طب سوزني چيست؟

طب سوزني شاخه اي از طب سنتي چين و يکي از معروف ترين رشته هاي طب مکمل مي باشد. قدمت اين علم به 2500 سال پيش بر مي گردد. استفاده از طب سوزني تا قرن ها به آسيا محدود مي شد تا اينکه فرانسوي ها در قرن 16 ميلادي با آن آشنا شدند و استفاده از آن را در اروپا گسترش دادند.
از نظر طب سوزني جهان چيزي جز انرژي نيست. اين انرژي در فضا به صورت انرژي فضايي با انواع انرژي که ما مي شناسيم وجود دارد و در زمين به صورت انرژي پنج گانه آب، خاک، آتش، باد و نور موجود است.
انسان به عنوان جزئي از کل، از قوانين حاکم بر اين مواد پيروي مي کند و در برابر تغييرات انرژي هم متأثر مي شود.
در سطح بدن انسان انرژي در مسيرهايي با محورهايي مشخص جريان دارد. اين مسيرها يا محورها با ميسر عروق و اعصاب کاملاً هماهنگ است.
در جهان کنوني هنگامي که در بسياري از بيماري هاي علم پزشکي نتوانست پاسخگو باشد، متخصصان زيادي چاره کار را در آموختن طب جايگزين دانسته و به طب سوزني و طب گياهي رو مي آوردند.
بين پزشکان مختلف در صحت و سقم طب سوزني اختلاف نظر وجود داشت تا اينکه سازمان بهداشت محيطي (WHO ) در سال 1975 استفاده از طب سوزني در تشخيص و درمان بيماري ها را رسماً تأييد کرد. طب سوزني چين از مکتب نائوئيسم (1) منشأ مي گيرد. تائو نيرويي است که همه جهان را خلق کرده است و دو نيروي مخالف يين (2) و يانگ (3) را به وجود مي آورد. اين دو نيرو همواره در حال نزاع هستند و بين آنها انرژي QI (4) رد و بدل مي شود. در واقع انرژي QI منشأ همه ي تغييرات در جهان است.
يين و يانگ دو قطب مخالفي هستند که در تمام پديده هاي طبيعي وجود دارند. اين دو نيرو هميشه با هم ترکيب مي شوند تا يک کل را تشکيل دهند و هيچ يک به تنهايي نمي توانند وجود داشته باشند.
طب سوزني يا اکوپانکچر (5) که به زبان چيني به آن جن جيو (6) گفته مي شود روشي است که با فرو کردن سوزن هاي بسيار نازک به نقاط خاصي از بدن باعث تسکين درد و يا درمان مشکل خاصي از بيمار مي شود. براساس تئوري طب سوزني، اين نقاط خاص بر روي مريدين هاي (7) قرار دارند که يک نوع انرژي حياتي به نام QI در آنها جريان دارند. گرچه از اواخر قرن بيستم ميلادي بر روي طب سوزني تحقيقات علمي زيادي صورت گرفته است اما هنوز نحوه اثر آن به درستي مشخص نشده و بحث هاي زيادي در مورد آن بين دانشمندان در جريان است. گزارش هايي که از طرف سازمان بهداشت جهاني، مرکز ملي طب مکمل آمريکا و انجمن پزشکي ايالات متحده امريکا اعلان شده است همگي از مؤثر بودن طب سوزني در درمان بسياري از بيماري ها حکايت مي کنند. يک توافق کلي بين دانشمندان وجود دارد که همگي آنها معتقدند که طب سوزني اگر از طرف يک متخصص طب سوزني انجام شود و سوزن هاي استريل مورد استفاده قرار گيرند روش بي خطري در درمان بعضي از بيماري ها مي باشد.
در طب سوزني جهان مادي از پنج عنصر تشکيل شده است. اين عناصر در حال واکنش با يکديگر هستند. بدن ما نيز جزئي از اين جهان است، بنابراين بدن ما نيز از همين پنج عنصر تشکيل يافته است. در همه اين عناصر دو قطب يين و يانگ وجود دارد که در حال مقابله دائم هستند و انرژي QI را جاري مي کنند، کانال هايي در بدن وجود دارد که انرژي QI در آنها حرکت مي کند. اگر به هر دليلي، اختلال يا انسدادي در اين کانال ها رخ دهد، انرژي که در آنها جريان دارد تغيير کرده و بيماري ايجاد مي شود.
در اين نگرش، سلامت بدن هنگامي حاصل مي شود که ميان اين دو نيرو تعادل برقرار باشد و عدم تعادل اين دو نيرو باعث مي شود، که جريان حياطي در بدن که به QI معروف است مختل شود. اين جريان از راه ها و نقاط خاصي در بدن گذر مي کند. تعداد 12 عدد از اين مسيرها و نقاط به عنوان نقاط اصلي و تعداد 8 به عنوان نقاط سطح دوم معرفي مي شوند و در مجموع بيش از 2000 نقطه ديگر نيز به آنها متصل مي باشد.
اساس طب سوزني بر تحريک اين نقاط استوار است که مي تواند جريان QI در بدن را کنترل نمايد. اين که مدل چيني ها براي بدن درست است يا خير جاي بحث دارد اما دانشمندان به اين نتيجه رسيده اند که تحريک اين قسمت هاي بدن مي تواند روي وضعيت شيميايي و عصبي مغز تأثير بگذارد و در نهايت منجر به عکس العمل هايي مانند کاهش درد، تغيير فشار خون و ... شود و در نهايت سلامت بيمار را منجر شود.
پنج عنصر تشکيل دهنده جهان عبارتند از: چوب، آتش، زمين، فلز و آب. اين عناصر شديداً به هم وابسته اند، به گونه اي که همچنان که يکديگر را تحريک مي کنند، باعث مهارو کنترل يکديگر نيز مي شوند. درچرخه sheng يکديگر را تقويت مي کنند و در چرخه ke مهار.
طب سوزني بخش مهمي از پزشکي سنتي چين است. اين بخش ابتدا فقط نوعي شيوه درماني تلقي مي شد و بعداً به تدريج توسعه يافت. علم طب سوزني علم جمع بندي و پژوهش فنون درماني طب سوزني و قواعد کاربرد باليني و تئوري اساسي آن به حساب مي آيد.
بنابراين متخصص طب سوزني با توجه به علائم و شکايات بيمار، ابتدا بيماري را تشخيص داده و تعيين مي کند در کدام يک از کانال هاي انرژي اختلال وجود دارد، سپس با تحريک نقاطي که بر روي اين کانال قرار دارد، اختلال انرژي را برطرف کرده و بيمار را درمان مي کند. محل دقيق اين کانال ها و نقاط را با نشانه هاي آناتوميک ( مثل ابروها، استخوان ها، ناف و ... ) و با استفاده از واحد سون (8) تعيين مي شود. رايج ترين کاربرد طب سوزني در دنياي امروز، تسکين دردهاي مزمن است که مکانيسم علمي آن مشخص شده است.
شايد بتوان طب سوزني را يکي از قديمي ترين و در عين حال کاربردي ترين روش هاي طبابت دانست که در حال حاضر در قرن 21 ميلادي مورد استفاده قرار مي گيرد.
شناخت دوباره اين طب را به جرأت مي توان مديون روزنامه نگار مجله نيويورک تايمز يعني جيمز رستون دانست که در سال 1971 طي مقاله اي به بررسي روش هاي طبابت در چين که توسط سوزن انجام مي شد، پرداخت.
در اصل اصطلاح اکوپانکچر تشريح کننده مجموعه اي از روش ها است که توسط آن نقاطي از بدن براي دريافت نتايج مورد نظر با روش هايي خاص مانند استفاده از سوزن تحريک مي شود. طب سوزني امروزه با استفاده از فرو کردن سوزن هاي خاصي به درون بدن از طريق پوست توسط دست و يا حتي جريان الکتريسيته انجام مي شود.
اين نوع طبق توانايي کاهش و حتي برطرف کردن انواع درد را داشته و مي تواند توانايي هاي قسمتي هاي مختلف بدن افراد را بالا ببرد.
سوزن هايي که در اين طب از آن استفاده مي شود فلزي هستند و تقريباً به قطر چند تار موي سر مي باشند. بيماراني که اين روش درمان را براي خود انتخاب مي کنند اظهارات متفاوتي دارند، اما در مجموع اغلب آنها بيان مي کنند که هنگام فرو کردن سوزن به بدن شان احساس درد زيادي نمي کنند. معمولاً تجربه و تخصص پزشک معالج در استفاده از سوزن مي تواند ميزان درد حاصله را کاهش يا افزايش دهد.
سازمان مديريت تغذيه و داروي آمريکا ( FDA ) در سال 1996 استفاده از سوزن هاي مخصوص براي اين روش درمان را تأييد کرد. اين سوزن ها بايد استريل باشند و مي توان هر کدام از آنها را براي يک و فقط يک بيمار استفاده کرد. همچنين قبل از هر بار استفاده از سوزن ها بايد آنها را با الکل يا مواد ضدعفوني کننده تميز کرد.

پي‌نوشت‌ها:

1. Taoism.
2. Yin.
3. Yang.
4. چي.
5. Acupuncture.
6. Zhen Jiu.
7. Meridians.
8. Cun.

منبع مقاله: