محدوده ی استراتژیک اسرائیل؛ پاکستان، چین، سنگاپور

1- پاکستان

کشور پاکستان واقع در جنوب آسیا، از غرب به ایران، از جنوب به اقیانوس هند و دریای عمان، از شمال به افغانستان، از شرق به هند و از شمال شرقی به چین محدود است. با توجه به این موقعیت جغرافیایی، اسرائیلی ها، این کشور را نیز در محدوده ی استراتژیک خود قلمداد کرده و شامل کشورها و مناطقی دانسته اند که استراتژی پیرامونی اسرائیل آنها را دربرمی گیرد.
پاکستان از دیگر کشورهایی بود که اسرائیلی ها همواره سعی در ایجاد ارتباط با آن داشته اند. ساواک و شخص محمدرضا پهلوی، همان گونه که درباره ی مصر ذکر شد، به درخواست اسرائیل در زمینه ی برقراری روابط بین اسرائیل و پاکستان عملیات پنهان انجام می دادند.
درخواست ژنرال هوفی رئیس وقت موساد از نصیری رئیس ساواک در این باره قابل تأمل است. ساواک طی نامه ای به شخص محمدرضا در این زمینه کسب تکلیف کرده است:

مفتخراً به شرف عرض پیشگاه مبارک ملوکانه می رساند،
ژنرال خفی رئیس سرویس اسرائیل در ملاقات روز پنجشنبه 35/4/24 [2535=1355] با جان نثار استدعا کرد که ساواک ضمن تماس با سرویس اطلاعاتی پاکستان ترتیبی بدهد که دو سرویس اسرائیل و پاکستان تماسهای مستقیمی در زمینه ی مبارزه با تروریزم بین المللی با یکدیگر داشته باشند.
مراتب از شرف عرض پیشگاه مبارک ملوکانه می گذرد تا به هر نحو که ارائه سنیه ملوکانه قرار گیرد عمل شود.
جان نثار - ارتشبد نصیری (1)

پس از گذشت قریب ده روز از ارسال نامه، در حاشیه ی آن، به نقل از محمدرضا، چنین پاسخ داده می شود:

مقرر فرمودند هر وقت امکان تماس مستقیم معظم له با مقامات پاکستانی فراهم شد موضوع یادآوری شود تا مطرح فرمایند (35/5/4). (2)

یکی از اقدامات اسرائیل برای رسیدن به مقاصد خود در پاکستان، تلاش برای برقراری ارتباط بین سرویس اطلاعاتی آن کشور و موساد بود در این زمینه، مقامات موساد، جز ایران به سرویس اطلاعاتی ترکیه نیز متوسل شدند. (3) سند ساواک در این خصوص چنین حکایت می کند:

گزارش
تاریخ 36/2/10 [1356]
منظور: استحضار تیمسار ریاست ساواک و صدور اوامر مقتضی
رابط سرویس اسرائیل در آنکارا (آقای دان یادین) چند روز قبل مطالب زیر را با اینجانب مطرح و اظهار نموده که به طور خیلی خصوصی با اینجانب صحبت می کند و مطالبی که عنوان می کند نظر شخصی خود وی می باشد. لیکن با توجه به اهمیت موضوع و اعتقاد به این امر که مطلب عنوان شده نمی تواند نظر شخصی وی باشد مراتب به شرح زیر جهت استحضار و صدور اوامر مقتضی از عرض می گذرد:
رابط اظهار نمود سیاست فعلی دولت اسرائیل رسیدن به توافق و صلح با اعراب است و با عادی شدن روابط با این کشورها اسرائیل مایل است با همه ی کشورهای منطقه روابط عادی داشته باشد. به همین جهت با توجه به این سیاست کلی و در نظر داشتن این حقیقت که میان اسرائیل - ترکیه و ایران روابط همه جانبه وجود دارد این فکر برای من (منظور رابط سرویس اسرائیل) پیش آمده است که شروع اقداماتی برای زمینه سازی آینده جهت عادی کردن روابط با پاکستان به عمل آید و به نظر می رسد که اولین مرحله این کار برقراری تماس میان سرویسهای اطلاعاتی دو کشور می باشد.
رابط سرویس اسرائیل پس از عنوان کردن مطالب فوق از اینجانب تقاضا نمود که با استفاده از آشنایی نماینده ی سرویس پاکستان در ترکیه در این مورد با وی مذاکره و نظر سرویس پاکستان را در این زمینه کسب و احتمال تحقق این امر را ارزیابی نمایم تا در صورت امکان ارتباط میان سرویسهای پاکستان و اسرائیل از این طریق شروع شود.
به رابط گفته شد چرا سرویس اسرائیل این امر را به طور رسمی عنوان نمی کند. رابط اظهار نمود این فکر و ابتکار شخصی وی می باشد.
نظریه:
1- به نظر می رسد رابط این موضوع را با اطمینان از اینکه از طریق نمایندگی به عرض خواهد رسید عنوان نموده است.
2- بعید است رابط سرویس اسرائیل بدون اطلاع و دستور سرویس این مطالب را مطرح کرده باشد.
3- احتمال دارد سرویس اسرائیل قصد دارد به طور غیر مستقیم از کمک ساواک در این زمینه استفاده کند تا قبل از اقدام مستقیم میزان آمادگی مقامات پاکستانی را برآورد نمایند.
به منظور به دست آوردن فرصت برای به عرض رساندن موضوع جهت صدور اوامر عالی، در پاسخ رابط مزبور گفته شد که نماینده سرویس پاکستان در آنکارا (آقای احمد خالد نماینده ملی پاکستان در دفتر ضد اخلالگری سنتو) تازه وارد ترکیه شده و هنوز با وی کاملاً آشنا نیستم در فرصت مناسب نظر وی استفسار خواهد شد.
نمایندگی ترکیه - عیسی غمای 2536/2/10 [1356] (4)

در یادداشت حاشیه سند، به نقل از رئیس وقت ساواک چنین نوشته شده است:

از عرض گذشت فرمودند با وضع فعلی پاکستان اقدامی ندارد. (5)

2- چین

اسرائیلی ها در مناسبات اطلاعاتی خود با ایران شاهنشاهی و حتی سرویس های اطلاعاتی غربی، چون آمریکا و انگلستان، به دلایلی، کشور چین را نیز در محدوده ی استراتژیک رژیم صهیونیستی قرار می دادند. این در حالی بود که رژیم صهیونیستی از ابتدای تأسیس تاکنون، به ویژه در برهه های مختلف تاریخی، سعی در ایجاد رابطه با دولت چین داشته و در برخی مقاطع زمانی به موفقیت هایی دست یافته است. این روابط حتی در زمینه های نظامی بعضاً چشمگیر بوده است. با این حال در حوزه ی همکاری اطلاعاتی موساد با ساواک، چین نیز از قلمرو این همکاری ها جدا و خارج نبود. بلکه مقامات و مأموران ذی ربط موساد به شدت در جستجوی اخبار و اطلاعات سری مربوط به چینی ها بوده اند. مذاکرات دیوید کیمخی (کیمچی) معاون وقت موساد با رئیس ساواک (نصیری) درباره ی چین خواندنی است:

آقای کیمخی: شما شخصی هستید که گذشته پر تجربه ای دارید می خواستم در دو مورد از نظر شما کمک بگیرم.
تیمسار ریاست ساواک: من چیزی جز آنچه شاهنشاه به من آموخته اند نمی دانم.
آقای کیمخی: مشکلی که ما را نگران کرده مسئله چین است. ما می خواهیم مناسبات آرام و مخفی با چین داشته باشیم. تا موقعی که مائو زنده بود این امر غیر ممکن بود ولی اکنون که مائو مرده است زمان مناسبی برای این کار می باشد.
تهران مرکز مهمی برای فعالیت به وسیله ی سفارت چین است.
امکان دارد ما از طریق شما با سفارت چین در تهران تماس بگیریم. اگر چینی ها مایل باشند می توانیم اطلاعات ذیقیمتی از داخل شوروی بدهیم و همچنین اطلاعاتی در مورد مسائل اقتصادی.
تیمسار ریاست ساواک: چرا اطلاعات را به ما نمی دهید؟
آقای ماهان: در لیست همکاریهای ما نبوده است. ما در مورد فعالیت شوروی در کشورهای عربی همکاری داریم.
تیمسار ریاست ساواک: در لیست جدید گنجانیده خواهد شد.
ما با چینی ها تماس نداریم و با احتیاط با آنها رفتار می کنیم. تا شش ماه آینده وضع حکومتی چین مشکوک است. (6)

3- سنگاپور

سنگاپور جزیره ی کوچکی واقع در جنوب شرقی آسیاست، که زمانی، یکی از بزرگترین بنادر شرق و بزرگترین پایگاه دریایی بریتانیا در منطقه بود.
اسرائیلی ها در مسیر اهداف خود در منطقه، در این جزیره نیز حضور و نفوذ پیدا کرده، و بزرگترین مرکز و پایگاه اطلاعاتی و جاسوسی منطقه ای موساد در آسیای شرقی را در آنجا دایر و ارتباط نزدیکی با سرویس اطلاعاتی سنگاپور برقرار کرده بودند.
براساس گزارش های ساواک، سرویس اطلاعاتی سنگاپور به منظور ایجاد سپر حفاظتی برای میهمانان خارجی عالی مرتبه خود، از موساد کمک می گرفت. درخواست سرویس اطلاعاتی سنگاپور از موساد برای حفاظت از محمدرضا پهلوی در هنگام سفر و حضور در سنگاپور نمونه ای از این روابط و نشانگر میزان حضور موساد در منطقه مزبور است:

به عرض می رساند:
رابط سرویس اسرائیل در مرکز طی ملاقاتی در تاریخ 53/6/17 اطلاع داد که سرویس اطلاعاتی و امنیتی سنگاپور از سرویس اسرائیل در مورد حفاظت سفر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر به سنگاپور تقاضای کمک نموده است. نامبرده خاطرنشان ساخت که سرویس اسرائیل دارای تسهیلات و امکانات قابل توجهی در سنگاپور بوده و روابط مستحکمی با سرویس امنیتی آن کشور داشته و دارای نماینده ی مقیم نیز می باشد. ضمناً برقراری تماس بیسیم بین تهران و سنگاپور از طریق تل آویو به سهولت امکان پذیر می باشد.
رابط سرویس اسرائیل با توجه به مراتب بالا آمادگی سرویس متبوعه را برای هرگونه همکاری و برقراری تماس مستقیم بین ساواک و سرویس سنگاپور اعلام داشته و درخواست نمود به وی اطلاع داده شود که در مورد بالا با چه قسمتی می تواند تماس بگیرد.
مراتب به عرض رسید مقرر فرمودند به رابط سرویس اطلاع داده شود که تماس مستقیم با سرویس سنگاپور لزومی ندارد لکن مفید است که سرویس اسرائیل اطلاعات خود درباره ی اسامی و مشخصات و سوابق افراد مظنون، خرابکار و فلسطینیهای منطقه مورد نظر در اختیار سرویس سنگاپور قرار دهد. ضمناً هرگونه مطلبی در زمینه ی فوق باید از طریق ریاست اداره پیمانها به عرض برسد.
در اجرای اوامر مراتب عیناً (در ساعت 12/30-53/6/17) به رابط اعلام گردید.
مولوی جو 53/6/18 (7)

مأموران و نمایندگان اسرائیلی مستقر در ایران، علی رغم تعیین قواعد و ضوابط مشخص در چارچوب همکاری با دستگاه سیاسی، دیپلماسی و نیز اطلاعاتی ایران شاهنشاهی، مع الوصف برای تأمین اهداف خود، عملاً همه ی مقررات را زیر پا می گذاشتند. تلاش سفیر اسرائیل در تهران برای ملاقات با سردبیر یک نشریه ی هندی در یکی از هتل های تهران نمونه ای از این قبیل شیوه های رفتاری صهیونیست ها بود.

آقای شام لال سردبیر کل تایمزاف ایندیا در مسافرتی که به منطقه ی خاورمیانه نموده بود بین راه مدت شش روز در ایران در هتل تهران انترناسیونال اقامت داشته است.
در روز چهارشنبه 47/9/6 که همزمان با توقف نامبرده در ایران بوده دو بار آقای عزری (8) به محل اقامت وی تلفن و چون مشارالیه در محل نبوده به تلفنچی اظهار می دارد برای آقای شام لال یادداشت بگذارید که سفیر اسرائیل در تهران می خواهد با ایشان تماس بگیرد.
نظریه بخش:
آقای عزری نماینده ی اقتصادی دولت اسرائیل در تهران است و با توجه به اینکه کشور شاهنشاهی در اسرائیل سفیر ندارد اظهارات نامبرده به یک روزنامه نگار زبردست هندی که در نظر داشت از کشورهای مصر، سوریه، لبنان بازدید نماید مقرون به صلاح نبوده است. (9)

پی‌نوشت‌ها:

1. سند ساواک، مورخ 35/4/24 [1355].
2. همان سند.
3. رژیم صهیونیستی در سال های اخیر نیز از کانال ترکیه دست به اقدام های مشابه زده است.
4. سند ساواک، 36/2/10 [1356]، طبقه بندی سری.
5. همان سند.
6. سند ساواک، متن مذاکرات تیمسار ریاست ساواک با آقای کیمخی معاون سرویس جدید اسرائیل 2535/8/19 [1355].
7. سند ساواک، مورخ 1353/6/18، طبقه بندی سرّی.
8. ربی مه یر عزری یا مئر عزری، فرزند صیون، متولد اصفهان، با خانواده اش به فلسطین اشغالی رفت و به عنوان تبعه ی اسرائیل در وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی مشغول به کار شد. عزری مدتی نیز کارمند اداره ی تبلیغات و گوینده ی فارسی رادیو اسرائیل بود و بعدها مجدداً به ایران آمد و رابطه ی خود را با سازمان ها و کانون های یهودی داخل کشور برقرار کرد. او حتی با بعضی محافل مطبوعاتی مثل مؤسسه ی کیهان و اطلاعات و مسؤولان آنها ارتباط صمیمی پیدا کرد.
عزری سال ها در سفارت اسرائیل در تهران به عنوان نماینده ی سیاسی و سفیر فعالیت داشت و در عین حال شماری از گروه ها و مؤسسات یهودی تحت نفوذ و نظر او فعالیت می کردند. فعالیت عزری در ایران صرفاً به امور سیاسی و سفارت محدود نبود، بلکه او از طریق شبکه های تحت کنترل خود، در کنار اهداف سیاسی، مطامع اطلاعاتی، اقتصادی و فرهنگی خاصی را در این کشور دنبال می کرد. (سازمان های یهودی و صهیونیستی در ایران، ص 103) گفتنی است، مسؤولیت عزری به عنوان نماینده ی سیاسی اسرائیل در ایران در اوایل سال 1352 ش، به اتمام رسیده بود.
9. سند ساواک، مورخ 47/9/20، شماره ی 325/80256.

منبع مقاله:
تقی پور، محمدتقی؛ (1383)، استراتژی پیرامونی اسرائیل: اسرار عملیات مشترک موساد، ساواک، سرویس های اطلاعاتی ترکیه و اتیوپی در خاورمیانه و آفریقا، تهران: مؤسسه ی مطالعات و پژوهشهای سیاسی، چاپ سوم.