فرهنگ تلويزيوني آفريقا

علي رغم گوناگوني بسيار ايستگاه هاي تلويزيوني آفريقا، و نيز شيوه هاي مختلف استفاده از تلويزيون، توافقي کلي در اين مورد وجود دارد که رسانه تلويزيون بايد در خط اول جبهه نبرد براي توسعه فزاينده به کار گرفته شود. اين انتظار که تلويزيون بايد از نقشي جدي و هدفمند در فرآيند مهندسي جامعه آفريقايي برخوردار گردد، بستگي مستقيم به شواهد تجربي و گهگاهي در اين مورد دارد که چگونه مردم ( آفريقاييان و ديگران ) نسبت به تلويزيون واکنش نشان مي دهند. بعيد است بتوان يک ايستگاه تلويزيوني آفريقايي را پيدا کرد که عناصر آموزشي و بسيج همگاني را در ساختار برنامه اي خود جاي نداده باشد، هر چند که، تفنن و سرگرمي برنامه غالب و جاذبه ي اصلي تلويزيون هاي اين قاره است.
رسيدن به يک انديشه يا ايده مشخص نسبت به فرهنگ تلويزيوني آفريقا بسيار دشوار است. زيرا نه دو ملت آفريقايي را مي توان يافت که در رويکرد مشترکي نسبت به تلويزيون، متحد و متفق القول باشند، و نه اين که يک روش شناسي واحدي در برابر تلويزيون آفريقايي وجود دارد. طرح اين قضيه که در سراسر اين قاره محتواي برنامه هاي تلويزيون عمدتاً به سوي نمايش هاي خارجي يا داخلي، درام، سريال هاي احساساتي، قصه گويي، و ورزش گرايش دارد، نه تنها امکان پذير، بلکه آگاه کننده نيز هست. علاوه بر اين، موارد فزاينده اي از برنامه هاي مذهبي و سياسي هم وجود دارد که گاه تشخيص و تمايز آنها از يکديگر دشوار است. واعظان و سياستمداران در گردهمايي هاي مذهبي و سياسي، براي مخاطبان خود، اساساً به سبک و سياقي يکسان سخنراني مي کنند.
مرور جدول برنامه هاي بسياري از ايستگاه هاي تلويزيوني آفريقا نشان مي دهد که، در بين برنامه هاي محلي، محتواي داستاني در شکل درام به زبان محلي، سريال هاي احساساتي به انگليسي يا فرانسه، و داستان گويي توسط بچه ها يا براي بچه ها در زمره رايج ترين برنامه ها هستند. در کنيا، بينندگان، آخر هفته به ساعت هاي طولاني مشاهده ي برنامه هاي سرگرم کننده اي دعوت مي شوند که از ظهر با برنامه ها يا فيلم هايي مثل گل سرخ وحشي (2)، سالِ کوچک ترين آسمان جل، (3) شادي آوران (4) و رمبو (5) ( روزهاي شنبه ) آغاز مي گردند. روزهاي يکشنبه، صورت برنامه ها شامل ديزني لند، جُنگ کودکان، و موسيقي کلاسيک است. جدول برنامه هاي تعطيلات آخر هفته، بدون ورزش، که معمولاً سه برنامه ي ( مربيگري فوتبال، ساعت ورزش کِي. بي.سي و ليگ اول ) در روزهاي شنبه به آن اختصاص داده شده، ناقص خواهده بود. روزهاي يکشنبه، علاقه مندان ورزش به برنامه هاي ماشين ورزش و برنامه ويژه جهان ورزش ( ژيلت ) دعوت مي شوند. تقريباً تمام برنامه هاي ايستگاه تلويزيون مستقل و خصوصي ( کِي.تي.ان ) خارجي است، و برخي از محبوب ترين آنها فيلم هاي کارتوني، دزموند، (6) ديو و دلبر، (7) همسايه ها (8)، ناتز لندينگ (9)، اپراه وينفري، (10) و دنياي نمايش امروز (11) هستند.
از ميان درام هاي سرگرم کننده محصول داخل مي توان از شولکو (12)، ماوايدا (13)، کيني ماچو بالونولوجي، (14) و هوکوما (15) نام برد. معمولاً يک فيلم سينمايي حادثه اي در اواخر هر شب، پيش از دعاي قبل از اختتام برنامه ها در ساعت يازده و سي و سه دقيقه بعد از ظهر نشان مي دهند. فرهنگ تلويزيوني آفريقا بدون ترديد جهت گيري تفنني دارد.
تصوير نهايي اين فرهنگ نشان دهنده اين است که تلويزيون به عنوان معادل مدرن بسياري از صور رسانه اي سنتي که بيشتر براي سرگرمي و انتقال ميراث فرهنگي به کار مي روند، نگريسته مي شود. بسياري از آفريقاييان بين استفاده جدي از رسانه هاي همگاني سنتي/ مدرن به عنوان کانال هاي آموزشي، و استفاده تفريحي از آنها، به وضوح تمايز قائل مي شوند. استفاده از تلويزيون بيشتر، براي دومي ( تفريح و سرگرمي ) است. اين مسئله نه تنها حاکي از چگونگي واکنش يا استفاده بينندگان آفريقايي از رسانه تلويزيون، بلکه، ضمناً با همين ميزان اهميت، نشان دهنده چگونگي بسته بندي برنامه هاي روزانه تلويزيون از سوي برنامه پردازان نيز هست. همگاني ساختن و ترويج شبکه هاي ماهواره اي بيشتر بر مبناي سرگرمي صرف است تا آموزش. اين مسئله تأثيراتي جدي بر آينده تلويزيون در آفريقا بر جاي مي گذارد؛ و البته اين را هم بايد توجه داشت که، استفاده از اين رسانه جهت اهداف آموزشي و انگيزشي ( بسيج عمومي ) نبايد يکسره ناديده گرفته شود.

پي نوشت ها :

1- چارلز اوکيگبو ( Charles Okigbo ) مدير اجرايي شوراي آفريقايي آموزش ارتباطات است. اوکيگبو پيش از اين، استاد کرسي ارتباطات جمعي در دانشگاه نيجريه، نسوکا، و مدير آموزش شوراي دست اندرکاران تبليغات نيجريه بوده، و سرپرست گروه نويسندگان و ويراستار کتاب هاي تبليغات و روابط عمومي، چشم اندازهاي نو در جريان اخبار بين الملل، و سياست هاي بازاريابي، راهکارها و شگردها تبليغات بوده است.
2-Wild Rose
3- The Littlest Hobo Year
4- Joy Bringers
5- Rambo
6- Desmond's
7- Beauty and the beast
8- Neighbours
9- Knotts Landing
10- Oprah Winfrey
11- Showbiz Today
12- Shulko
13-Mawaidha
14- Kinimacho Baloonology
15- Hukma

منبع مقاله :
اسمیت، آنتونی؛ پاترسون، ریچارد (1389)، تلویزیون در جهان، ترجمه: مسعود اوحدی، تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، چاپ دوم.