نویسنده: دکتر احمد جلیلی
عوامل زمینه ساز، آشکار ساز و تداوم بخش بیماری های روانی کدامند؟
عوامل زمینه ساز در خود شخص وجود دارند. عواملی هستند که از طریق ژن ها به فرد رسیده اند. طبق قوانین وراثت، از همان آغاز تشکیل نطفه در رحم مادر جنین از ژن های پدر و مادرش سهمی برده است. از سوی دیگر عواملی هستند که فرد در نوع پرورش جنینی، تولد، دوران کودکی و رشد، محیط تربیتی ویژه، و مجموعه ی حوادث و رویدادها، با آن ها رو به رو بوده است و با آن ها بزرگ شده است، این ها نیز جزو عوامل زمینه ساز هستند. به همین علل ممکن است فردی شکننده باشد ولی فرد دیگری استوار و محکم باشد و کمتر بیمار بشود.عوامل آشکار ساز، رویدادهای مهمی هستند که ممکن است در زندگی شخص پیش بیایند. مانند شکست در امتحان، طلاق، اختلافات شدید خانوادگی، ورشکستی مشکلات مالی، از دست دادن عزیزان، یا هر چیزی که فشار روانی شدیدی به فرد وارد می آورد و شخص، قدرت تطبیق دادن خود را با آن ها نداشته باشد. طبیعی است که عوامل آشکار ساز با عوامل زمینه ساز ترکیب می شود و نتایجی به بار می آورد.
عوامل آشکارساز در افراد مختلف، واکنش های متفاوتی را برمی انگیزند. می گویند هر فلزی نقطه ی ذوبی دارد، یعنی در درجه حرارت معینی انسجام خود را از دست می دهد و ذوب می شود. افراد هم همین گونه اند. هر فردی نقطه ی ذوب معینی دارد و در درجه ی معینی از مشکل فرومی ریزد، یا به قول ما بیمار می شود. از هر کس یک انتظاری می توان داشت.
عوامل تداوم بخش هم مؤثرند. فرض کنید کسی در زندگی مشکلی پیدا می کند و به دادگاه می رود. باید در این راه مسائل و مشکلاتی را تحمل کند. کشمکش ه، رفتن ها و آمدن ها، معطل شدن ها، نرسیدن به حق و حقوق ها، طلاق ها و جدایی ها، همه و همه باعث می شوند بیماری روانی کسی سریع بهبود نباید. شخصی که افسردگی دارد و در این گیر و دارها هم گرفتار می شود، چه وضعی پیدا خواهد کرد؟ این عوامل، یعنی عوامل تداوم ساز، به بیماری اش تداوم می بخشند، و مانع درمان می شوند. هر اقدام درمانی ممکن است کم اثر یا بی اثر شود. چک های برگشتی، سفته های پرداخت نشده، اخطاریه های دادگاه ها و مراجعه ی پی در پی و سخت گیرانه ی طلب کارها، بر دامنه ی بیماری و تداوم آن خواهد افزود.
منبع مقاله: جلیلی، احمد؛ (1386)، شناخت بیماری های روانی، تهران: نشر قطره، چاپ دوم
/م