سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامی. بیان کردین " تشویق و تنبیه برای کودکان چه جایگاهی دارد": به طور کلی هدف از تشویق کردن، افزایش رفتارهای درست و مناسب هست مثلا وقتی کودک کار خوبی انجام می دهد، و ما می خواهیم این رفتار ادامه داشته باشد یا بیشتر شود او را به شیوه های مختلف تشویق می کنیم. هدف از تنبیه هم، کاهش رفتار نامناسب هست. در واقع می خواهیم او را از پیامد کار نادرستی که انجام داده، آگاه کنیم تا به خاطر عواقب ناخوشایندی که برایش دارد، دیگر آن رفتار ناشایست را تکرار نکند.
تنبیه بدنی با توجه به آثار زیانبخشی که بر جسم و روان کودک دارد، اصلا پیشنهاد نمی شود. تنبیه آن لحظه به کودک می گوید چه کاری انجام ندهد، اما در مورد اینکه چه کاری دست است اطلاعاتی نمی دهد. همچنین احساس کینه و نفرت نسبت به والدین خود پیدا می کند و به تدریج این خشم را به شیوه های مختلف مثل لجبازی، پرخاشگری، کتک زدن دیگران، بددهنی و .... ابراز می کند و عزت نفس کودک را به شدت کاهش می دهد. همه ی ما انسان ها نسبت به توهین، سرزنش، تحقیر، آسیب بدنی حالت انزجار داریم و اگر مورد اصابت این رفتارها از اطرافیان قرار بگیریم، تا مدت ها حالمان بد است، حالا تصور کنید جسم و روان کودکی که بسیار لطیف و حساس هست چگونه می تواند تاب اینگونه تنبیه را داشته باشد.
تنبیه کردن می تواند به شیوه های مختلفی مثل محروم کردن از فعالیت مورد علاقه، جریمه کردن و جبران باشد. در واقع، باید کودک آگاه باشد که به خاطر این رفتار نادرستش، شما او را تنبیه کردید نه اینکه دیگر او را دوست ندارید. در تنبیه کودکان خیلی مهمه که از جملاتی مثل من دیگه مامان تو نیستم، یا تو دختر بدی هستی اصلا استفاده نشود. چون بازی با عواطف کودک هست، فقط درباره ی رفتار کودک صحبت می کنیم. در مقابل رفتارهای نامناسب کودک لازم هست خیلی محکم و مقتدرانه بایستید که ناراحتی کاملا در چهره ی شما مشهود باشد، و به او بگویید حق همچین رفتاری را ندارد و پیامدهای رفتارش را به او گوشزد کنید. مثلا از فعالیت مورد علاقه اش محروم می شود و واقعا هم این کار را انجام دهید.
همیشه در تربیت باید سعی شود بیشتر تشویق کننده باشیم تا تنبیه کننده. چرا که وقتی رفتارهای خوب کودک دیده نمی شود، او سعی می کند ازطریق رفتارهای منفی جلب توجه کند. بنابراین چقدر خوب است که تعداد تشویق های ما در طول هفته، بیشتر از تنبیه ها باشد. تشویق می تواند به صورت کلامی، نوازش و در آغوش گرفتن، یا هدیه باشد ولی خوب هست که متناسب با رفتار مطلوب کودک باشد. البته در تشویق باید مراقب بود که زیاده روی نکنید که اثر خودش را از دست دهد و یا به شکل توقع در کودک در بیاید.
نکته ی خیلی مهم اینکه، از تغافل و نادیده گرفتن در تربیت کودک بهتر است زیاد استفاده کنیم. مثلا گاهی در مقابل فحش دادن، لجبازی و... فقط کافی است بی توجهی کنیم تا آن رفتار به مرور زمان خاموش شود. و در نهایت، یادمان باشد صدای والدین تا بزرگسالی در گوش فرزندمان، تکرار می شود پس سعی کنیم بهترین واژه ها را کنار هم بچینیم تا کودک ما در آینده با مرور آن ها، عزت نفس و ابراز وجود مناسبی در عرصه های مختلف داشته باشد.
موفق و پیروز باشید.