، شروع می شود و تا چند سال ادامه می یابد.این قبیل بازی ها جایگاه بسیار مهمی در رشد کودک دارند.
برای بچه ها بازی وانمودی راهی برای یکسان کردن اطلاعات درباره خودشان و جهان است، راهی برای مفهوم نمودن واقعیت بیرونی توسط بازسازی آن در بازی.مادر یک دختر بیست ماهه می گوید:«خیلی تعجب می کنم که چطور وقایع روزمره به سرعت جزیی از بازی بچه ام می شود.یک روز او دید که من چطور تخم مرغ را می زنم تا خاگینه درست کنم، روز بعد همان را بازی کرد».
برای نمونه سر خود و بعد سر مادرش را شانه می کند.وانمود به نوشیدن از بطری می کند و سپس به عروسکش با بطری غذا می دهد.گوشی تلفن را به به گوشش می گذارد، بعد شماره می گیرد.عروسکش را می بوسد، آن را در رختخوابش می گذارد و سپس به آن غذا می دهد.
برای نمونه به نوشیدن شیر از بطری عروسکش می پردازد.از قاشقی خالی چیز می خورد.با چشمانی بسته و لبخندی شرمگینانه وانمود می کند که خوابیده است.
برای مثال مادر یا عروسک خود را تیمار می کند.سگ اساب بازی اش را بالا و پایین می کند و صدای پارس از خود در می آورد.
مثلاً یک پیچ گوشتی برداشته، می گوید:«مسواک»و عمل مسواک زدن را انجام می دهد.مواد غذایی مورد بازی را در دیگی می ریزد.هم می زند و پیش از آنکه به مادرش غذا بدهد می گوید:«سوپ»بعد از اینکه غذا داد می پرسد:«بس؟»
مثال برای جستجو:اتوی اسباب بازی را پیدا می کند، دنبال پارچه می گردد، بعضی چیزها را این طرف و آن طرف می اندازد و بعد از پیدا کردن پارچه آن را اتو می کند.
مثال برای آماده کردن:عروسکش و یک شانه را بر می دارد، کلاه او را بر می دارد و سرش را شانه می کند.جلوی عروسک خود فنجان و قاشق می گذارد، بعد به او غذا می دهد.
کودک باید سرعت حرکت اشیاء را تشخیص دهد و با حرکت پاهای خود هماهنگ سازد.
برای این منظور اطفال بین 2 تا 3 ساله می توانند از توپ های فوتبال و حلقه های لاستیکی استفاده نمایند.کودک باید بیاموزد که:
1-حلقه ی لاستیکی را به حرکت در آورد.
2-خود را با حرکت حلقه هماهنگ سازد.
3-موقعی که فرزند به دنبال توپ یا حلقه ی لاستیکی می دود، سعی کنید با حرکات هماهنگ همراه او بدوید.
4-حلقه ی لاستیکی و یا توپ بازی را از روی مسیری که قبلاً مشخص شده بیندازید.
این نوع تمرینات را می توان با لاستیک های کهنه ی دوچرخه -سه چرخه و کالسکه انجام داد.
برای این که فرزند شما بتواند تعادل خود را حفظ کند، او را بر روی چوب و یا جایی که شیب دارد راه ببرید.
کودکان علاقه ی وافری به آویزان شدن دارند چون احساس می کنند که قادر به تحمل وزن خود می باشند.
معلق نگه داشتن، یکی از علایم مهم قدرت و ورزیدگی بدن کودکان است.
تقویت قدرت نگاه دارنده ی اطفال، بستگی تام به قدرت پاها، لگن خاصره و قدرت شانه دارد.برای این منظور فرزند شما می تواند به دستان شما یا به قسمتی از تاب، آویزان شده و مرتباً حرکت نماید. اگر فرزندتان تمرینات را با دست شما انجام می دهد، سعی کنید که او را به بالا و پایین ببرید و در صورت استفاده از تاب، باید کودک را تا حد امکان به جهات مختلف حرکت دهید.
اگر کودک شما بخواهد به وسیله ای آویزان شود، سعی کنید ران او را گرفته و بلند نمایید.تشخیص قدرت آویزان شدن کودک را می توان از طرز قرار گرفتن سر آنها تشخیص داد.در صورتی که سر کودک به موازات شانه ها بالا رود، کودک قادر به این حرکات می باشد، در غیر این صورت او قادر به انجام تمرینات نیست.
با وسایل ارزان قیمت و غیر ضروری، زمینه فعالیت های حرکتی متنوع را برای فرزندان خود فراهم آورید.
قدرت تحرکی قابل اطمینان کودکان فقط از تمرین ناشی می شود برای این منظور تمرینات مختلفی وجود دارد، مثلاً سعی کنید:
1-فرزند شما از بین دو طناب عبور کند، بدون اینکه با طناب تماس پیدا کند.
2-یک بادکنک را در جهت مشخصی به هوا پرتاب کند.
3-از روی چوب باریکی راه برود.
4-در حالت ایستاده زانوی خود را به پیشانی نزدیک نماید.
تمرینات باید متنوع باشد.
ادامه دارد...
طرز خوابانیدن کودک:
امیرالمؤمنین علی(ع)، خواب بر 4 قسم است:1)پیامبران بر پشت می خوابند.
2)مؤمن بردست راست رو به قبله می خوابد.
3)پادشاهان بر دست چپ می خوابند.
4)شیطان بر رو افتاده می خوابد.
از این حدیث استفاده می شود که وظیفه ی ما این است که اگر اطفالمان به طور دمر خوابیدند آنها را به طرف راست برگردانیم.
اگر نوزاد در کنار مادر می خوابد، به توصیه ی امام صادق(ع)مادر او را در طرف چپ خود بخواباند.این توصیه قرن ها مثل یک سفارش زاید و بی مورد جلوه می کرد.اما اکنون اثر آرامش بخش شنیدن صدای قلب مادر برای نوزاد -که در رحم نیز با آن صدا آشنا بود -به اثبات رسیده است.
تکان دادن کودک و زمزمه ی مادر برای او
نوزاد از سر و صدای زیاد و جا به جا شدن متنفر است.اما مخالف تکان دادن نیست، او دوست دارد در آغوش مادر یا در گهواره تکان داده شود.از تکان دادن احساس آرامش و دل گرمی می کند زیرا حرکت نشانه ی آن است که کسی در نزدیکی او وجود دارد و مراقبش می باشد.در صورتی که خاموشی و بی حرکتی نشانه ی تنهایی است؛ اما نباید چنان شود که به صورت عادت درآید زیرا عادتی است که خیلی دیر ترک می شود.مطلب دیگر زمزمه های نرم و لطیف مادر است که به کودک احساس آرامش می دهد.اما این هم نباید به صورت عادت در آید.هم چنین در کودکان بزرگ تر داستان های شیرین کودکانه خواب آرام و راحتی را برایشان فراهم می سازد.
بعضی از اطفال عادت دارند که در رختخوابشان حتماً عروسک و یا اسباب بازی ...در کنارشان باشد که اشکالی ندارد.
اثر خواب مرتب و نامرتب
به طور خلاصه باید کودک را از بدو تولد به خواب عادت داد و این خواب خوب باید در تمام دوران کودکی ادامه یابد.بی خوابی یکی از عوارض دوران کودکی است و علایم آن مرتب نخوابیدن و کم شدن اشتها است که رفته رفته او را موجودی عصبانی و تندخو بار آورده و حس بی اعتمادی و پریشانی در او بوجود می آید و موجودی نامنظم و لجباز می شود.بچه هایی که در اثر بی خوابی خسته می شوند و یا برعکس، خستگی آنان را بی خواب می نماید بدنشان رنجور شده و تدابیر بهداشتی کم تر در آنها مؤثر خواهد شد و این بی خوابی سنگ زیربنای بیماری هی مهم خواهد شد.بنابراین به هر نحوی که هست باید کودک به قدر کافی و به طور طبیعی بخوابد.علل بی خوابی های کودکان
1-کسر تغذیه: نه به جهت کمبود شیر مادر بلکه هنگام شیر خوردن به علت غلبه ی خواب بر کودک و یا ناتوانی، خسته شده و از مکیدن باز می ماند، در نتیجه به مقدار لازم شیر نخورده و به علت گرسنگی زود بیدار می شود، فریاد می کشد و نمی خوابد.2-کم تجربگی مادر
3-کم شیری مادر
4-هواخوری
5-گوش درد کودکان:علامتش این است که یک طرف یا دو طرف گوش برافروخته و گونه ی همان طرف سرخ و متورم شده و با اندک فشار انگشت به زیر گوش، کودک به فریاد می آید.
راه از بین بردن:
الف)به محض اطلاع و تشخیص گوش درد، پارچه ی گرم شده روی گوش کودک گذارده و با کلاه، سر و گوش کودک را پوشانده تا از جریان سریع هوا محفوظ بماند.ب)بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید تا قبل از این که تورم گوش داخلی سبب پارگی پرده ی صماخ گردد طفل معالجه شود.
6-تنگی نفس و خارش های مخصوص.
7-دیگر علل جسمانی از جمله علل مهم بی خوابی های نوزادان عوارض عضوی است.
علل بی خوابی در کودکان بزرگ
1-کم خونی، 2-کسر ویتامین های مختلف، 3-خارش مخصوص لثه ها به علت بروز دندان ها، 4-تب های مختلف، گلو درد، گوش درد، برنشیت، مالاریا، و ...، 5-بیماری های جلدی خارش دار کودکان.علل دیگر بی خوابی های کودکان
1-امتناع از رفتن به رختخواب.2-بیدار شدن طفل در نیمه ی شب.
راه از بین بردن و وحشت و اضطراب در کودک
اگر طفل از تنها خوابیدن فوق العاده وحشت دارد بهترین و سالم ترین ولی مشکل ترین کارها آن است که در نهایت آرامش و خونسردی در کنار گهواره یا تختخواب طفل بنشینید تا طفل به خواب رود و قبل از این که بخوابد هرگز سعی نکنید پنهانی از اتاق خارج شوید زیرا عمل طفل را مجدداً متوحش و او را بیشتر خواب زده می کند و بیدارش نگاه می دارد.این عمل ممکن است هفته ها به طول بینجامد ولی علی القاعده باید مؤثر واقع شود اگر طفل به علت مسافرت مادر متوحش است باید تا چند هفته هر روز این عمل را تکرار کرد و اگر ترس او از جدایی به علت کار روزانه ی مادر در بیرون خانه است باید مادر با مهربانی و قیافه ای متبسم و مطمئن از او خداحافظی کند.اگر قیافه ای غمگین و غصه دار و نامطمئن به خود بگیرد ناراحتی خاطر او افزایش می یابد.
شب ادراری
یکی از وظایف اساسی که همه ی کودکان با آن موجه می شوند پرورش خویشتن داری است.منظور ما از خویشتن داری روندی است که طی آن کودک از انجام آنچه موجب خشنودی اش می شود امتناع می ورزد یا آن را به تأخیر می اندازد؛ چون معیارهای سنجیده و مسؤولانه تری برای رفتار خود قائل است.شب ادراری یکی از مشکلات مربوط به خویشتن داری است که غالباً والدین کودکان زیر شش ساله و یا بزرگ تر را به چالش می طلبد.اگر فرزند از خیس کردن بسترش ناراحت است باید او را مطمئن ساخت که در صورت بروز چنین مسأله ای چندان اشکالی نخواهد داشت زیرا عشق و محبت شما نسبت به او تغییر نخواهد کرد.مواظبت و محافظت بیش از حد ترس اطفال را بیشتر می کند.
طفل با کثیف کردن خود شما را دلتنگ و متأثر و مضطرب می سازد و این خود نوعی پرخاش گری است.
فوایدی که طفل از بیماری شب ادراری می برد:اگر چه بیماری ناخودآگاه است اما فواید آن واقعی و قابل لمس است.فوایدی را که در بالا گفته شد، منافع ثانوی می نامیم.
چه وقت طفل بستر خود را خیس می کند:
1-علل پزشکی مانند عفونت مجاری ادرار.2-تولد نوزاد دیگر.
3-اضطراب و کنجکاوی در مورد مسایل جنسی.
4-شکست های تحصیلی.
5-دشواری های انطباق با محیط و به خصوص کشمکش های خانوادگی.
6-جدایی و طلاق.
7-مواقعی که والدین با یکدیگر توافق ندارند.
8-نه گفتن های مکرر به طفل.
اینها طفل را به سوی احساس عدم امنیت سوق می دهند.
هنگامی که محیط خانواده ناجور است، وقتی که دید و بازدیدهای خانوادگی زیاد می شود و آهنگ عادی زندگی طفل برهم می خورد، شب ادراری تشدید می شود.باید کاملاً درک کنیم که شب ادراری علت واحدی ندارد.
چه باید کرد؟
به کودک خود اعتماد کنید.یک فضای شاد، آرام و اطمینان بخش بیش از هر داروی دیگری در درمان او مؤثر است.او را نترسانید و خجل نسازید، برعکس به او امتیازات بهبودی را نشان داده، برایش موفقیت آرزو کنید ...او را در بزرگ شدن تشویق کنید.
به او نشان دهید که چرا خطاکار است.
اعتماد او را به خود جلب کنید.
به او حالی کنید که چطور باید در آینده عمل کند.
علاقه و محبت خود را از اعم این که بسترش را خیس کند و یا نکند به او نشان دهید.
محبت مادرانه با مقدار ادراری که طفل بیمار دفع می کند اندازه گرفته نمی شود.
یک فضای خانوادگی بدون دغدغه و خالی از اضطراب و تشویش مداوم، از این بیماری به مقدار قابل توجهی می کاهد.
هر چه بیشتر او را در زندگی شخصی خود دخالت دهید.
با گذشت باشید، کمی آزادی، کمی بی ملاحظه بودن و چند شکست تحصیلی حق هر طفلی است.در مورد او جدی تر از آنکه نسبت به خود هستید نباشید.
اقدامات شما باید منظم و معتدل باشد، از کودکان خود معتدل تر باشید.
گریه
حدیث از پیامبر(ص):«اطفال خود را به خاطر گریه کردنشان نزنید.چرا که گریه ی ایشان تا چهار ماه گواهی است (لا اله الا الله)و چهار ماه صلوات بر محمد(ص)است و چهار ماه دعا برای پدر و مادر».
چرا کودک گریه می کند؟
مادران مایل و مشتاقند بدانند:«چرا کودک گریه می کند»زیرا با دانستن آن می توانند از گریه ی کودک جلوگیری کنند.گریه تنها وسیله ای است که کودک می تواند ناراحتی خود را ابراز دارد و گریه نشانه ی مشکل و ناراحتی اوست.بعضی از شیرخواران بسیار آرام و با حوصله و پرتحمل هستند.بعضی دیگر با مختصر ناراحتی گریه ی زیادی می کنند.علت آن طبیعی و ذاتی است.
نوزاد ممکن است در هفته های اول تولد، در هر یک ساعت هشت دقیقه گریه کند.
عده ای معتقدند اگر در هفته های اول تولد به مجرد اینکه نوزاد گریه کرد، به او توجه شود، او را بلند و نوازش کنند و در بغل گیرند (تکان دادن کودک ضرورت ندارد)، و اگر موقع شیر دادن است به وی شیر دهند و اگر شیر خورده است به او کمی آب دهند، به تدریج مشکل گریه ی کودک از بین خواهد رفت.
انواع گریه ی کودک
کودک تا سه الی چهار هفته پس از تولد ممکن است همراه صدای گریه اشک نریزد.سپس ممکن است با گریه اشک از چشمان کودک خارج شود.بعضی مواقع، مخصوصاً شبها، کودک گریه ی شدیدی می کند ولی همراه آن ریزش اشک نیست و گریه ی او فقط برای جلب توجه مادر می باشد.ابتدا فریاد می کشد ولی بعداً فریاد به گریه ی حقیقی تبدیل می گردد.کودک در مقابل ناراحتی های مختلف خود ممکن است به اشکال و صور مختلف گریه کند.بعضی از مادران از چگونگی گریه ی کودک خود می توانند بفهمند که کودک چه می خواهد.گریه ی گرسنگی با گریه عمیق سوتی شکل ناشی از درد، تفاوت دارد.
مادر به راحتی گریه ی ناشی از خستگی کودک را از گریه ی گرسنگی تشخیص می دهد.
علل گریه ی کودک
حدیث از امام جعفر صادق(ع)خطاب به مفضل:«ای مفضّل منفعتی را که به سبب گریه کردن برای اطفال حاصل می شود بشناس و بدان که در مغز سر اطفال رطوبتی است که اگر در مغز باقی بماند بلاهای بزرگ بر آنها روی می آورد.بلاها و علل بزرگ از قبیل نابینایی و غیره.پس گریه، آن رطوبت را از سر اطفال بیرون می آورد.سپس صحت بدن و سلامتی چشمان آنها را تعقیب می نماید.کودک به وسیله ی گریه متنفع می شود و اما پدر و مادر منفعت گریه را نمی دانند و کارشان این است که او را ساکت کنند و در امر خشنودی او سعی و کوشش دارند که گریه نکند و به کارهایی دست می زنند که او خشنود شود و گریه نکند و نمی دانند که گریه کردن برای او نیکوتر و زیباتر است»(1).
علل گریه کردن کودک بعد از یک سالگی
علت گریه ی کودکان بعد از سن یک سالگی این است که کودک می خواهد مستقل باشد، مورد توجه قرار گیرد، به او اهمیت داده شود و بالاخره مورد مهر و محبت و عطوفت قرار گیرد.این تمایل و نیاز کودک با خستگی، گرسنگی و بی خوابی شدت می یابد.علت دیگر گریه ی کودک این است که می خواهد در برخورد با هر شیئی در محیط خود تجربه ای بیاموزد و مهارتی یاد گیرد، ولی پدر و مادر برای محافظت کودک، او را از این برخوردها محروم می کنند.گریه کردن کودک ممکن است نتیجه ی این امر نیز باشد که پدر و مادر قبل از سنی که کودک قادر باشد و درک کند، از او انتظاراتی دارند.مخصوصاً در مورد کنترل ادرار و مدفوع، تمیز بودن، غذا خوردن و رفتار او با کودکان دیگر و با بزرگترها، اگر توجه به قدرت فکری و جسمی او نشود و به کودک امر و نهی بیش از حد شود منجر به گریه کردن کودک خواهد شد.
همان علل گریه کردن سال اول کودکان موجب گریه کردن کودک بعد از سن یک سالگی نیز خواهد شد.از طرف دیگر خستگی از کار و مشکلات اجتماعی و زندگی ممکن است قدرت تحمل پدر و مادر را کم کند و با انتظارات کودک تطبیق نکند و در نتیجه تضادی بین پدر و مادر و کودک به وجود آید و منجر به گریه کردن و اشک ریختن کودک گردد.در چنین حالتی، عصبانیت و تحمل ناپذیری پدر و مادر بیشتر خواهد شد.باید توجه داشت کودک قدرت درک و فهم مشکلات پدر و مادر را نداشته و از آنها اطلاعی ندارد.
اگر کودک کلمه ی «بله و نه»را یاد نگرفته باشد، برای بدست آوردن تمایلات خود گریه خواهد کرد.اگر کودک حس کند که با گریه کردن توجه پدر و مادر را بدست می آورد و خواسته اش عملی می شود، برای جزئی ترین چیزی گریه را سر خواهد داد.
آنچه گریه ی کودک و ناراحتی های مادر را کم می کند عاطفه و محبت و دوری از پرخاش و کج خلقی با کودک است.زیرا کودکان به محبت و عاطفه نیاز دارند نه پرخاش و خشونت(2).
محبت و علاقه، درخواست طبیعی کودک است و از راه آن باید چشمش به دنیای آینده روشن گردد و راه زندگی در دل او زنده شود.محبت نیاز اساسی برای ادامه ی حیات طفل است.
نوع محبتی که فرزند می طلبد با دیگر افراد فرق دارد.
محبت والدین حتی سرنوشت زندگی طفل را معین می سازد.بر اساس بررسی ها یکی از عواملی که به هنگام بیماری در درمان طفل مؤثر است، مهر و محبت والدین می باشد.
احادیثی چند در این زمینه(3)
-فرزندان خود را زیاد ببوسید زیرا با هر بوسه برای شما مقام و مرتبتی در بهشت فراهمی می آید که فاصله ی میان هر مقامی پانصد سال است.-نگاه کردن پدر و مادر به فرزندش ثواب آزاد کردن یک انسان را دارد.
رسول اکرم(ص)فرمودند:به بزرگ سالان خود احترام کنید و نسبت به کودکان خویش ترحم و عطوفت نمایید.
امام صادق(ع)فرمودند:مردی که نسبت به فرزند خود محبت بسیار دارد مشمول رحمت و عنایت مخصوص خداوند بزرگ است.
رسول اکرم(ص)فرمودند:کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان رئوف و مهربان باشید.
رسول اکرم(ص)فرمودند:آن کس که فرزند خود را ببوسد، حسنه ای در نامه ی عمل او ثبت خواهد شد و آن کس که فرزند خود را شاد کند خداوند او را در قیامت مسرور می نماید.
پیامبر اکرم در جواب کسی که فرموده من ده فرزند دارم و هرگز آنان را نبوسیده ام، فرمودند:...خداوند ریشه ی رحمت و شفقت را از قلب تو کنده است.
حضرت علی(ع)فرمودند:بوسه زدن به چهره ی کودک از مهر ومحبت سرچشمه می گیرد و موجب عنایت پروردگار است و بوسیدن دست پدر و مادر نیز عبادت است.
حضرت صادق(ع)فرمودند:چه بسا خداوند به خاطر مهر و نوازش اش فرزند، پدر را مورد عفو و بخشش قرار دهد.
حضرت علی(ع)فرمودند:فرزندان ما پاره های جگر ما هستند.
درکتاب مکارم الاخلاق از کتاب محاسن نقل کرده که حضرت موسی از خداوند پرسید که افضل اعمال کدام است؟ فرمود:مهمترین اعمال دوست داشتن اطفال است، زیرا من آنان را با سرشتی پاک آفریده ام و فطرت آنان را با توحید و خداشناسی آمیخته و سرشته ام.
کمبود محبت یا فقدان
فقدان محبت زمینه را برای ابتلائات بسیاری چون بی اشتهایی، بی خوابی، فریاد در هنگام خواب، تر کردن رختخواب در روز و شب، تقلیدهای بی مورد، ادا و اطوارهای ناصواب برای نمایاندن خود، جلب محبت و لوس بازی فراهم می کند.به خصوص در 4 سال اول باعث اضطراب، تشویش، عصبانیت، نارضایتی، منزوی شدن، تندخویی و خشونت می شود.(ناهنجاری های روانی)زیرا در این فاصله طفل بیشتر از هر وقت دیگر متکی به والدین است.طفلی که از مادر محبت نمی بیند عصبانی و ناراضی است، دچار تندخویی و خشونت است، به هیچ کس رحم و شفقت ندارد و نسبت به همه چیز و همه کس بدخواه است.احساسات او در مسیر غلط و توجه او منحصراً در مسیر رفع نیاز شخصی است.به هر محبت تصنعی یا واقعی تسلیم می شود.راز انحراف بسیاری از دختران و تسلیم آنها به فحشا و نیز هم جنس بازی پسران بر این اساس می تواند قابل توجیه باشد، زیرا او با دنیایی از مهر و محبت جدید مواجه و فوراً تسلیم می شود.
افراط در محبت
یکی از نتایج زیاده روی در محبت پیدایش «عقده ی حقارت»است.اطفالی که بیش از اندازه مورد مهر و محبت واقع می شوند لوس و از خودراضی بار آمده و در طول ایام حیات، به خصوص موقع برخورد با مشکلات زندگی و سختی ها دچار احساس حقارت و پستی می شوند و به اعمال ناشایست دست می زنند.در بعضی مواقع ناراحتی های روحی و فشارهای روانی کار آنها را به دیوانگی و یا خودکشی می کشاند.زیرا چنین اطفالی که پدر و مادر بی قید و شرط به خواسته های خوب و بد آنها جامه ی عمل می پوشانند، دیکتاتور و از خود راضی بار آمده و روحی ضعیف و روانی زود رنج دارند.در نتیجه از دوران کودکی تا پایان عمر در مقابل کوچک ترین ناملایمات و ضعیف ترین ناکامی آزرده خاطر و ناراحت می شوند و در نبردهای زندگی زود شکست می خورند.
محبت های بی حساب سبب طفیلی بار آمدن و درهم شکستن اعتماد به نفس و حس استقلال و مسئولیت شخصی می شود.در بزرگی چون توقعات آنها، در جامعه خریدار ندارد، دچار اضطراب و هیجان گشته و سرانجام عقده ی حقارت پیدا می کنند.
امام باقر(ع)می فرمایند:بدترین پدران کسانی هستند که درنیکی و محبت نسبت به فرزندان خود از حد تجاوز کرده و به زیاده روی و افراط می گرایند.
از علایم دیگر آن، پرتوقع و لوس بودن، عدم احساس مسئولیت، کاهش رشد عقلی و تجاوز به حقوق دیگران می باشد. کودک نیازمند است از محبت متعادل برخوردار گردد.
پیامبر(ص)فرمودند:هنگامی که کسی را دوست می دارید محبت خویش را اظهار کنید.اظهار محبت صلح و صفا به وجود می آورد و شما را به هم نزدیک می سازد.
قرآن:الذین آمنوا اشدّ حبّاً لله(4)کسانی که ایمان آوردند محبتشان به خدا بیشتر است.
امام صادق(ع)می فرمایند:هل الدین الّا الحبّ مگر دین غیر از محبت چه چیز دیگری است.
شرایط محبت
1-میزان محبت متناسب با سن کودک باشد.2-از محبت های سر سری پرهیز شود.کودک به صداقت احتیاج دارد.سعی شود عواطف کودک شناخته شود و براساس آنها عمل شود.
3-محبت و حمایت کودک نباید به صورت تطمیع و رشوه باشد (مثلاً اگر این کار را کردی، تو را دوست دارم، بلکه خوشحال می شوم بهتر است).
4-محبت باید به موقع و به جا باشد و تحسین کار امروز کودک نباید به فردا موکول شود.
5-مهرورزی ها بیشتر عملی باشد تا زبانی (کم تر بگویید مهربان باش، در عمل زمینه ها را برایش فراهم کنید).
6-محبت در حضور و غیاب فرزندان یکسان باشد.
7-محبت و خشونت پدر و مادر متناسب باشد.
8-محبت اثر سوء نداشته باشد.
9-بلاشرط باشد یعنی به خاطر زیبایی، رشد، شیرین زبانی، هوش سرشار و استعداد و ...نباشد.
10-محبت سرشار باشد، آن چنان که کل وجود او را در خود غرق کند.
آثار محبت
1-سازندگی.2-روح همکاری و تعاون و نیکی کردن.
3-شکل گیری شخصیت.
4-پای بندی به زندگی و اخلاق.
5-عشق از بخیل، بخشنده، و از ناشکیبا و بی طاقت، متحمل و شکیبا می سازد.
6-مرهمی برای دل های رنجور.
7-خاموش کردن کینه ها.
8-تنبل را چالاک و زرنگ می سازد.
9-باهوشی کودک.
طرق مهرورزی
1-فرزند به همان میزان که مهر می بیند باید وادار شود که مهر را ابراز کند، اگر خواهان محبت والدین است باید نسبت به خواهر یا برادر کوچک تر علاقه نشان بدهد.2-هیچ یک از پدر و مادر نکوشند که محبت و مهر کودک را انحصاری خود کنند.
3-مهرورزی والدین نباید مانعی برای مصونیت کودک از امرها و نهی ها شود.آن جا که جای مهر است مهربان باشند و امر و نهی ها را نیز در جای خود انجام دهند.
4-طبق سلیقه ی خودش ابراز کند.
5-دو جانبه باشد، هم ببیند هم ابراز کند.
طرق اعمال محبت به کودک
پیامبر(ص)حسنین رامی بوسیدند و آنها را بر دوش خود سوار می کردند.1-پدر و مادر فرزند خود را ببوسند، او را در آغوش بگیرند، بر سر او دست بکشند و نوازشش کنند.(سعی کنید پیشانی او را ببوسید نه گونه اش را، بعد از 7 سالگی فشردن نباشد).
2-گاه به صورت تشویق و تحسین انجام گیرد.مانند خرید لباس یا اسباب بازی و غذاهای مورد علاقه ی او.
3-بی جا نباشد، با تشویق به حرکات و فعالیت او باشد.
4-به خاطر دلسوزی نباشد.
5-بیداری بر بالای سرش به هنگام بیماری.
6-آن چنان که او احساس نکند مظلوم است.
7-تبسم کردن.
سلام کنید، به حرفهایش گوش کنید، فرصت بحث بدهید، نکته ی جالبی دیدید تحسین کنید و احساسات او را جریحه دار نکنید.
اثرات نوازش مادرانه:سازندگی، روح همکاری و تعاون، نیکی کردن و شکل گیری شخصیت.محبت به کودک دل و جرأت می دهد، روحیه ی او را در برخورد با مشکلات و مصایب و از جمله بیماری ها قوی می سازد.در آینده او فردی صمیمی و مهرورز و با دیگران در جوشش است.مادر نگوید اگر محبت کنم لوس می شود و یا سوء استفاده می کند.روان شناسان گفته اند که اگر بچه لوس شود و یا از محبت سوء استفاده کند بهتر از آن است که محبت در دل باشد و بروز داده نشود(5).
برای ارتباط بیشتر و نشان دادن محبت به کودک به پیوست رجوع شود.خواندن سرود و شعر نوعی ارتباط با فرزند است.
بازی
قال النبی(ص):دع ابنک یلعب سبع سنین.پیامبر اکرم فرمودند:فرزند خود را تا 7 سال آزاد بگذار تا بازی کند.
و عنه(ص):من کان عنده صبیّ فلیتصاب له.
و نیز فرمودند:آن کس که نزد او کودکی است باید در پرورش وی، کودکانه رفتار نماید.
قال امیرالمؤمنین(ع):من کان له ولدٌ صباً.
امام علی فرمودند:کسی که کودکی دارد باید در راه تربیت او خود را تا سر حد طفولیت و کودکی تنزل دهد(6).
بازی یکی از ارکان آموزشی کودکان است و به آنها کمک می کند که اطلاعات فنی، نقش ها و ارزش هایی را که در دوران بزرگسالی برای فرد لازم است، به دست آورند.
بازی کودک، آیینه ی اجتماع است، چرا که ارزش های اساسی جامعه را بازگو کرده و به کودک انتقال می دهد.بازی عامل پیشرفت، خلاقیت، شعور و رشد اجتماعی و عاطفی است.
دخترها در 9-8 سالگی فقط 13% از وقت خود را به بازی اختصاص می دهند درحالی که پسرها در این حدود سنی، نزدیک 40% از وقتشان را بازی می کنند.
به واسطه ی بازی با دیگران است که کودک مشارکت، همکاری و داد و ستد را می آموزد.
یکی از ارزشهای اساسی بازی، این است که اجازه می دهد تا مقتضیات زندگی روزانه وارونه شود، کودک در بازی این امکان را می یابد که خودش را مسلط بر شرایط بیرونی قرار دهد، نه این که تابع آنها باشد.
همه ی کودکان به بازی نیاز دارند.حتی بچه های خیلی کوچک نیز از در آغوش گرفتن عروسکی نرم و به صدا در آوردن یک جغجغه یا کشیدن مهره های رنگارنگی که توسط کش به هم متصل هستند، لذت می برند.بازی نقش عمده تری در زندگی و احتیاجات روزمره ی هر کودک یک ساله ایفا می کند.گرچه درست نیست که اسباب بازی ها را پیش روی کودک کوچکی بگذارید و انتظار داشته باشید که خود را با آنها سرگرم کند.او علاوه بر بازی به همراهی شما نیازمند است.نه به این معنی که همه ی کارهایتان را کنار بگذارید و تمام وقت خود را صرف بازی با او کنید.بلکه قسمتی از وقت روزانه ی خود را به این منظور اختصاص دهید.زمانی که سرگرم انجام کارهای منزل هستید، می توانید با لحنی کودکانه با او صحبت کنید.در ابتدا با صدایی بلند می خندد و تا زمانی که شما به این بازی ادامه می دهید از آن لذت می برد و خود نیز پس از مدتی کوتاه دست هایش را بالای سر می گذارد و ادای شما را در می آورد.حتی اگر نتواند لغتی را ادا نماید شما با گفتن کلمه ی «دالی» به او نشان دهید که در این راه وقت گذرانی برای هر دوی شما لذت بخش است.
بازی کودکان از دید خود آنها امری واقعی و جدی است
طفلی که از بازی منع و برکنار شود، به حقیقت در زمینه ی رشد او دشواری هایی پدید خواهد آمد و این کودک به معنی علمی هرگز بزرگ نخواهد شد.کودک عاشق بازی است و همه ی زندگی دوران طفولیت خود را در عین خستگی و حتی بیماری به آن اختصاص می دهد.
یک بازی خوب و اندیشیده، به اندازه ی یک کتاب برای کودک درس دارد.
در سایه ی بازی، طفل از کارهای مضر و خطرآفرین می گریزد و به سوی خیر و سازندگی پیش می رود.
دویدن، جهیدن و جست و خیز کودک راهی است به سوی رشد، و گامی است در جهت کاهش خطا و لغزش.
رسول خدا(ص)فرمودند:هر کس که کودکی دارد، باید لحظاتی از ایام را با او کودکی و بازی کند. بازی به کودک یاد می دهد که در برابر دشواری ها متحمل و در برابر صدمات و لطمات گوناگون، بدون ابراز درد و خستگی خوددار باشد.
کودک در بازی ها لیاقت و سازندگی خود را به نمایش می گذارد.
شک نیست که در ضمن بازی ده ها نکته ای اخلاقی و انضباطی را می توان به کودک تفهیم کرد و درسی عملی از پیروزی و شکست و موضع گیری در قبال آن را به بچه ها آموخت.
منع کودک از بازی موجب رکود، جمود، و عدم رشد همه جانبه ی او خواهد شد.
روح همکاری، رعایت حال دیگران، پیوندهای عاطفی و بالاخره سازگاری اجتماعی از مسائلی است که در ضمن بازی باید به کودک القا گردد.نکته ای که نباید فراموش شود، اهمیت پدر در تربیت کودک است و نباید نقش پدر را در تجربیاتی که کودک از بازی می آموزد، فراموش کنید.
هر پدری زمانی که از کار به منزل بر می گردد خسته است، ولی با این وجود خود را در برنامه هایی چون استحمام کودک سهیم می داند.در روزهای تعطیل نیز از بازی با کودک در حال رشد خود لذت می برد، پس مانع این کار نشوید.
بازی عاملی برای شناخت کودک است و این شناخت از جهاتی می تواند همه جانبه باشد -از جهتی می توان به وضع جسمی و توانایی های بدنی کودک پی برد و دریافت که او تا چه حد فرز و چابک است و اعضای او تا چه حد مهارت دارد -قدرت بدنش به چه میزان است و در چه کارهایی می تواند موفق باشد.
از سوی دیگر بازی کودک می تواند نشان دهنده ی وضع روانی کودک باشد و نشان دهد که آیا او فردی متعادل است یا غیر متعادل.هوش او، استعداد او و جنبه های عاطفی او به چه صورت است و توان مدیریت و رهبری او به چه میزان است.
بازی هم چنین می تواند وضع شخصیتی کودک را به ما معرفی نماید و معلوم کند که آیا او دارای اختلالات شخصیتی هست یا نه، سازگار است یا ناسازگار.در رفتار و اخلاقش اختلالی وجود دارد یا نه، چه عادت ناپسندی در اوست، آرام است یا خشن، تندخوست یا متعادل ....
اگر کودکی در خانه هم بازی نداشته باشد، وظیفه ی والدین سنگین تر می شود، آنها موظفند که ساعات بیشتری را در خانه صرف معاشرت و بازی با فرزندان کنند.
والدین در کنار دیگر برنامه های زندگی خود، باید برنامه ی بازی کودک را هم بگنجانند و آن را درس و تمرینی برای زندگی طفل تلقی کنند.
شرایط و اهمیت بازی های گروهی
بازی های جمعی در صورت هدایت والدین از حدود 18 ماهگی برای طفل امکان پذیر است.از سن 6-9 سالگی میل به بازی های گروهی در او به اوج می رسد و در سنین نوجوانی بازی ها کاملاً صورت گروهی دارند.از حدود سنین 9 و از مرحله ی نوجوانی ضروری است که در بازی های گروهی شرایط جنسی و محیط مختلط را در نظر آوریم و برای هرگروه حساب کنیم که به چه امری نیازمندند.در بازی های آنها اصول و ضوابط اخلاق و معاشرت باید مورد نظر باشد.
بازی گروهی باید کودک را با نظام حیات اجتماعی آشنا کند، بر آگاهی های طفل در این زمینه بیفزاید، روح تجاوزکاری را در طفل از بین برده و موجبات انس و الفت و تعاون و مددکاری را در او به وجود آورد.
انتخاب هم بازی:
والدین به هر صورت ناگزیرند که هم بازی هایی برای فرزندان خود معین کنند و چه بهتر که این هم بازی ها خواهر و برادر باشند.به همین جهت ما ضروری می دانیم که تعداد فرزندان در خانه لااقل 3-4 نفر باشد و به خصوص تذکر می دهیم که فاصله ی سنی آنها باید اندک باشد تا کودکان بتوانند یکدیگر را درک کنند و با هم به بازی بپردازند.نظارت بر بازی
1-معاشرت و رفتارها زیر نظر باشد تا در آن تجاوز و اعمال زوری از سوی قدرتمندتر به دیگران صورت نگیرد.2-گاهی کودک ساعت ها با چیزی سرگرم می شود و می خواهد معمایی را حل کند، اما در آن موفق نمی شود.در چنین مواردی برای اینکه حوصله اش سر نرود و یا اعصابش خرد نشود، ضروری است آرام به او نزدیک شویم و کلید حل معما را در اختیارش بگذاریم.
3-در هفت سال او سعی کنید که به آزادی کودک در هنگام بازی احترام بگذارید، ولی در هفت سال دوم، بازی باید روی ضابطه و بر اساس تقسیم وقت برای بازی و تکلیف مدرسه صورت گیرد.
4-مراقبت کنیم تا بازی، صورت خلافی پیدا نکند و دلبستگی شدید پدید نیاورد که کودک ناگزیر شود از دیگر کارهای خود دست بردارد.
5-کودک باید عادت کند نخست یک بازی را تمام کند و آن گاه به بازی دیگر بپردازد، آن چنان نباشد که کارهایش نیمه تمام بماند و این عادت ناروا در او ریشه دار گردد.
6-بازی های دوران کودکی را از دوران نوجوانی جدا کنیم و به خاطر داشته باشیم که بازی های کودکانه باید همراه با آموزش مهارت های حرکتی، رشد جسمانی، آموزش فنون، مهارت ها و راه و رسم های معاشرت باشد.
7-در بازی ها سعی کنیم روابط بالغ و نوجوان و یا روابط آنها را با کودک زیر نظر بگیریم تا موجب تخلف، آلودگی و انحراف درکودک و نوجوان نشود.
8-در بازی ها، هدف تولیدی تعقیب نمی شود، ولی ایرادی هم ندارد که والدین و مربیان در ضمن فعالیت آزاد بدون اعمال فشار و اجبار با رعایت ذوق و علاقه ی کودک به آن کار هم بپردازند.
چگونه حدود بازی را تعیین کنید
1-شرایط بازی را فراهم سازیدای مطلب گاه نیز به ابتکار دارد.اما غالباً کودک خود به یاری شما آمده و ابتکار عمل را در دست خواهد گرفت زیرا به زودی متوجه خواهید شد که کودکان از سن سه یا چهار سالگی مبتکرتر از شما بوده و شما را مجبور به تبعیت از خود خواهند نمود.
2-آنچه را مورد نظر کودک است به کار برید
هر وقت کودک از شما چیزی را می خواهد خوب است درباره ی مقصود وی از خودتان سؤال نمایید.این گونه اندیشیدن درباره ی هدف و مفهوم درخواست های کودک، شما را بر آن خواهد داشت تا به پاسخی شایسته برای او پی برده و مؤثرترین دخالت ممکن را در حل مشکلات وی به عمل آورید.3-از او بخواهید تا آنچه را می خواهد انجام دهد، برای شما روشن سازد
کودکان پیش از چهارسالگی فقط مفهومی کلی از آنچه که می خواهند انجام دهند در ذهن دارند و برایشان مشکل است که بتوانند مقاصد خویش را بیان داشته و یا آنها را به صورتی منظم سازمان دهند و هنگامی که شما آنان را دراین راه یاری می نمایید فرصت می یابند تا مقاصد خویش را روشن سازند.اینان اگر چنین عادتی را شیوه ی خود سازند کلیه ی اعمال خویش را منطقی تر و عقلانی تر انجام خواهند داد و چون بخواهند با دیگران و به ویژه کودکان دیگر صحبت نمایند به تفهیم مطالب خویش بیش تر توفیق یافته و از هر نوع نزاع و کشمکش جلوگیری خواهند نمود.4-با فرزند خویش در تهیه ی وسایل بازی مشارکت نمایید
پیش از شروع کار وی لازم است وسایل لازم را با مشارکت خود او فراهم سازید وسایلی که بدین گونه فراهم گرد خود نقطه ی عطفی برای فرزند شما محسوب گردیده و موجب خواهد شد پیش از اقدام به عمل مفهومی کلی از آنچه که در صدد انجام آن است پیدا کند و چه بسا اتفاق می افتد که درجریان همین امر نیز بر تعداد وسایلی که در آغاز پیش بینی کرده بود بیفزاید.5-به ساخته هایش ارج نهید
کودکان به نمایش ساخته های خود بسیار علاقه مندند و این علاقه از سن سه سالگی به بعد در آنان به وضوح دیده می شود.بدین منظور هم می توان از تابلو اعلانات موجود در فروشگاه ها استفاده نمود و هم می توان آن را از جنس تخته سه لایی در خانه برایشان درست کرده و با رنگی متناسب با سایر رنگ های اطاق کودک رنگ نمود، تا کارهایش را روی آن به نمایش بگذارد.6-با فرزند خود به مکاشفه بپردازید
طرز تفکر و دانش بزرگ سالان غالباً مانع آن می شود که آنچه را متناسب با سطح دانش و توانایی کودک است درک نمایند.پس بگذارید خودش شما را راهنمایی کند و مطمئن باشید که بدین ترتیب شما را به کشف عناصری خواهد برد که هرگز متوجه آنها نشده بودید در صورتی که هم شما و هم او می توانید از آنها به خوبی استفاده نمایید.7-تقلیدها
تقلید یکی از مؤثرترین وسایل یادگیری است.در آغاز کودک برخی از اعمال بزرگ سالان را تقلید می کند.چنانکه می توان عمل وی را نوعی تمسخر پنداشت زیرا در واقع پاره ای از اعمال وی کاریکاتوری از رفتار خود شماست.این گونه تقلید از اعمال شما به وسیله ی کودکان بدان معنی است که از شما دعوت می کنند تا درباره ی موضوعاتی که ذهن آنان را به خود مشغول داشته و بیان آنها برایشان مشکل است به گفتگو بنشینید.در این گونه مواقع است که فرزند شما از این بازی استفاده می کند به ویژه اینکه عادت شما این باشد که درباره ی کلیه ی موضوعات با وی با صراحت گفتگو کنید.
8-تداعی
کودکان با ارتباط دادن بین عناصر و اشیا به طور طبیعی شرایط مناسب برای بازی هایی را به وجود می آورند.9-تصاویر
برای احترام به دانش فرزندتان باید کوشش نمایید با استفاده از موقعیت های موجود و یا شرایطی که به ابتکار خویش فراهم می آورید از میزان دانش وی مطلع گردید.برای این منظور کتابهای مصور و کاتالوگ وسایل ارزشمندی محسوب می شود که می توان به یاری آنها کنجکاوی او را تحریک نموده و به موضوعات مورد علاقه و نیز میزان آگاهی وی پی برید و بر اساس این آگاهی موضوعی را در حدود توانایی وی مطرح نمایید.بازی وانمودی
وسیله ی ابزار قدرت بچه ها، در دنیایی که تحت تسلط بزرگ ترهاست.*بازی وانمودی، هوش حسی کودک را به تفکری عمیق تر بدل می کند و ذهن او را انعطاف پذیرتر و خلاق تر می سازد.
بازی کودک چیزی بیش تر از سرگرمی است -بازی بخش حیاتی رشد عقلی، اجتاعی و عاطفی فرزند شماست -یک پسر بچه ی یازده ماهه با چهار دست و پا به طرف یک فنجان خالی می رود، آن را بر می دارد، با صدای بلند دو سه قورت از آن می نوشد، بعد به پدر و مادرش نگاه می کند و می خندد.دخترکی دو سه ساله عروسکش را در گهواره می گذارد و می گوید:«لالا-لالا»بعد آن را بلند می کند و دوباره به تکرار همان کار می پردازد.دختر و پسری که هر دو سه ساله اند، وانمود می کنند که با ماشین به مسافرت رفته اند.در راه کلاه به سر می گذارند، بنزین تمام می کنند، تصادف می کنند، برای کمک به یک بچه ی مریض نگه می دارند و درباره ی اینکه چه کسی باید رانندگی کند با هم بحث می کنند.
از حدود یک سالگی، بازی بچه هایی که در آن کارهایی را بازسازی می کنند و یا وانمود می کنند که به انجام آن مشغولند، شروع می شود و تا چند سال ادامه می یابد.این قبیل بازی ها جایگاه بسیار مهمی در رشد کودک دارند.
راهی برای شناختن جهان
قبل از هرچیز این نوع بازی یک تمرین فکری است، بچه ای که وانمود می کند که آب در فنجان خالی است در جهان تفکر نمادی قدم بسیار مهمی برداشته است.یکی از این متخصصین می گوید:«وانمود کردن، تفکری خلاق است، تفکری که در آن نمادها دوباره به هم متصل می شوند.این کار دشوار است، ولی برای کودکان یک سرگرمی به شمار می رود، چون به طرزی دلخواه به آن می پردازند.هیچ کس نمی تواند آنها را وادار به بازی کند.انگیزه ی این عمل از درون آنها سرچشمه می گیرد».برای بچه ها بازی وانمودی راهی برای یکسان کردن اطلاعات درباره خودشان و جهان است، راهی برای مفهوم نمودن واقعیت بیرونی توسط بازسازی آن در بازی.مادر یک دختر بیست ماهه می گوید:«خیلی تعجب می کنم که چطور وقایع روزمره به سرعت جزیی از بازی بچه ام می شود.یک روز او دید که من چطور تخم مرغ را می زنم تا خاگینه درست کنم، روز بعد همان را بازی کرد».
برای نمونه سر خود و بعد سر مادرش را شانه می کند.وانمود به نوشیدن از بطری می کند و سپس به عروسکش با بطری غذا می دهد.گوشی تلفن را به به گوشش می گذارد، بعد شماره می گیرد.عروسکش را می بوسد، آن را در رختخوابش می گذارد و سپس به آن غذا می دهد.
جدول بازی ها در سنین مختلف چه بازی شروع می شود 9 تا 12 ماهگی:اعمال با معنی بدون وانمود کردن با این که نوزادان در بازی شیوه ی خاص خود را دارند، ولی جریان واحدی را دنبال می کنند.کودک با تقلید در مورد استفاده از اشیاء نشان می دهد که آنها را شناخته است.او در کار خودش جدی است نه این که بازی کند، و هنوز به مرحله ی وانمود کردن نرسیده است.
برای نمونه شانه را بر می دارد، به سرش می کشد، بعد آن را می اندازد.فنجانی را بر می دارد به لبانش نزدیک می کند و سپس آن را به کناری می گذارد.
10 تا 14 ماهگی:شروع به اعمال وانمودی شخصی
بچه تفاوت بین اعمال و انمودی و اعمال واقعی را تشخیص می دهد.موقع وانمود کردن، در حقیقت بازی می کند و ملتفت وجود حاضران هست.او از ژست ها و صداهای اغراق آمیز استفاده می کند.اما فقط اعمال معمولی خود را وانمود می کند.برای نمونه به نوشیدن شیر از بطری عروسکش می پردازد.از قاشقی خالی چیز می خورد.با چشمانی بسته و لبخندی شرمگینانه وانمود می کند که خوابیده است.
14 تا 19 ماهگی:وانمود کردن فراتر از شخص
کودک با وانمود کردن اعمالی که در دیگران مشاهده کرده می پردازد و شروع به شرکت دادن دیگران در بازی خود می نماید.برای مثال مادر یا عروسک خود را تیمار می کند.سگ اساب بازی اش را بالا و پایین می کند و صدای پارس از خود در می آورد.
15 تا 23 ماهگی:تلقین اعمال وانمودی
برخی اعمال وانمودی متعاقباً از طفل سر می زند.گاهی به وانمود کردن اعمالی یکسان، به طور جداگانه و با افراد گوناگون می پردازد.گاهی برخی اعمال پیش می آید که ممکن است دنباله ی اعمال قبلی نباشد.18 تا 26 ماهگی:طرح ریزی اعمال وانمودی
کودک شواهدی را نشان می دهد که مشغول طرح ریزی برای اعمال وانمودی است.این کار ممکن است با اعلام این که یک شیء دیگر به کار می برد یا با ذکر نفس عمل وانمودی انجام شود.هم چنین ممکن است در جستجوی اشیاء مورد نیاز برای وانمود کردن برآید و یا اینکه به آماده کردن مقدمات قبل از عمل وانمودی اقدام کند.مثلاً یک پیچ گوشتی برداشته، می گوید:«مسواک»و عمل مسواک زدن را انجام می دهد.مواد غذایی مورد بازی را در دیگی می ریزد.هم می زند و پیش از آنکه به مادرش غذا بدهد می گوید:«سوپ»بعد از اینکه غذا داد می پرسد:«بس؟»
مثال برای جستجو:اتوی اسباب بازی را پیدا می کند، دنبال پارچه می گردد، بعضی چیزها را این طرف و آن طرف می اندازد و بعد از پیدا کردن پارچه آن را اتو می کند.
مثال برای آماده کردن:عروسکش و یک شانه را بر می دارد، کلاه او را بر می دارد و سرش را شانه می کند.جلوی عروسک خود فنجان و قاشق می گذارد، بعد به او غذا می دهد.
دویدن با وسایل مختلف
کودک احتیاج به انگیزه های مختلفی دارد تا بتواند جهت حرکت اشیاء متحرک را در حال دویدن تشخیص دهد و آنها را تعقیب نماید.کودک باید سرعت حرکت اشیاء را تشخیص دهد و با حرکت پاهای خود هماهنگ سازد.
برای این منظور اطفال بین 2 تا 3 ساله می توانند از توپ های فوتبال و حلقه های لاستیکی استفاده نمایند.کودک باید بیاموزد که:
1-حلقه ی لاستیکی را به حرکت در آورد.
2-خود را با حرکت حلقه هماهنگ سازد.
3-موقعی که فرزند به دنبال توپ یا حلقه ی لاستیکی می دود، سعی کنید با حرکات هماهنگ همراه او بدوید.
4-حلقه ی لاستیکی و یا توپ بازی را از روی مسیری که قبلاً مشخص شده بیندازید.
این نوع تمرینات را می توان با لاستیک های کهنه ی دوچرخه -سه چرخه و کالسکه انجام داد.
برای این که فرزند شما بتواند تعادل خود را حفظ کند، او را بر روی چوب و یا جایی که شیب دارد راه ببرید.
کودکان علاقه ی وافری به آویزان شدن دارند چون احساس می کنند که قادر به تحمل وزن خود می باشند.
معلق نگه داشتن، یکی از علایم مهم قدرت و ورزیدگی بدن کودکان است.
تقویت قدرت نگاه دارنده ی اطفال، بستگی تام به قدرت پاها، لگن خاصره و قدرت شانه دارد.برای این منظور فرزند شما می تواند به دستان شما یا به قسمتی از تاب، آویزان شده و مرتباً حرکت نماید. اگر فرزندتان تمرینات را با دست شما انجام می دهد، سعی کنید که او را به بالا و پایین ببرید و در صورت استفاده از تاب، باید کودک را تا حد امکان به جهات مختلف حرکت دهید.
اگر کودک شما بخواهد به وسیله ای آویزان شود، سعی کنید ران او را گرفته و بلند نمایید.تشخیص قدرت آویزان شدن کودک را می توان از طرز قرار گرفتن سر آنها تشخیص داد.در صورتی که سر کودک به موازات شانه ها بالا رود، کودک قادر به این حرکات می باشد، در غیر این صورت او قادر به انجام تمرینات نیست.
با وسایل ارزان قیمت و غیر ضروری، زمینه فعالیت های حرکتی متنوع را برای فرزندان خود فراهم آورید.
قدرت تحرکی قابل اطمینان کودکان فقط از تمرین ناشی می شود برای این منظور تمرینات مختلفی وجود دارد، مثلاً سعی کنید:
1-فرزند شما از بین دو طناب عبور کند، بدون اینکه با طناب تماس پیدا کند.
2-یک بادکنک را در جهت مشخصی به هوا پرتاب کند.
3-از روی چوب باریکی راه برود.
4-در حالت ایستاده زانوی خود را به پیشانی نزدیک نماید.
تمرینات باید متنوع باشد.
بازی های کودک
با مکعب ها
با اسباب بازی های معمولی
دویدن ها و جهش ها
نقاشی های او
پی نوشت ها :
1-بحار، ج 2، ص 65.
2-با استفاده از:دکتر استاپرد، میریام، همه کودکان تیزهوشند ...سینکلر، ادوارد، دنیای کوچک بزرگ من -حدیث تربیت از سخنان چهارده معصوم -دکتر پریور، علی، علل بی خوابی کودکان -فیض، جواد، من و کودک من.
3-علامه مجلسی، حلیه المتقین، ص 89 -87.
4-سوره ی بقره، آیه ی 163.
5-با استفاده از:برگرفته از حدیث تربیت از سخنان چهارده معصوم -سینکلر، ادوارد، دنیای کوچک بزرگ من -خلیلیان، سید خلیل، با دنیای کودک آشنا شویم -سخنرانی دکتر قائمی، مدرسه نیکان، -دکتر استابرد، میریام، همه کودکان تیزهوشند اگر ....
6-حدیث تربیت کودک، ص 122.
