پرسش :
اين تعبير شنيده مى شود كه وقتى حضرت مهدى ظهور فرمايد تا استقرار حكومت عدل جهانى به مبارزه مى پردازد و آن قدر مى جنگد كه تا زانوى اسب مباركشان خون فرا مى گيرد، اين عبارت با قوانين مسلم امروزى مبنى بر فرو رفتن مايع در زمين چطور جمع مى شود؟
پاسخ :
1. اين حديث از طريق شيعه نقل نشده است بلكه از طريق عامه به دست ما رسيده است([1]) و طريق آنها خيلى براى ما قابل اعتماد نيست (مگر مانند سكونى موثق باشد) آنچه در روايات ما آمده است اين است كه اولا حضرت مدت هشت ماه به نبرد مى پردازد و سلاح بر دوش دارد([2]) و شيوه نبرد او با دشمنان به اين صورت است كه «آنها را سه روز موعظه و دعوت مى كند و چون آنان بر طغيان و كفرشان بيفزايند فرمان به كشتار آنان مى دهد و همگى را مى كشد([3]) و از بنى اميه قاتلان ائمه (ع) و... انتقام سختى مى گيرد([4])» و بيم و ترس همراه او به پيش تازد (و گاهى آنچنان) با دشمن برخورد كند و آنها را بكشد كه درباره او به شك و ترديد بيفتند([5]).
2. بر فرض تمام بودن سند روايت، شايد معنايى كنايى داشته باشد كه مراد اين است كه ستمگران و منحرفان آن قدر در مقابل حق قدرت و مقاومت نشان مى دهند، كه امام جز جنگيدن با شمشير راهى نمى بيند، چنانكه از روايات فوق الذكر هم استفاده مى شود([6]).
3. اگر مراد ظاهر حدیث باشد بايد بررسى كرد كه آيا مراد همه روى زمين است كه اين محال عادى است، ولى ممكن است مراد آن نقطه اى باشد كه درگيرى در آن جا صورت گرفته، چون جنگ طبق روايت ذكر شده هشت ماه طول مى كشد و در نقطه اى از زمين (كه ممكن است محكم باشد) چنين خونى جمع شود، مخصوصاً با توجه به اين نكته كه خون خيلى سريع جذب زمين نمى شود، بلكه بيشتر راه منفذ زمين را مى گيرد و خون هاى بعدى روى آن جمع مى شوند، و شواهد تاريخى هم اين مسأله را ممكن مى داند مگر در جنگ جهانى اول نه صد هزار نفر در فرانسه، و نيم ميليون نفر در انگلستان و قريب به يك ميليون در آلمان و چهار ميليون در شوروى كشته نشدند؟ مگر هيتلر پنج ميليون را با گاز خفه نكرد و هفتاد و پنج هزار نفر را با مسلسل به هلاكت نرساند([7]) اگر اين خون ها در يك نقطه ريخته شوند، چنان خونى جمع نمى شود؟ و يا در جنگ صليبى ها در بيت المقدس مسجد عمر ده هزار نفر پناهنده شدند كه همه را كشتند به گونه اى كه جنازه روى خون شنا مى كرد([8]) پس اصل قضيه به صورت جزئى ممكن و واقع شده است.
در پايان براى نشان دادن تصوير روشن از ظهور حضرت مهدى (عج) و كارها و اصلاحات او يك روايت و فهرستى از اقدامات حضرت بيان مى شود، على (ع) فرمود: بدانيد آن كس از ما (حضرت مهدى عج) كه فتنه هاى آينده را دريابد با چراغى روشنگر در آن گام مى نهد و بر همان سيره و روش پيامبر (ص) و امامان (ع) رفتار مى كند تا گره ها را بگشايد، بردگان و ملت هاى اسير را آزاد سازد، جمعيت گمراه و ستمگر را پراكنده و حق جويان پراكنده را جمع آورى مى كند([9]). حضرت نظريات را پيرو قرآن قرار دهد([10]) و علوم را گسترش دهد، مردم بيش از دو قسمت دانش را نشناخته اند و چون قائم بپا مى خيزد بيست و پنج قسمت ديگر را بیرون آورد در ميان مردم پراكند([11]) شريعت نبوى را اقامه كند([12]) و قرآن و سنت را زنده كند([13]).
اما اصلاحات اقتصادى حضرت
فقر را از بين ببرد([14]) و در تمامى روى زمين خرابى باقى نمى ماند مگر آنكه آباد شود([15]) برده ها آزاد و قرض ها و ديون همه پرداخت مى شود([16]) گنج ها را استخراج مى كند و ثروت ها را تقسيم مى نمايد([17]) زمين در دست شيعيان آن حضرت قرار مى گيرد([18]). به اندازه اى كه كسى بتواند بردارد و حمل كند. مال و ثروت در اختيار درخواست كننده قرار مى دهد([19]) عدالت و سازندگى را در همه شهرها گسترش مى دهند([20]) و خوان حكمت و ثروت گسترده مى شود([21]) با ثروت اندوزى مبارزه مى شود([22]) و عدالت درباره نيكان و بدان اجراء مى شود([23]) اگر در بن دندان انسانى حق فردى ديگر نهاده باشد آن را باز پس مى گيرد([24]).
خلاصه ى جواب اين شد كه:
اولا روايت مذكور از طريق عامه نقل شده است براى ما قابل اعتبار نيست، آنچه در روايات ما آمده، مدت جنگ و مهلت دادن حضرت به مخالفين خود سه روز، و برخورد شديد با معاندين و بنى اميه است.
ثانياً: ممكن است معناى كنايى آن مراد باشد يعنى شدت مقاومت كفار و مشركات.
ثالثاً: اگر مراد معناى ظاهر روايت باشد ممكن است مراد آن نقطه باشد كه درگيرى در آن واقع مى شود چنانكه در حمله اى صليبى ها به مسجد عمر در بيت المقدس جنازه ها بر خون شناور بودند، و تصوير كلى از اقدامات حضرت اين شد كه قرآن و سنت را احياء، علوم را گسترش، عدالت را توسعه، فقر را ريشه كن ثروت در اختيار همه، و حق همه پس گرفته مى شود. و برده ها آزاد، قرض مردم آداء، و گنج ها زياد و عقل ها كامل مى شود.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ پيشواى دوازدهم حجة بن الحسن المهدى، هيات تحريريه، در راه حق (در راه حق، چاپ دهم، 1376).
2ـ مهدى انقلابى بزرگ، آية الله مكارم شيرازى (مطبوعاتى هدف قم) تمام كتاب.
3ـ جلوه هاى پنهانى امام عصر، حسين على پور (فرهنگ شيعه، چاپ سلمان فارسى، 1376).
4ـ قيام و انقلاب مهدى، استاد مطهرى (انتشارات حكمت قم، رجب 1398) بخش اول كتاب.
5ـ چهل حديث، سيره مهدوى، سيد محمد مدنى بجستانى (نشر معروف، چاپ دوم، مرداد 1378).
پی نوشتها:
[1]- آية الله مرعشى، ملحقات الاحقاق، (كتابخانه آية الله مرعشى، چاپ اول، 1415) ج9، ص517، بنقل از الملاحم و الفتن ابن حماد.
[2]- صدوق، كمال الدين، (مؤسسة النشر الاسلامى قم 1405 هـ ق)، ص318، روايت 5.
[3]- مير جهانى نوائب الدهود (كتابخانه صدر 1369) ج3، ص142.
[4]- بحرانى تفسير البرهان (دار الكتب العلمية قم بى تا) ج1، ص212.
[5]- ابن قولويه، كامل الزيارات (مكتبة المرتضويه، مجف 1356)، ص332.
[6]- كه در پاورقى 4 و 5 اشاره شد.
[7]- على اكبر بابازاده، زمينه هاى فساد در جامعه (انتشارات قدس، چاپ اول) ج1، ص312.
[8]- هاشمى رفسنجانى، اسرائيل و فلسطين ( )، ص10.
[9]- نهج البلاغه، محمد دشتى، (پارسايان 1379) ص273، خ/138.
[10]- همان، خ/138.
[11]- كورانى، موسوعة احاديث الامام المهدى (مؤسسة المعارف الاسلامية، قم 1411) ج2، ص53.
[12]- مجلسى، بحار (دار الكتب الاسلامية 1365 هـ ش) ج51، ص73، روايت 19.
[13]- نهج البلاغه، خ/138.
[14]- مجلسى بحار (دار الكتب الاسلامية 1365 هـ ش)، ج52، ص390، روايت 212.
[15]- خوئى، منهاج البراعة (بنياد فرهنگى امام المهدى قم) ج8، ص353.
[16]- قزوينى، الامام المهدى (مؤسسة الوفاء، قم 1405 هـ)، ص631.
[17]- صافى، منتخب الاثر (نشر كتاب قم، 1373 هـ) ص472.
[18]- كلينى، الكافى (دار الكتب الاسلامية تهران، 1363) ج1، ص408.
[19]- ترمزى، سنن ترمذى (دار الفكر بيروت، 1408 هـ ق) ج4، ص439، روايت 2232.
[20]- كامل سليمان، يوم الخلاص (دار الكتاب البنانى، بيروت، 1402 هـ ق) ص395.
[21]- نعمانى، الغيبة، (مؤسسة الاعلمى، بيروت، 1403 هـ ق) ص158.
[22]- طوسى، تهذيب الاحكام (دار الكتب الاسلامية 1365 هـ ش) ج4، ص144، روايت 402.
[23]- صدوق، علل الشرايع، (مكتبة الداورى، قم بى تا) ص161.
[24]- موسوعة احاديث الامام المهدى (پيشين)، ج1، ص221.
منبع: اندیشه قم
1. اين حديث از طريق شيعه نقل نشده است بلكه از طريق عامه به دست ما رسيده است([1]) و طريق آنها خيلى براى ما قابل اعتماد نيست (مگر مانند سكونى موثق باشد) آنچه در روايات ما آمده است اين است كه اولا حضرت مدت هشت ماه به نبرد مى پردازد و سلاح بر دوش دارد([2]) و شيوه نبرد او با دشمنان به اين صورت است كه «آنها را سه روز موعظه و دعوت مى كند و چون آنان بر طغيان و كفرشان بيفزايند فرمان به كشتار آنان مى دهد و همگى را مى كشد([3]) و از بنى اميه قاتلان ائمه (ع) و... انتقام سختى مى گيرد([4])» و بيم و ترس همراه او به پيش تازد (و گاهى آنچنان) با دشمن برخورد كند و آنها را بكشد كه درباره او به شك و ترديد بيفتند([5]).
2. بر فرض تمام بودن سند روايت، شايد معنايى كنايى داشته باشد كه مراد اين است كه ستمگران و منحرفان آن قدر در مقابل حق قدرت و مقاومت نشان مى دهند، كه امام جز جنگيدن با شمشير راهى نمى بيند، چنانكه از روايات فوق الذكر هم استفاده مى شود([6]).
3. اگر مراد ظاهر حدیث باشد بايد بررسى كرد كه آيا مراد همه روى زمين است كه اين محال عادى است، ولى ممكن است مراد آن نقطه اى باشد كه درگيرى در آن جا صورت گرفته، چون جنگ طبق روايت ذكر شده هشت ماه طول مى كشد و در نقطه اى از زمين (كه ممكن است محكم باشد) چنين خونى جمع شود، مخصوصاً با توجه به اين نكته كه خون خيلى سريع جذب زمين نمى شود، بلكه بيشتر راه منفذ زمين را مى گيرد و خون هاى بعدى روى آن جمع مى شوند، و شواهد تاريخى هم اين مسأله را ممكن مى داند مگر در جنگ جهانى اول نه صد هزار نفر در فرانسه، و نيم ميليون نفر در انگلستان و قريب به يك ميليون در آلمان و چهار ميليون در شوروى كشته نشدند؟ مگر هيتلر پنج ميليون را با گاز خفه نكرد و هفتاد و پنج هزار نفر را با مسلسل به هلاكت نرساند([7]) اگر اين خون ها در يك نقطه ريخته شوند، چنان خونى جمع نمى شود؟ و يا در جنگ صليبى ها در بيت المقدس مسجد عمر ده هزار نفر پناهنده شدند كه همه را كشتند به گونه اى كه جنازه روى خون شنا مى كرد([8]) پس اصل قضيه به صورت جزئى ممكن و واقع شده است.
در پايان براى نشان دادن تصوير روشن از ظهور حضرت مهدى (عج) و كارها و اصلاحات او يك روايت و فهرستى از اقدامات حضرت بيان مى شود، على (ع) فرمود: بدانيد آن كس از ما (حضرت مهدى عج) كه فتنه هاى آينده را دريابد با چراغى روشنگر در آن گام مى نهد و بر همان سيره و روش پيامبر (ص) و امامان (ع) رفتار مى كند تا گره ها را بگشايد، بردگان و ملت هاى اسير را آزاد سازد، جمعيت گمراه و ستمگر را پراكنده و حق جويان پراكنده را جمع آورى مى كند([9]). حضرت نظريات را پيرو قرآن قرار دهد([10]) و علوم را گسترش دهد، مردم بيش از دو قسمت دانش را نشناخته اند و چون قائم بپا مى خيزد بيست و پنج قسمت ديگر را بیرون آورد در ميان مردم پراكند([11]) شريعت نبوى را اقامه كند([12]) و قرآن و سنت را زنده كند([13]).
اما اصلاحات اقتصادى حضرت
فقر را از بين ببرد([14]) و در تمامى روى زمين خرابى باقى نمى ماند مگر آنكه آباد شود([15]) برده ها آزاد و قرض ها و ديون همه پرداخت مى شود([16]) گنج ها را استخراج مى كند و ثروت ها را تقسيم مى نمايد([17]) زمين در دست شيعيان آن حضرت قرار مى گيرد([18]). به اندازه اى كه كسى بتواند بردارد و حمل كند. مال و ثروت در اختيار درخواست كننده قرار مى دهد([19]) عدالت و سازندگى را در همه شهرها گسترش مى دهند([20]) و خوان حكمت و ثروت گسترده مى شود([21]) با ثروت اندوزى مبارزه مى شود([22]) و عدالت درباره نيكان و بدان اجراء مى شود([23]) اگر در بن دندان انسانى حق فردى ديگر نهاده باشد آن را باز پس مى گيرد([24]).
خلاصه ى جواب اين شد كه:
اولا روايت مذكور از طريق عامه نقل شده است براى ما قابل اعتبار نيست، آنچه در روايات ما آمده، مدت جنگ و مهلت دادن حضرت به مخالفين خود سه روز، و برخورد شديد با معاندين و بنى اميه است.
ثانياً: ممكن است معناى كنايى آن مراد باشد يعنى شدت مقاومت كفار و مشركات.
ثالثاً: اگر مراد معناى ظاهر روايت باشد ممكن است مراد آن نقطه باشد كه درگيرى در آن واقع مى شود چنانكه در حمله اى صليبى ها به مسجد عمر در بيت المقدس جنازه ها بر خون شناور بودند، و تصوير كلى از اقدامات حضرت اين شد كه قرآن و سنت را احياء، علوم را گسترش، عدالت را توسعه، فقر را ريشه كن ثروت در اختيار همه، و حق همه پس گرفته مى شود. و برده ها آزاد، قرض مردم آداء، و گنج ها زياد و عقل ها كامل مى شود.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ پيشواى دوازدهم حجة بن الحسن المهدى، هيات تحريريه، در راه حق (در راه حق، چاپ دهم، 1376).
2ـ مهدى انقلابى بزرگ، آية الله مكارم شيرازى (مطبوعاتى هدف قم) تمام كتاب.
3ـ جلوه هاى پنهانى امام عصر، حسين على پور (فرهنگ شيعه، چاپ سلمان فارسى، 1376).
4ـ قيام و انقلاب مهدى، استاد مطهرى (انتشارات حكمت قم، رجب 1398) بخش اول كتاب.
5ـ چهل حديث، سيره مهدوى، سيد محمد مدنى بجستانى (نشر معروف، چاپ دوم، مرداد 1378).
پی نوشتها:
[1]- آية الله مرعشى، ملحقات الاحقاق، (كتابخانه آية الله مرعشى، چاپ اول، 1415) ج9، ص517، بنقل از الملاحم و الفتن ابن حماد.
[2]- صدوق، كمال الدين، (مؤسسة النشر الاسلامى قم 1405 هـ ق)، ص318، روايت 5.
[3]- مير جهانى نوائب الدهود (كتابخانه صدر 1369) ج3، ص142.
[4]- بحرانى تفسير البرهان (دار الكتب العلمية قم بى تا) ج1، ص212.
[5]- ابن قولويه، كامل الزيارات (مكتبة المرتضويه، مجف 1356)، ص332.
[6]- كه در پاورقى 4 و 5 اشاره شد.
[7]- على اكبر بابازاده، زمينه هاى فساد در جامعه (انتشارات قدس، چاپ اول) ج1، ص312.
[8]- هاشمى رفسنجانى، اسرائيل و فلسطين ( )، ص10.
[9]- نهج البلاغه، محمد دشتى، (پارسايان 1379) ص273، خ/138.
[10]- همان، خ/138.
[11]- كورانى، موسوعة احاديث الامام المهدى (مؤسسة المعارف الاسلامية، قم 1411) ج2، ص53.
[12]- مجلسى، بحار (دار الكتب الاسلامية 1365 هـ ش) ج51، ص73، روايت 19.
[13]- نهج البلاغه، خ/138.
[14]- مجلسى بحار (دار الكتب الاسلامية 1365 هـ ش)، ج52، ص390، روايت 212.
[15]- خوئى، منهاج البراعة (بنياد فرهنگى امام المهدى قم) ج8، ص353.
[16]- قزوينى، الامام المهدى (مؤسسة الوفاء، قم 1405 هـ)، ص631.
[17]- صافى، منتخب الاثر (نشر كتاب قم، 1373 هـ) ص472.
[18]- كلينى، الكافى (دار الكتب الاسلامية تهران، 1363) ج1، ص408.
[19]- ترمزى، سنن ترمذى (دار الفكر بيروت، 1408 هـ ق) ج4، ص439، روايت 2232.
[20]- كامل سليمان، يوم الخلاص (دار الكتاب البنانى، بيروت، 1402 هـ ق) ص395.
[21]- نعمانى، الغيبة، (مؤسسة الاعلمى، بيروت، 1403 هـ ق) ص158.
[22]- طوسى، تهذيب الاحكام (دار الكتب الاسلامية 1365 هـ ش) ج4، ص144، روايت 402.
[23]- صدوق، علل الشرايع، (مكتبة الداورى، قم بى تا) ص161.
[24]- موسوعة احاديث الامام المهدى (پيشين)، ج1، ص221.
منبع: اندیشه قم
