نویسنده: دکتر محمدرضا سرگلزایی
یک برنامه ی درمانی جامع و علمی برای ترک اعتیاد چه بخش هایی دارد؟
سه بخش ضروری در برنامه ی درمانی اعتیاد عبارتند از: درمان دارویی، روان درمانی و آموزش خانواده. درمان دارویی با هدف برطرف ساختن علائم ترک صورت می گیرد. بسیاری از مواد همچون تریاک و مخدرهای شبه تریاک (مثل هروئین، کدئین و کریستال، و همچنین الکل) وابستگی فیزیولوژیک ایجاد می کنند، یعنی علاوه بر وابستگی روانی، بدن فرد به مواد وابسته می شود و قطع ناگهانی مواد علائم ترک یا بازگشت ایجاد می کند که بیماران آن را «خُماری» می نامند. این علائم بسته به نوع ماده ی مصرفی، میزان مصرف، مدت مصرف و شرایط جسمانی بیمار بسیار متنوع اند و می توانند به صورت درد، بی قراری، لرزش، بی خوابی، عصبانیت، ضعف و سُستی و... تظاهر پیدا کنند. تحمل این علائم بدون کمک پزشکی و مصرف داروی مناسب بسیار دشوار و در مواردی خطرناک است. بنابراین، ترک اعتیاد بدون کمک پزشک به هیچ وجه توصیه نمی شود. متأسفانه برخی بیماران که تجربه های متعدد ترک و مراجعه به مراکز درمانی داشته اند پس از مدتی به تصور این که همه ی داروها را می شناسند و با اثرات آن ها آشنا هستند اقدام به خوددرمانی می کنند و بعضی از آن ها از خوددرمانی هم تجاوز کرده و برای دوستان شان نیز دارو تجویز می کنند. بدیهی است که چنین الگویی احتمال شکست در درمان و حتی عواقب جسمانی و روانی را برای بیمار در بر دارد و با در دسترس بودن این همه مراکز درمانی، چنین کاری هیچ توجیه عقلانی ندارد.متأسفانه، یکی از الگوهای روان شناختی معتادان این است که صبوری و شکیبایی لازم برای تغییرات آرام و قدم به قدم را ندارند و بیشتر از پیشنهاداتی استقبال می کنند که وعده ی درمان و تغییر فوری و معجزه آسا به آن ها می دهند. از این رو تمایل زیادی دارند که داروهای به اصطلاح جدید (و ماهواره ای!) را امتحان کنند! برنامه های شبه علمی کانال های ماهواره ای که بیشتر «آگهی» عرضه می کنند تا «آگاهی» و جنبه ی تجاری آن ها بر جنبه ی علمی شان برتری دارد، از این نقطه ضعف بیماران استفاده می کنند و داروهای معجزه آسای شان را برای آنان ارسال می کنند، بدون این که هیچ اطلاعی از شرایط جسمی بیمارشان داشته باشند. برای من تعجب آور است که چگونه بیمار می تواند به نسخه ی کسی که او را معاینه نکرده است اعتماد کند!
خوشبختانه در سال های اخیر مراکز متعدد درمان اعتیاد زیر نظر وزارت بهداشت، درمان، آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی دایر شده اند و در همه ی شهرها امکان مراجعه به این مراکز تخصصی موجود است. از این رو هیچ دلیلی وجود ندارد که بیمار خود را در خطر مصرف خودسرانه ی دارو یا تجویز افراد ناآگاه یا سوءاستفاده کننده قرار دهد.
منبع مقاله :
سرگلزایی، محمدرضا؛ (1386)، اعتیاد، تهران: نشر قطره، چاپ اول
