بیماری‌های انسانی ناشی از پروتیست‌ها

پروتیست‌ها می‌توانند با توجه به تنوع و حجم بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنند بسیار خطرناک باشند. مقاله‌ی زیر را بخوانید تا با بیماری‌های انسانی ناشی از پروتیست‌ها آشنا شوید.
اجازه بدهید با بررسی دقیق‌تر پروتیست‌ها شروع کنیم. پروتیست‌ها چه نوع موجودات زنده‌ای هستند؟ آیا پروتیست‌هایی که به طور کلی درباره‌ی آنها شنیده‌ایم وجود دارند؟ خوب، با پاسخ به پرسش دوم آغاز می‌کنم. بله، مطمئناً همه‌ی شما از دوران مدرسه درباره‌ی آمیب‌های تک سلولی چیزهایی شنیده‌اید. خوب، ما می‌دانیم که در آن زمان واژه‌ی پروتوزوآ به جای پروتیست‌ برای اشاره به چیزهایی مانند آمیب و پارامسیوم استفاده می‌شد اما واقعیت این است که پروتوزوآها پروتیست‌هایی هستند که به علت داشتن ویژگی‌های خاص حیوانی مانند حرکت و جا به جایی به حیوانات بیشتر از گیاهان شباهت دارند. حال به سؤال اول برمی‌گردیم. پروتیست‌ها معمولاً چنین تعریف می‌شوند: میکرو ارگانیسم‌های یوکاریوتی که می‌توانند تک سلولی یا چند سلولی باشند. هر دو نوع دارای ساختار آناتومیک بسیار ابتدایی هستند و عمل کردهای بیو لوژیکی آنها نیز کاملاً ساده است. حتی انواع چند سلولی آنها با وجود این که از بیش از یک سلول ساخته می‌شوند بیشترِ ساختارهای پیچیده را نداشته و فاقد بافت‌های تخصصی می‌باشند. مانند بیشتر میکرو ارگانیسم‌های دیگر، پروتوزیست‌ها نیز تا آن جا که به سلامت انسان‌ها و موجودات یوکاریوتی دیگر مربوط می‌شود نقش بیماری‌زایی را ایفا می‌کنند. با این تفاصیل، بیایید نگاهی گذرا داشته باشیم بر برخی از بیماری‌های مهم انسانی که به وسیله‌ی پروتیست‌ها ایجاد می‌شوند.
برخی از بیماری‌هایی که در انسان‌ها به وسیله‌ی پروتیست‌ها ایجاد می‌شوند کدامند؟
سهم بیماری‌های عفونی انسانی ناشی از پروتیست‌ها به اندازه‌ی بیماری‌هایی که به وسیله‌ی باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها به وجود می‌آیند مهم است. بسیاری از پروتیست‌های بیماری زا در طبیعت انگل هستند که پس از حمله به بدن میزبان، در درون آن به زندگی ادامه داده و تغذیه می‌کنند تا زمانی که یا میزبان تسلیم شود یا انگل به وسیله‌ی درمان یا مداخله‌ی پزشکی نابود گردد. بیماری‌های زیر به وسیله‌ی پروتیست‌ها به وجود می‌آیند. ما به برخی از مهم‌ترین آنها که بر سلامت جوامع انسانی به صورت مستقیم و غیر مستقیم تأثیر می‌گذارند اشاره می‌کنیم. روش غیر مستقیم از طریق آلوده کردن دیگر موجودات انجام می‌گیرد که ما به صورت منظم و اجتناب‌ ناپذیر با آنها در تماس هستیم مانند حیواناتی که از آنها به عنوان غذا استفاده می‌کنیم (گیاهان و محصولات زراعی نیز جزو این گروه به حساب می‌آیند)، یا به عنوان حیوانات خانگی و دام‌ها نگه داری می‌کنیم.
مالاریا: پروتیست‌هایی که به گروه پلاسمودیوم تعلق دارند مسئول ایجاد این بیماری خطرناک انسانی هستند که در آن پروتیست‌های بیماری‌زا به گلبول‌های قرمز خون حمله می کنند و شروع به تکثیر در درون آنها می‌نمایند. این پاتو ژن‌های کوچک به وسیله‌ی پشه‌های ماده که عمدتاً متعلق به گروه آنوفل‌ها هستند حمل می‌شوند و پس از گزیدن میزبان برای تغذیه از خون به بدن او انتقال می‌یابند. غدد بزاقی پشه‌ها حامل این پروتیست‌ها هستند و از طریق بزاق به میزبان ثانویه منتقل می‌شوند.
اسهال خونی آمیبی: این بیماری به وسیله‌ی پروتیست هیستولیتیکا آنتامبا ایجاد می‌شود، این نوع اسهال خونی زمانی ایجاد می‌شود که فرد غذا یا آب آلوده به این آمیب را مصرف کند یا پس از تماس با اشیاء آلوده دست‌ها را به درستی تمیز یا ضد عفونی ننماید. به محض این که ارگانیسم‌های بیماری ‌زا به بدن میزبان وارد شدند، به سمت روده حرکت می‌کنند و پس از استقرار در آن کیست‌هایی را به وجود می‌آورند و تمام علائم و ناراحتی‌های مرتبط با اسهال خونی آمیبی را ایجاد می‌کنند. کیست‌ها معمولاً از طریق مدفوع دفع می‌شوند. علاوه بر آنتامبا، برخی دیگر از گونه‌های آمیبی نیز باعث اسهال خونی می‌شوند ولی آنها کیست‌های آنتامبیکی را ایجاد نمی‌کنند.
بیماری خواب آفریقایی: این بیماری به وسیله‌ی پارازیت پروتوزوآی تریپانوزوما بروسی ایجاد می‌شود و در مراحل اولیه با تب و سر درد شناسایی می‌شود، که ممکن است با اختلال کار کرد اعضای حیاتی همراه باشد، و به دنبال آن در مرحله‌ی دوم تورم غدد لنفاوی ایجاد می‌گردد. آخرین مرحله با گیجی و اختلال در چرخه‌ی خواب مشخص می‌شود، اغلب اوقات توالی بیداری روزانه و خواب شبانه معکوس می‌گردد. و منجر به بر هم خوردن هماهنگی و ایجاد خستگی شدید می‌شود. انگل‌ها به سیستم لنفاوی حمله می‌کنند و به تدریج وارد جریان خون می‌شوند. آخرین مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که انگل از سد خونی مغز عبور کرده و به سیستم عصبی مرکزی هجوم می‌آورد. این پروتیست‌ها معمولاً از طریق گزش پشه‌ی تسه تسه ایجاد می‌شوند که به عنوان میزبان اولیه و ناقل بیماری عمل می‌کند.
بیماری شاگاس یا چاگاس: این بیماری از طریق نیش ساس خون خوار انتقال می‌یابد و ناشی از تریپانوزوم کروزی است که نوعی پروتوزوآست، و پس ازتغذیه‌ی ساس از خون میزبانان و تخلیه‌ی شکم درست در نزدیکی محل گزش به میزبانان ثانویه وانسان‌ها انتقال می‌یابد. پس از خاراندن و زخمی کردن محل گزش، پروتیست‌های موجود در مدفوع ساس وارد بدن میزبان می‌گردند. آنها از طریق زخم وارد بدن شده و تقسیم دو تایی را انجام می‌دهند و به صورت تریپوماستیگوت‌هایی تمایز می‌یابند که به جریان خون حمله می‌کنند.
ژیاردیازیس: این بیماری نوعی اسهال است که به وسیله‌ی پروتیست عفونی ژیاردیا لامبلیا ایجاد می‌شود. کیست‌های ژیاردیا از طریق تماس با افراد آلوده‌ای که قادر به حفظ بهداشت فردی نیستند یا تماس با آب آلوده انتقال می‌یابند. انگل به روده‌ی کوچک حمله می‌کند و علائم شایع آن عبارتند از: اسهال آبکی، تجمع گاز بد بو در معده، استفراغ، دردهای پیچشی شکمی و بوی بد دهان.
برخی از بیماری‌های مهم اما نسبتاً غیر معمول ناشی از پروتیست‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

• سالک، از طریق پروتیست‌های نوع لیشمانیا ایجاد و به وسیله‌ی پشه‌ی خاکی آفریقایی منتقل می‌شود.
• توکسو پلاسموزیس، به وسیله‌ی توکسو پلاسمو گوندی ایجاد و از طریق گوشت و مدفوع حیوانات آلوده انتقال می‌یابد.
• آنسفالیت آمیبی گرانولوماتوز، از طریق پروتیست‌های آکانتامبا و بالاموتیا ایجاد می‌شوند و آنها از طریق زخم‌های باز و دستگاه تنفسی تحتانی وارد بدن میزبان می‌گردند.
• جزر و مد قرمز، به وسیله‌ی پروتیست‌های گیاه مانندی ایجاد می‌شود که فیتوپلانکتون نامیده می‌شوند و از طریق تماس با آب آلوده به جلبک سمی و حیوانات آلوده به آن انتقال می‌یابد.
• این‌ها نمونه‌هایی از برخی بیماری‌های رایج و تقریباً غیر رایج هستند که توسط پروتیست‌ها بوجود می‌آیند. بسیاری از پروتیست‌ها از طریق یک حشره‌ی ناقل منتقل می‌شوند که برای اهداف تغذیه‌‌ای خود در تعاملات مکرر و منظم با بخش‌های جغرافیایی خاص از جوامع انسانی هستند. این حشرات بیشتر اوقات ولی نه همیشه، مکنده‌ی خون هستند. دیگران زمانی که مسائل مربوط به بهداشت و نظافت شخصی نا دیده گرفته می‌شود و یا هنگامی که احتمال تماس با اشیا و حیوانات آلوده بالا است وارد بدن میزبان می‌شوند.