گذشت و بخشش در خانواده

عوامل تحکيم خانواده(11)

* آثار گذشت و بخشش
* زيباترين گذشت

گذشت و بخشش

شما که به راحتي از دوستان خود عذرخواهي مي کنيد آيا حاضريد به همين راحتي از همسر خود عذر خواهي کنيد؟ و اشتباهات او را ببخشيد و گذشت کنيد، آيا حاضريد در مقابل اشتباهي که کرده اي بگوييد مرا ببخش؟ با خود منصف و صادق باشيد.
بايد اين حقيقت را بپذيريم که همه ي انسان ها خطا مي کنند و هيچ کس بي عيب نيست. بنابراين زن و شوهر جوان بايد با اغماض و گذشت با يکديگر رو به رو شوند و سعي کنند خطاي خود را بپذيرند و از ايراد گرفتن و حساسيت نشان دادن به برخي از رفتارها خودداري نمايند. دانشمندي توصيه کرده است که پيش از ازدواج چشم ها را خوب باز کنيد و بعد از ازدواج کمي چشم ها را روي هم بگذاريد. همگان خوب مي دانند که ميان انسان ها تفاوت هاي فردي حاکم است. و هيچ گاه انديشه ها، احساسات و سليقه هاي دو نفر شبيه هم نيستند، لذا ضرورت زندگي مسالمت آميز ايجاب مي کند هر يک از زوجين از بخشي از نظرات و سليقه هاي خود، صرف نظر کند و انعطاف پذير باشد؛ همچنين ضرورت دارد شوهر يا زن به خواسته ها و نيازهاي طرف مقابل احترام بگذارد و آنها را رعايت کند و هنگام بروز مسايلي که موجب درگيري مي شود طريق گذشت و چشم پوشي را پيشه کند ». (1)
گذشت و اغماض در زندگي عامل بسيار مؤثري در ايجاد جو آرام خانواده بوده و عدم رعايت اين مساله زمينه ي اضطراب و بدبيني، قهر، عصبانيت و عيب جويي را فراهم مي کند. خداوند از گناهان و لغزش هاي بندگان خود مي گذرد و مي فرمايد:
( وَ الْکَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ‌ ). (2)
آنان خشم خود را فرو مي خورند و از خطاي مردم در مي گذرند. خدا نيکوکاران را دوست دارد.
رسول خدا صلي الله عليه و آله مي فرمايند:
« مي خواهيد شما را به بهترين اخلاق دنيا و آخرت خبر دهم، آن اخلاق اين است: از کسي که به تو ستم کرده در گذري، با خويشاوندي که از تو بريده پيوند برقرار کني، به کسي که نسبت به تو بدي کرده نيکي کني و به کسي که تو را محروم کرده بخشش کني ». (3)
علي عليه السلام مي فرمايند:
« العفو تاج المکارم؛(4) عفو تاج مکرمت هاي اخلاقي است ».
کسي که در محيط خانه از خوي نيکوي گذشت بهره اي ندارد و با وقوع کوچک ترين خطا و لغزشي از طرف همسر، در صدد انتقام بر مي آيد، خوشبختي خود را تباه کرده، و زندگي اش را تيره و تار مي سازد.
علي عليه السلام مي فرمايند:
« کمي عفو و گذشت، زشت ترين عيبها و شتاب در انتقام، از بزرگ ترين گناهان است ». (5)
همچنين آن حضرت مي فرمايند:
« بدترين مردم کساني هستند که از لغزش ديگران نمي گذارند.
و عيب هاي آنان را نمي پوشانند ». (6)

آثار گذشت و بخشش

1. ايجاد آرامش روحي

زندگي توأم با گذشت و اغماض، مايه ي ايجاد آرامش و آسايش روحي زن و مرد است. کسي که در زندگي گذشت ندارد، همواره منتظر فرصتي است تا انتقام گيرد. از اين رو، پيوسته دغدغه ي روح ي او در انتقام گيري از ديگران آرامش روحي او را به هم مي زند.

2. زدودن کينه

اشتباهات در خانواده عامل مهمي در ايجاد کدورت ها و کينه هاست. اگر اين اشتباهات بخشيده شود، زمينه ي اختلافات کمتر شده، تفاهم و همدلي در خانواده بيشتر مي گردد؛ ولي اگر زن و مرد اشتباه يکديگر را بزرگ کرده و به رخ يکديگر بکشند. زمينه ي کينه فراهم مي شود.
رسول خدا صلي الله عليه و آله:
« نسبت به يکديگر گذشت کنيد تا کينه هاتان برطرف شود ». (7)

3. فزوني عزت

انسان با گذشت، کرامت و عزت نفس دارد. و از نفوذکلام بيشتري برخوردار است. با افزايش عزت نفس و برزرگي، خانواده تحکيم پيدا مي کند.
رسول خدا صلي الله عليه و آله:
« عفو و گذشت موجب عزت بنده است؛ بنابراين گذشت کنيد تا خدا به شما عزت دهد ». (8)

4. طول عمر

آرامش روحي و رواني که از ناحيه ي عفو و گذشت نصيب انسان مي گردد در سلامت جسمي او مؤثر و عامل طولاني شدن عمر است.
رسول خدا صلي الله عليه و آله مي فرمايند:
« کسي که بسيار گذشت مي کند به عمرش افزوده مي شود ». (9)

زيباترين گذشت

افراد در برخورد با شخص خطا کار معمولاً دو کار مي کنند.
1. به خاطر خطاي او تقاضاي مجازات او را دارند و سعي مي کنند به اين خواسته ي خود جامعه ي عمل مي پوشانند و خطا کار را مجازات نمايند.
2. علاوه بر مجازات خطا کار، کينه او را به دل گرفته و تا آخر عمر از او بريده و قهر مي نمايند.
زيباترين کار اين است که انسان هم ببخشد و هم کينه کسي را به دل نگيرد.
امام صادق عليه السلام مي فرمايند:
« گذشت زيبا اين است که کسي را به خاطر گناهش مجازات نکني ». (10)
بهترين راه همسرداري اين است که مرد، ميانه روي را از دست ندهد و با عقل و تدبير رفتار کند. خطاهاي کوچک همسرش را که از روي اشتباه يا غفلت و فراموشي صادر شده به کلي ناديده بگيرد و براي آن ها دعوا و داد و فرياد راه نيندازد. بلکه بهتر است اصلاً به رويش نياورد، زيرا قصد خلاف نداشته تا استحقاق خشونت و مؤاخذه داشته باشد.
« اگر توانستي با زبان خوش و ايجاب حسن تفاهم همسرت را مطابق دل خواه تربيت کني و جلو خطاها و لغزش هايش را بگيري از او قدرداني و تشکر نما، ولي اگر ديدي کاملاً به حرفت گوش نمي دهي و گاه گاه مرتکب خطا مي شود، باز هم بهتر است خطاهاي کوچک او را نديده بگيري و در مقابلش سرسختي و مقاومت نشان ندهي و درصدد تنبيه و انتقام جويي بر نيايي و حتي اصرار نکني که مجرميت او را به اثبات رساني تا عذرخواهي کند مرد عاقل کسي است که با عفو و بخشش زمينه هاي تحکيم پيوند خانواده را مستحکم کند ». (11)
از امام سجاد عليه السلام مي فرمايند:
« حق زن بر تو اين است که نسبت به او مهربان کني؛ زيرا زير دست تو مي باشد و طعام و لباسش بدهي و ناداني هايش را ببخشي ». (12)
از امام صادق عليه السلام سؤال شد:
« زن چه حقي بر شوهر دارد که نيکو شمرده شده است؟ »
فرمودند:
« غذا و لباسش را بدهد و کارهايي که از باب ناداني انجام مي دهد ببخشد ». (13)
امام رضا عليه السلام فرمودند:
« شايسته است که مرد بر خانواده ي خويش توسعه دهد تا آرزوي مرگ او را نکنند ». (14)

پي نوشت ها :

1. احمد به پژوه، کتاب دوم، خانواده و فرزندان، ص 271.
2. سوره آل عمران، آيه ي 134.
3. بحارالانوار، ج66، ص 397.
4. شرح غررالحکم ، ج1، ص 140.
5. همان، ج 4، ص 505.
6. همان، ج 1، ص 175.
7. کنزالعمال، ج 3، ص 373.
8. کنزالعمال، ج 3، ص 111.
9. شرح غرراحکم، ج 1، ص 398.
10. بحارالانوار ج 78، ص 253.
11. ابراهيم اميني، همسرداري، ص 115.
12. بحارالانوار، ج 74، ص 5.
13. شافي، ج 2، ص 139.
14. وسايل الشيعه، ج 5، ص 249.

منبع مقاله :
رفيعي محمدي، علي محمد؛ (1389)، نسيم عشق: عوامل تحکيم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله عليه و آله و سلم )، چاپ هفتم