زمینه پیدایش
دختری بود بعد از آنکه به خانه بخت رفت، هر روز به خانه پدر و مادرش میرفت. مادر هم برای اینکه دختر تازه عروسش بیشتر به خانه و زندگی خودش برسد، یک روز با کنایه و اشاره و با زبانی که دختر ناراحت نشود به او گفت: «سنگین بیا، سنگین برو.» دختر که منظور مادر را نفهمیده بود روز بعد وقتی خواست به خانه مادرش برود، چند سنگ ریزه به گوشه روسریاش بست. وقتی که مادر دید دخترش متوجه منظور او نشده است، گفت: «دخترم، شیرین بیا، شیرین برو، سحر بیا غروب برو.» روز بعد دختر، یک ظرف شیره هم با خودش برد. مادر که دید دختر، منظورش را نمیفهمد گفت: «دختر جانم، کم بیا و کم برو.»(1)پیامها
وقتی یک نفر زیاد به خانه این و آن برود و مَثَل «سنگین بیا، سنگین رو» را برایش به کار میبرند.ضرب المثل های هم مضمون
ـ دوری و دوستی.(2)ـ اگر میخواهی عزیز شوی، یا دور شو یا کور شو.(3)
اشعار هم مضمون
چو پیش مردمان بسیار گردی * اگر چه بس عزیزی، خوار گردی(4)خواهی که عزیز باشی و خوار نشی * زنهار به کوی دوست بسیار نشی(5)
ز بسیار آمدن، عزت بکاهد * چو کم بینند، خاطر بیش خواهد(6) (سعدی)
به هر چمن که رسیدی، گلی بچین و برو * کنار گل منشین آنقدر که خوار شوی(7)
به دیدار مردم شدن، عیب نیست * ولیکن نه چندان که گویند بس(8) (سعدی)
زان عزیز است آفتاب که او * گاه پیدا و گاه ناپیداست(9) (مسعود سعد)
ریشه های قرآنی حدیثی
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) : «زُرْغِبّاً تَزْدَدٍ حُبّاً؛ یک روز در میان دیدار کن تا بر محبت بیفزایی.»(10)امام علی(علیه السلام): «کَثْرَةُ الزِّیارَةِ تُورِثُ الْمَلالَةَ؛ دیدار بسیار، خستگی و ملال میآورد».(11)
پینوشتها:
1. تمثیل و مثل، ج 2، ص 135.
2. امثال و حکم دهخدا، ج 2، ص 835.
3. ابراهیم شکورزاده بلوری، دوازده هزار مثل فارسی، ص 148.
4. همان، ص 390.
5. همان، ص 472.
6. همان، ص 867.
7. داستاننامه بهمنیاری، ص 507.
8. امثال و حکم دهخدا، ج 1، ص 408.
9. همان، ج 2، ص 889.
10. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 355.
11. همان، ج 77، ص 239.
/ج