نويسنده: دکتر شهربانو قهاري
چرا بايد سيگار را كنار گذاشت؟
افرادي كه به ترك سيگار اقدام مي كنند براي اين كار دلايلي دارند كه عمده ترين آن ها مخاطرات سيگار براي سلامتي است. مطالعات زيادي نشان داده اند كه مشكلات قلبي در صدر نگراني هاي افراد سيگاري قرار دارد، چرا كه حدود نيمي از سيگاري ها به دليل حمله ي قلبي جان خود را از دست مي دهند. همچنين سيگاري ها بيش از افراد غيرسيگاري در معرض سكته ي مغزي قرار دارند. به علاوه، تقريباً ديگر همه مي دانند كه سيگار سرطان ريه ايجاد مي كند اما ممكن است تنها عده ي كمي بدانند كه سرطان هاي ديگري مانند سرطان دهان و فك، سرطان حنجره، سرطان مري، سرطان معده، پانكراس و برخي از سرطان هاي خون نيز با مصرف سيگار در ارتباط هستند.علاوه بر سرطان، مشكلات ريوي به ويژه برونشيت مزمن نيز در سيگاري ها زياد مشاهده مي شود. براي زنان، به ويژه زنان بالاي 35 سال، خطرات بيشتر از مردان است. آن ها علاوه بر بيماري هاي نامبرده در بالا، بيشتر از زنان غيرسيگاري فرزنداني نارس و يا با وزن پايين به دنيا مي آورند و احتمال مرگ و مير و نقايص جسمي و ذهني در فرزندان آن ها نسبت به فرزندان زنان غيرسيگاري بيشتر است. همچنين سندرم مرگ ناگهاني نوزاد در اين دسته از مادران بيشتر به چشم مي خورد.
علاوه بر همه ي اين موارد، سيگار طول عمر را كاهش مي دهد. چنانچه مطالعه اي كه در سال 1990 در امريكا انجام شد، نشان داد كه مردان سيگاري به طور متوسط 13/2 سال و زنان 14/5 سال كمتر از افراد غيرسيگاري عمر مي كنند. از طرفي، كنارگذاشتن سيگار در هر سني مثلاً قبل از 60 سالگي احتمال مرگ افراد را در 15سال آينده به نصف كاهش مي دهد.
با درنظر گرفتن موارد فوق، موضوع اين نيست كه سن شما چقدر است و يا اين كه چقدر سيگار مي كشيد، در هر حال كنارگذاشتن سيگار به شما كمك مي كند تا عمر طولاني تر و زندگي سالم تري داشته باشيد و علاوه بر لذت بردن از زندگي سالم، كمتر از افراد سيگاري به سرماخوردگي، آنفلوانزا، سينه پهلو، برونشيت و بيماري هاي خطرناكي مانند سرطان و مشكلات قبلي مبتلا شويد و در مجموع از سطح سلامت بالاتري برخوردار باشيد.
به دنبال ترك سيگار چه تغييراتي در بدن روي مي دهد؟
-20 دقيقه پس از كنارگذاشتن سيگار ضربان قلب و فشارخون كاهش مي يابد و به حالت عادي برمي گردد.-12 ساعت پس از ترک سيگار سطح مونوآمين اكسيدخون كاهش يافته و به حالت عادي برمي گردد.
-2 هفته تا 3 ماه پس از ترك سيگار جريان خون بهبود يافته و عملكرد ريه كمي بهتر مي شود.
-1 تا 9ماه پس از ترك سيگار ريه كاركرد طبيعي خود را به دست مي آورد، به عبارتي ريه ها از آلودگي سيگار پاك شده و خطر ابتلا به عفونت ريه كاهش مي يابد.
-يك سال پس از ترك سيگار خطر بروز بيماري هاي كرونري قلب كاهش مي يابد و به نصف مي رسد.
-5 سال پس از ترك سيگار خطر بروز سكته ي مغزي كاهش مي يابد.
-10 سال پس از ترك سيگار ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان ريه به نصف مي رسد و خطر بروز ديگر سرطان ها از جمله سرطان فك و دهان، حنجره، مري و معده، لوزالمعده، دهانه ي رحم و سرطان مثانه كاهش مي يابد.
-15 سال پس از ترك سيگار خطر بروز بيماري هاي كرونري قلب به اندازه ي افراد عادي خواهد رسيد.
ديگر مزاياي ترك سيگار كدامند؟
ترك سيگار علاوه بر رهايي از خطر ابتلا به بيماري هاي خطرناك مزاياي ديگري نيز دارد، از جمله:-برطرف شدن چين و چروك پوست
-برطرف شدن بوي بد دهان
-به سپيدي گراييدن دندان ها
-برطرف شدن بيماري هاي لثه
-برطرف شدن بوي بد لباس ها، محل كار و هواي منزل
-برطرف شدن رنگ زرد ناخن ها
-بهتر حس كردن طعم و بوي غذاها
-كم نياوردن نفس براي انجام فعاليت هاي روزانه
-صرفه جويي در هزينه ها
-بيشتر پذيرفته شدن در اجتماع(امروزه با افزايش آگاهي عمومي راجع به زيان هاي سيگار مصرف آن در بسياري از اجتماعات پذيرفته نيست.)
-كمك به ارتقاي سلامتي اطرافيان و در نهايت سلامتي جامعه
به ياد داشته باشيد كه:
زندگي با افراد سيگاري و استشمام بوي سيگار آنها «سيگار كشيدن منفعل» ناميده مي شود. مطالعات نشان داده اند افراد غيرسيگاري كه درمعرض دود سيگار هستند به اندازه ي افراد سيگاري در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه و بيماري قلبي قرار دارند.
جالب است بدانيد!
وقتي فرزند يك فرد سيگاري از او مي پرسد، سيگار چه طور است؟ او به فرزند خود مي گويد: «خوب نيست، دلم نمي خواد تو سيگاري شوي!»اما جالب است بدانيد فرزندان افراد سيگاري در مقايسه با افراد غيرسيگاري به احتمال بيش تري به سيگار روي مي آورند. پس اگر سيگار را كنار بگذاريد، مي توانيد به عنوان يك الگوي مثبت براي فرزندان خود عمل كنيد.
به خاطر داشته باشيد كه:
كنار گذاشتن سيگار كار آساني نيست. تنباكو نه تنها اعتياد جسماني بلكه اعتياد روان شناختي ايجاد مي كند. بنابراين، براي بيشتر افراد، بهترين روش كنارگذاشتن سيگار اين است كه هم از دارو و هم از روان درماني كمك گيرند. داروها عوارض ترك نيكوتين را برطرف مي كنند و روان درماني زمينه ي تغيير عادت هاي منفي شخصي را در فرد فراهم مي سازد.بهترين برنامه ي ترك سيگار كدام است؟
گرچه برخي از افراد قادرند بدون برخورداري از كمك حرفه ي و يا بدون استفاده از دارو، سيگار را كنار بگذارند اما براي بسياري از افراد شكستن گره هاي عاطفي و اجتماعي كه سيگار براي آنان ايجاد كرده است، دشوار مي باشد. به همين دليل لازم است كه اين دسته از افراد از اشخاص متخصص مانند: روان پزشك، روان شناس و مشاور كمك گيرند و اين بهترين برنامه ي ترك سيگار است. روان پزشك با تجويز دارو علائم محروميت نيكوتين را برطرف مي نمايد. به علاوه، بيمار با شركت در جلسات روان درماني و مشاوره مي تواند با برانگيزاننده ها و افكار منفي خود آشنا شود و به نحوي مؤثر با آن ها مقابله كند. لازم است كه بيمار حداقل در 15 جلسه ي روان درماني شركت نمايد. اين جلسات 45 دقيقه طول مي كشد و معمولاً يك بار در هفته انجام مي شود.در صورتي كه بيمار مايل به شركت در جلسات روان درماني گروهي باشد، لازم است حداقل 4 تا 7 جلسه ي گروهي با 8 تا 12 نفر از افرادي كه متقاضي ترك سيگار هستند، برگزار شود. بهتر است جلسات گروهي حداقل 2 بار در هفته و هر جلسه 45 تا 60 دقيقه باشد. به علاوه به حمايت خانواده، دوستان و آشنايان نيز در برنامه ي ترك سيگار مهم مي باشد.
مشاوره با روان شناس و يا شركت در گروه هاي خودياري چقدر مي تواند مفيد باشد؟
ترك سيگار مستلزم يادگيري مهارت هايي است براي مقابله با افراد، شرايط با حالت هاي احساسي خاصي كه شما را به سمت سيگار سوق مي دهند. مهارت هاي مقابله اي ناكافي، شما را در برابر تنش ها آسيب پذير مي سازد. به همين دليل در شرايط تنش زا سيگار را به عنوان يك تكيه گاهِ در دسترس انتخاب مي نماييد و درست براي همين است كه شما نياز داريد با روان شناس يا مشاور در تماس باشيد. آن ها به شما مهارت هاي حل مسئله، كنترل هيجانات منفي، حل تعارض و قاطعيت را آموزش خواهند داد. با يادگيري اين مهارت ها شما قادر خواهيد بود در شرايط پرخطر كنترل خود را حفظ نماييد و به سمت سيگار نرويد و نيز با افراد پرخطري كه به اصرار شما را به مصرف سيگار برمي انگيزند، مقابله نماييد. به علاوه، شركت در گروه هاي خودياري در كنار افرادي كه مانند شما خواهان ترك سيگار مي باشند به شما كمك مي كند تا در تجاربِ هم سهيم شويد، از يكديگر درس بگيريد و همديگر را مورد حمايت قرار دهيد و مهم تر از همه اين كه متوجه شويد مثل شما كم نيستند و افراد ديگري هم در درد سيگار كشيدن با شما سهيم هستند. شركت در چنين گروه هايي به شما كمك خواهد كرد تا:به دلايل سيگار كشيدن خود پي ببريد*.
يادبگيريد كه چطور با علائم ترك و تنش مقابله كنيد.*
روش هايي را ياد بگيريد تا در برابر ولع و كشش براي مصرف سيگار مقاومت كنيد.*
آيا مي دانيد كه سيگار اعتيادآور است؟
در سيگار ماده اي به نام نيكوتين وجود دارد. احساس لذتي كه پس از كشيدن سيگار به شما دست مي دهد به نيكوتين مربوط است. بدن به نيكوتين عادت مي كند و شما پس از مدتي ناچاريد بيشتر و بيشتر مصرف كنيد تا به لذتي كه مي خواهيد، برسيد. اعتياد يا وابستگي به نيكوتين يكي از دلايل مهمي است كه سبب مي شود سيگاري ها نتوانند سيگار را كنار بگذارند.وقتي سيگار را كنار مي گذاريد ديگر نيكوتين به بدن شما نمي رسد به همين دليل احساسات ناخوشايندي را تجربه مي كنيد. از جمله:
سردرد، مشكلات خواب، تهوع، كاهش ضربان قلب، غمگيني و افسردگي، تحريك پذيري، افزايش اشتها، اضطراب، يبوست، احساس سبكي در سر و ولع براي مصرف سيگار.
لازم است بدانيد كه اين موارد زياد طول نمي كشد و پس از يك هفته يا بيشتر، شما كمرنگ شدن تدريجي اين حالت ها را احساس خواهيد كرد. اما بدانيد كه حتي به همراه داشتن يك نخ سيگار در اين زمان شما را به مصرف سيگار برمي انگيزد و به عبارتي شما اغوا مي شويد تا سيگار بكشيد و اين سبب مي شود علائم ترك براي مدت زمان طولاني تري باقي بماند. به طوري كه كنارگذاشتن آن برايتان دشوار مي شود.
آيا مي دانيد مصرف سيگار يك عادت منفي است؟
بسياري از رفتارهاي ما عادتي هستند، برخي از آن ها مثبت اند، مانند مسواك زدن، و برخي ديگر منفي هستند كه سيگار كشيدن يكي از آن ها است. از آن جايي كه اين رفتارها به صورت عادت درآمده اند، در بسياري از موارد متوجه نيستيم كه در حال انجام دادن آن ها هستيم. براي مثال ممكن است فردي متوجه نباشد كه عادت كرده است هميشه همراه با مصرف قهوه و چاي يا هنگام گفت و گو با يك دوست و يا زماني كه خشمگين مي شود، سيگار مي كشد.بعدها وقتي تصميم مي گيريد سيگار را كنار بگذاريد، اين موارد در نقش و نقاب اغواگر ظاهر مي شوند و شما را براي مصرف سيگار وسوسه مي كنند. براي مثال هنگام صحبت كردن با تلفن يا نوشيدن چاي، ممكن است هوس سيگار بكنيد و احساس كنيد كه ياراي مقاومت در برابر آن را نداريد.
مانند بسياري از عادت هاي رفتاري كه كنارگذاشتن آن ها به زمان، تلاش و حوصله ي فراوان نياز دارد، ترك سيگار نيز فرايندي طولاني مدت است كه نيازمند تلاش و حوصله ي فراوان مي باشد.
بسياري از افراد سيگاري مي گويند عادت كرده اند به اين كه در حالت غم، خشم، افسردگي و اضطراب سيگار بكشند. چون سيگار كشيدن حال آن ها را بهتر مي كند. البته به دليل نيكوتين موجود در سيگار، حال آن ها به طور موقت بهتر مي شود. اما پس از مدت كوتاهي مجدداً عواطف منفي را با شدت بيشتري تجربه خواهند كرد. به علاوه، چون عادت كرده اند در رويارويي با تنش به مصرف سيگار روي آورند به همين دليل راه و رسم مقابله با تنش ها را ياد نمي گيرند.
مطمئناً اگر اين افراد مهارت هايي را ياد بگيرند كه به كمك آن ها بتوانند با عواطف منفي خود كنار آيند و يا با اين عواطف مقابله نمايند، كمتر به سراغ سيگار، مشروب و يا ديگر مواد مي روند. يادگيري مهارت ها، احساس توانمندي و كنترل بر خود را افزايش مي دهد و فرد مي داند چگونه و چطور با خشم، اضطراب، غم و نوميدي خود كنار آيد.
آيا مصرف سيگار يا استثمام دود آن براي زنان باردار عوارضي دارد؟
مصرف سيگار يا استشمام دود آن براي زنان باردار نيز بسيار زيان بار است. بررسي ها نشان داده اند:فرزندان مادران سيگاري يا مادران بارداري كه در معرض دود سيگار هستند، پس از تولد اغلب بي قرار، تحريك پذير و ناآرام* اند و به احتمال زياد به مشكلات يادگيري مبتلا مي شوند. علاوه بر آنچه گفته شد، مشكلات زير نيز وجود خواهند داشت:
تولد نوزادي مرده
تولد نوزادي با وزن پايين
تولد زودتر از موعد
سندرم مرگ ناگهاني نوزادان
زنان باردار سيگاري بايد بدانند كه كنارگذاشتن سيگار به آنان كمك خواهد كرد تا فرزند سالم تري به دنيا آورند، و لازم است که قبل از باردار شدن اين كار را بكنند. در صورتي كه پيش از بارداري موفق به انجام اين كار نشدند، در هر زمان از دوران بارداري كه اين كار را بكنند، مفيد خواهد بود. اين جمله را به ياد داشته باشيد كه جلوي ضرر را هر وقت بگيريد، منفعت است.
آيا ميدانيد كه ترك سيگار كار دشواري است؟
يك بررسي نشان داده است كه 90 درصد كساني كه تصميم مي گيرند سيگار را كنار بگذارند، در اين كار شكست مي خورند، زيرا كنار گذاشتن سيگار كار دشواري است. بسياري از افراد سيگاري مي گويند به رغم اين كه مي دانند سيگار عوارض خطرناكي از قبيل انواع سرطان هاي دهان، فك، ريه، حنجره و ... دارد، كنار گذاشتن آن برايشان دشوار است. البته اين به آن معنا نيست كه اصلاً نمي توان سيگار را كنار گذاشت بلكه به اين معنا است كه گرچه اين كار شدني است اما آن را راحت فرض نكيند و بدانيد كه:افراد زيادي توانسته اند سيگار را ترك كنند:
به رغم اين كه بدن به نيكوتين عادت مي كند و كنار گذاشتن سيگار كار دشواري است، ميليون ها نفر در سراسر جهان و هزاران نفر در ايران توانسته اند اين كار را بكنند. پس شما هم مي توانيد، البته اگر بخواهيد و تصميم بگيريد.ترك سيگار زمان مي برد:
كنار گذاشتن سيگار يك باره امكان پذير نيست. همه ي كساني كه به ترك سيگار اقدام مي كنند از مراحلي مي گذرند به عبارتي بايد مرحله به مرحله پيش بروند، از طرفي بازگشت هايي هم وجود دارد، براي مثال افرادي هستند كه پس از پيشروي به يك مرحله دوباره به مرحله ي قبلي برمي گردند، مانند كشيدن يك يا دو نخ سيگار مدت ها پس از ترك آن. اين كار لغزش ناميده مي شود و پديده اي كاملاً طبيعي است.منبع مقاله :
قهاري، شهربانو؛ (1386) زندگي بدون سيگار، تهران: نشر قطره، چاپ اول.
/ج
