حضرت فاطمه (س) سرور زنان عالم در منابع اهل سنت
پرسش :
چه روایاتی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) درباره برتری حضرت فاطمه (علیه السلام) برهمه زنان عالم نقل شده است؟
پاسخ :
پرسش‌های مرتبط با حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها:
پاسخ اجمالی:
روایات متعددی از علمای اهل سنت مثل ابن شاهین، طبرانی، بخارى، طبری، ترمذى، حاکم نیشابوری و... از پیامبر(ص) نقل شده که بیان می کند مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه برترین زنان هستند و فاطمه (س) سرورهمه زنان عالم است.
پاسخ تفصیلی:
در منابع اهل سنت روایات متعددی از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نقل شده که نشان می دهد حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) از همه زنان عالم برتر و بالاتر بوده، که ما در اینجا به برخی از آن روایات اشاره می کنیم:
1- ابن شاهین، به سند خود از عمران بن حصین، نقل می کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) خطاب به فاطمه(س) فرمود: «یا بنیة اما ترضین ان تکونی سیدة نساء العالمین»؛ (ای دخترم! آیا خشنود نیستی که تو سیده زنان عالم هستی).(1)
2- طبرانی، از ابو هریره، نقل کرده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: «ان ملکٌ من السماء لم یکن زارنی فاستأذن الله فی زیارتی، فبشرنی، او قال: اخبرنی ان فاطمة سیدة نساء امتی»؛ (همانا فرشته ای مرا زیارت نکرده بود و از خداوند برای زیارت من اجازه گرفت، پس (به دیدار من آمده و) بشارت داد که فاطمه سرور زنان امت من است).(2)
3- مناوی، به سند خود از حضرت فاطمه(علیها السلام) روایت کرده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) به آن حضرت فرمود: «یا فاطمة اما ترضین ان تأتی یوم القیامة سیدة نساء المؤمنین»؛ (ای فاطمه! آیا خشنود نیستی که روز قیامت وارد شوی در حالیکه سرور زنان مؤمنان باشی).(3)
4- همچنین وی از ابن عباس روایت می کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: «افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و مریم بنت عمران، و آسیة بنت مزاحم»؛ (برترین زنان بهشت چهار نفرند: خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله)، و مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم).(4)
5- طبری از فاطمه بنت الحسین(علیه السلام) ازحضرت فاطمه(علیها السلام) روایت کرده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) به آن حضرت فرمود: «انت سیدة نساء اهل الجنة»؛ (تو برترین بانوی اهل بهشتی).(5)
6- بخارى (6) به نقل از عایشه مى نویسد: فاطمه در حالى که همانند رسول خدا راه مى رفت، جلو آمد. رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: «مرحبا به دخترم فاطمه»، و او را طرف راست یا چپ خود نشاند. آنگاه آهسته به او سخنى گفت که فاطمه (با شنیدن آن) گریست.
به او گفتم: چرا مى گریى؟ (او پاسخى نداد.) رسول خدا(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) دوباره آهسته کلامى به فاطمه گفت و (این بار) فاطمه خندید.
گفتم: تا امروز خوشحالی ای که اینقدر نزدیک به اندوه باشد، ندیده بودم.
پرسیدم: رسول خدا چه گفت؟ جواب داد: هرگز راز رسول خدا را فاش نخواهم ساخت. تا آنکه رسول خدا رحلت نمود. (پس از رحلت آن حضرت) دوباره از فاطمه پرسیدم (رسول خدا چه گفت؟) فاطمه گفت: رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) به من فرمود: «جبرئیل هر سال فقط یکبار قرآن را بر من عرضه مى کرد ولى امسال دوبار قرآن بر من عرضه شد و این را نشانه ى نزدیک شدن اجل خود مى دانم و تو در میان اهل بیتم اول کسى هستى که به من ملحق مى شوى». و من (با شنیدن این سخن) گریستم، آنگاه فرمود: «آیا خشنود نمى شوى به اینکه بانوى زنان بهشت یا بانوى زنان مؤمنین باشى؟» و من (با شنیدن آن) خندیدم.
7- ترمذى(7) از حذیفه نقل مى کند که: مادرم از من پرسید: آخرین ملاقاتت با رسول خدا (صلی الله علیه وآله) کى بود؟ گفتم: از فلان روز تاکنون ایشان را ندیده ام. مادرم به من پرخاش کرد. گفتم: بگذار تا نزد رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) روم و نماز مغرب را با او بخوانم و از او بخواهم براى من و تو طلب آمرزش کند. خدمت رسول گرامى آمدم، با او نماز مغرب را خواندم. حضرتش تا شروع نماز عشا، به نماز خواندن مشغول بود. پس (از خواندن نماز عشا) به نوافل پرداخت و من هم همراه او نماز نافله مى خواندم، صدایم را شنید و فرمود: کیستى؟ آیا حذیفه اى؟ گفتم: آرى. فرمود: خداوند تو و مادرت را بیامرزد، حاجتت چیست؟ و ادامه داد: این فرشته ایست که تاکنون به زمین نیامده بود. از خداوند اجازه خواست تا بر من سلام کند و مژده ام دهد که: فاطمه بانوى زنان اهل بهشت و حسن و حسین دو سرور و آقاى جوانان اهل بهشت هستند.
8- حاکم در مستدرک (8) آورده: عایشه به فاطمه(علیها السلام) گفت: مژده ات ندهم که شنیدم رسول خدا مى فرمود: سرور زنان اهل بهشت چهار نفرند: مریم دختر عمران، فاطمه دختر رسول خدا، خدیجه دختر خویلد و آسیه.
9- متقى در کنزالعمال (9)، به نقل از على(علیه السلام) آورده است:
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به فاطمه(علیها السلام) فرمود: آیا خشنود نیستی سرور بانوى زنان اهل بهشت باشى و دو پسرت سروران جوانان اهل بهشت؟
10- ابونعیم (10) به نقل از ابن عباس روایت کرده: رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: چهار زن، بانوان روزگار خود هستند: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله)، و برترین ایشان در علم، فاطمه است.
11- حاکم در مستدرک الصحیحین(11) به نقل از ابن عباس آورده است: پیامبر گرامى(صلی الله علیه وآله) چهار خط کشید، سپس فرمود: مى دانید این خطوط چیست؟ اصحاب گفتند: خدا و رسولش داناترند.
فرمود: همانا برترین زنان اهل بهشت، خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله)، مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم مى باشند...
حاکم اضافه مى کند که سند این حدیث صحیح مى باشد.
12- متقى، (12) به نقل از ابن عساکر، از ابن مسعود روایت مى کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود:
بهترین مردان شما على و بهترین جوانانتان حسن و حسین و بهترین زنان شما فاطمه است.
13- طبرى،(13) از قتاده، نقل مى کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: برترین زنان دو عالم، مریم دختر عمران ، آسیه همسر فرعون، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله) هستند.
14- و نیز طبرى، (14) به نقل از ابو موسى اشعرى مى نویسد: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: از میان مردان، بسیارى کامل شدند، اما از زنان فقط چهار تن به کمال رسیدند: مریم، آسیه همسر فرعون، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله).
حدیث فوق را زمخشرى در کشاف (15) و همچنین عسقلانى در فتح البارى(16). به نقل از طبرانى و ثعلبى، روایت کرده اند.
15- سیوطى، در تفسیر (17) خود به نقل از ابن مردویه از انس روایت مى کند که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: خداوند چهار تن را بر زنان دو عالم برترى بخشید: آسیه دختر مزاحم، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله).
روایات متعددی از علمای اهل سنت مثل ابن شاهین، طبرانی، بخارى، طبری، ترمذى، حاکم نیشابوری و... از پیامبر(ص) نقل شده که بیان می کند مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه برترین زنان هستند و فاطمه (س) سرورهمه زنان عالم است.
پاسخ تفصیلی:
در منابع اهل سنت روایات متعددی از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نقل شده که نشان می دهد حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) از همه زنان عالم برتر و بالاتر بوده، که ما در اینجا به برخی از آن روایات اشاره می کنیم:
1- ابن شاهین، به سند خود از عمران بن حصین، نقل می کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) خطاب به فاطمه(س) فرمود: «یا بنیة اما ترضین ان تکونی سیدة نساء العالمین»؛ (ای دخترم! آیا خشنود نیستی که تو سیده زنان عالم هستی).(1)
2- طبرانی، از ابو هریره، نقل کرده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: «ان ملکٌ من السماء لم یکن زارنی فاستأذن الله فی زیارتی، فبشرنی، او قال: اخبرنی ان فاطمة سیدة نساء امتی»؛ (همانا فرشته ای مرا زیارت نکرده بود و از خداوند برای زیارت من اجازه گرفت، پس (به دیدار من آمده و) بشارت داد که فاطمه سرور زنان امت من است).(2)
3- مناوی، به سند خود از حضرت فاطمه(علیها السلام) روایت کرده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) به آن حضرت فرمود: «یا فاطمة اما ترضین ان تأتی یوم القیامة سیدة نساء المؤمنین»؛ (ای فاطمه! آیا خشنود نیستی که روز قیامت وارد شوی در حالیکه سرور زنان مؤمنان باشی).(3)
4- همچنین وی از ابن عباس روایت می کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: «افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت خویلد، و فاطمة بنت محمد، و مریم بنت عمران، و آسیة بنت مزاحم»؛ (برترین زنان بهشت چهار نفرند: خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله)، و مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم).(4)
5- طبری از فاطمه بنت الحسین(علیه السلام) ازحضرت فاطمه(علیها السلام) روایت کرده که پیامبر(صلی الله علیه وآله) به آن حضرت فرمود: «انت سیدة نساء اهل الجنة»؛ (تو برترین بانوی اهل بهشتی).(5)
6- بخارى (6) به نقل از عایشه مى نویسد: فاطمه در حالى که همانند رسول خدا راه مى رفت، جلو آمد. رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: «مرحبا به دخترم فاطمه»، و او را طرف راست یا چپ خود نشاند. آنگاه آهسته به او سخنى گفت که فاطمه (با شنیدن آن) گریست.
به او گفتم: چرا مى گریى؟ (او پاسخى نداد.) رسول خدا(صلى اللَّه علیه و آله و سلم) دوباره آهسته کلامى به فاطمه گفت و (این بار) فاطمه خندید.
گفتم: تا امروز خوشحالی ای که اینقدر نزدیک به اندوه باشد، ندیده بودم.
پرسیدم: رسول خدا چه گفت؟ جواب داد: هرگز راز رسول خدا را فاش نخواهم ساخت. تا آنکه رسول خدا رحلت نمود. (پس از رحلت آن حضرت) دوباره از فاطمه پرسیدم (رسول خدا چه گفت؟) فاطمه گفت: رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) به من فرمود: «جبرئیل هر سال فقط یکبار قرآن را بر من عرضه مى کرد ولى امسال دوبار قرآن بر من عرضه شد و این را نشانه ى نزدیک شدن اجل خود مى دانم و تو در میان اهل بیتم اول کسى هستى که به من ملحق مى شوى». و من (با شنیدن این سخن) گریستم، آنگاه فرمود: «آیا خشنود نمى شوى به اینکه بانوى زنان بهشت یا بانوى زنان مؤمنین باشى؟» و من (با شنیدن آن) خندیدم.
7- ترمذى(7) از حذیفه نقل مى کند که: مادرم از من پرسید: آخرین ملاقاتت با رسول خدا (صلی الله علیه وآله) کى بود؟ گفتم: از فلان روز تاکنون ایشان را ندیده ام. مادرم به من پرخاش کرد. گفتم: بگذار تا نزد رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) روم و نماز مغرب را با او بخوانم و از او بخواهم براى من و تو طلب آمرزش کند. خدمت رسول گرامى آمدم، با او نماز مغرب را خواندم. حضرتش تا شروع نماز عشا، به نماز خواندن مشغول بود. پس (از خواندن نماز عشا) به نوافل پرداخت و من هم همراه او نماز نافله مى خواندم، صدایم را شنید و فرمود: کیستى؟ آیا حذیفه اى؟ گفتم: آرى. فرمود: خداوند تو و مادرت را بیامرزد، حاجتت چیست؟ و ادامه داد: این فرشته ایست که تاکنون به زمین نیامده بود. از خداوند اجازه خواست تا بر من سلام کند و مژده ام دهد که: فاطمه بانوى زنان اهل بهشت و حسن و حسین دو سرور و آقاى جوانان اهل بهشت هستند.
8- حاکم در مستدرک (8) آورده: عایشه به فاطمه(علیها السلام) گفت: مژده ات ندهم که شنیدم رسول خدا مى فرمود: سرور زنان اهل بهشت چهار نفرند: مریم دختر عمران، فاطمه دختر رسول خدا، خدیجه دختر خویلد و آسیه.
9- متقى در کنزالعمال (9)، به نقل از على(علیه السلام) آورده است:
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به فاطمه(علیها السلام) فرمود: آیا خشنود نیستی سرور بانوى زنان اهل بهشت باشى و دو پسرت سروران جوانان اهل بهشت؟
10- ابونعیم (10) به نقل از ابن عباس روایت کرده: رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: چهار زن، بانوان روزگار خود هستند: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله)، و برترین ایشان در علم، فاطمه است.
11- حاکم در مستدرک الصحیحین(11) به نقل از ابن عباس آورده است: پیامبر گرامى(صلی الله علیه وآله) چهار خط کشید، سپس فرمود: مى دانید این خطوط چیست؟ اصحاب گفتند: خدا و رسولش داناترند.
فرمود: همانا برترین زنان اهل بهشت، خدیجه دختر خویلد، فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله)، مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم مى باشند...
حاکم اضافه مى کند که سند این حدیث صحیح مى باشد.
12- متقى، (12) به نقل از ابن عساکر، از ابن مسعود روایت مى کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود:
بهترین مردان شما على و بهترین جوانانتان حسن و حسین و بهترین زنان شما فاطمه است.
13- طبرى،(13) از قتاده، نقل مى کند که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود: برترین زنان دو عالم، مریم دختر عمران ، آسیه همسر فرعون، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله) هستند.
14- و نیز طبرى، (14) به نقل از ابو موسى اشعرى مى نویسد: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: از میان مردان، بسیارى کامل شدند، اما از زنان فقط چهار تن به کمال رسیدند: مریم، آسیه همسر فرعون، خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله).
حدیث فوق را زمخشرى در کشاف (15) و همچنین عسقلانى در فتح البارى(16). به نقل از طبرانى و ثعلبى، روایت کرده اند.
15- سیوطى، در تفسیر (17) خود به نقل از ابن مردویه از انس روایت مى کند که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: خداوند چهار تن را بر زنان دو عالم برترى بخشید: آسیه دختر مزاحم، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد(صلی الله علیه وآله).
پی نوشت:
(1). فضائل فاطمة لابن شاهین.
(2). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 1.
(3). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 8.
(4). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 10.
(5). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 12.
(6). صحیح بخارى، کتاب بدءالخلق، باب: علامات النبوة فى الاسلام. احمد بن حنبل نیز در مسند خود این روایت را ذکر کرده است، با این تفاوت که به جاى «بانوى زنان بهشت» آورده: «بانوى زنان این امت». ابن سعد نیز در طبقات (، ج 2، ص 40. ] حدیث را با این تعبیر آورده است: «بانوى زنان این امت یا بانوى زنان دو عالم.» ابن اثیر نیز در اسدالغابة (، ج 5، ص 522. ] با تعبیر: «بانوى زنان دو عالم» و نسائى در خصائص ( ص 34. ] با عبارت «بانوى زنان این امت یا بانوى زنان مؤمنین» حدیث را نقل کرده اند.
(7). صحیح الترمذى، ج 2، ص 306. حاکم نیز این روایت را در مستدرک الصحیحین ( مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 151. ] به اختصار و با دو سند- که دومین آنها را صحیح شمرده- آورده است، حاکم فقط قسمت مربوط به فاطمه علیهاالسلام را نقل کرده است، این روایت را همچنین احمد بن حنبل، ( مسند احمد بن حنبل، ج 5، ص 319. ] ابونعیم ( حلیةالاولیاء، ج 4، ص 190. ] و ابن اثیر ( اسدالغابة، ج 5، ص 574. ] در کتابهاى خود آورده اند و متقى نیز در چهار موضع از کنزالعمال آن را نقل کرده است، در موضع اول ( کنزالعمال، ج 6، ص 217. ] مى گوید: رویانى و ابن حیان به نقل از حذیقه این روایت را ذکر کرده اند، در موضع دوم ( کنزالعمال، ج 6، ص 218. ] مى نویسد: روایت را ابن عساکر از حذیفه نقل کرده است، و در موضع سوم ( کنزالعمال، ج 7، ص 102. ] آمده است: ابن جریر از حذیفه این حدیث را نقل کرده است، در موضع چهارم ( کنزالعمال، ج 7، ص 111 ] به نقل قسمت مربوط به فاطمه علیهاالسلام اکتفا مى کند و مى نویسد: ابن ابى شبیه آن را نقل کرده است
(8). مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 185.
(9). کنزالعمال، ج 7، ص 111.
(10). ذخائرالعقبى، ص 44.
(11). مستدرک الصحیحین، ج 2، ص 497. حاکم در موارد دیگرى از کتاب خود این حدیث را با سندهاى صحیح از ابن عباس نقل کرده است، همچنین بسیارى از بزرگان حدیث این روایت را در کتابهاى خود آورده اند، از جمله: احمد بن حنبل ( مسند احمد بن حنبل، ج 1، ص 293 و 316 و 322. ] با چند سند ؛ابن عبدالبر ( الاستیعاب، ج 2، ص 720. ] با دو سند؛ سیوطى ( الدرالمنثور، ذیل آیه ى 11 سوره ى تحریم. ] به نقل از طبرانى، ابن اثیر ( اسدالغابة، ج 5، ص 437. ]، محب طبرانى ( ذخائرالعقبى، ص 42. ] به نقل از احمد و ابوحاتم.
(12). کنزالعمال، ج 6، ص 217. ] خطیب بغدادى (تا ریخ بغداد، ج 4، ص 319. ] نیز این حدیث را نقل کرده است.
(13). تفسیر طبرى، ج 3، ص 180.
(14). تفسیر طبرى، ج 3، ص 180
(15). الکشاف، ذیل آیه ى 12 سوره ى تحریم.
(16). فتح البارى، ج 7، ص 258.
(17). الدرالمنثور، ذیل آیه ى 42 سوره ى آل عمران.
(1). فضائل فاطمة لابن شاهین.
(2). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 1.
(3). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 8.
(4). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 10.
(5). مناوی، اتحاف السائل بما لفاطمة من الفضائل، ص 12.
(6). صحیح بخارى، کتاب بدءالخلق، باب: علامات النبوة فى الاسلام. احمد بن حنبل نیز در مسند خود این روایت را ذکر کرده است، با این تفاوت که به جاى «بانوى زنان بهشت» آورده: «بانوى زنان این امت». ابن سعد نیز در طبقات (، ج 2، ص 40. ] حدیث را با این تعبیر آورده است: «بانوى زنان این امت یا بانوى زنان دو عالم.» ابن اثیر نیز در اسدالغابة (، ج 5، ص 522. ] با تعبیر: «بانوى زنان دو عالم» و نسائى در خصائص ( ص 34. ] با عبارت «بانوى زنان این امت یا بانوى زنان مؤمنین» حدیث را نقل کرده اند.
(7). صحیح الترمذى، ج 2، ص 306. حاکم نیز این روایت را در مستدرک الصحیحین ( مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 151. ] به اختصار و با دو سند- که دومین آنها را صحیح شمرده- آورده است، حاکم فقط قسمت مربوط به فاطمه علیهاالسلام را نقل کرده است، این روایت را همچنین احمد بن حنبل، ( مسند احمد بن حنبل، ج 5، ص 319. ] ابونعیم ( حلیةالاولیاء، ج 4، ص 190. ] و ابن اثیر ( اسدالغابة، ج 5، ص 574. ] در کتابهاى خود آورده اند و متقى نیز در چهار موضع از کنزالعمال آن را نقل کرده است، در موضع اول ( کنزالعمال، ج 6، ص 217. ] مى گوید: رویانى و ابن حیان به نقل از حذیقه این روایت را ذکر کرده اند، در موضع دوم ( کنزالعمال، ج 6، ص 218. ] مى نویسد: روایت را ابن عساکر از حذیفه نقل کرده است، و در موضع سوم ( کنزالعمال، ج 7، ص 102. ] آمده است: ابن جریر از حذیفه این حدیث را نقل کرده است، در موضع چهارم ( کنزالعمال، ج 7، ص 111 ] به نقل قسمت مربوط به فاطمه علیهاالسلام اکتفا مى کند و مى نویسد: ابن ابى شبیه آن را نقل کرده است
(8). مستدرک الصحیحین، ج 3، ص 185.
(9). کنزالعمال، ج 7، ص 111.
(10). ذخائرالعقبى، ص 44.
(11). مستدرک الصحیحین، ج 2، ص 497. حاکم در موارد دیگرى از کتاب خود این حدیث را با سندهاى صحیح از ابن عباس نقل کرده است، همچنین بسیارى از بزرگان حدیث این روایت را در کتابهاى خود آورده اند، از جمله: احمد بن حنبل ( مسند احمد بن حنبل، ج 1، ص 293 و 316 و 322. ] با چند سند ؛ابن عبدالبر ( الاستیعاب، ج 2، ص 720. ] با دو سند؛ سیوطى ( الدرالمنثور، ذیل آیه ى 11 سوره ى تحریم. ] به نقل از طبرانى، ابن اثیر ( اسدالغابة، ج 5، ص 437. ]، محب طبرانى ( ذخائرالعقبى، ص 42. ] به نقل از احمد و ابوحاتم.
(12). کنزالعمال، ج 6، ص 217. ] خطیب بغدادى (تا ریخ بغداد، ج 4، ص 319. ] نیز این حدیث را نقل کرده است.
(13). تفسیر طبرى، ج 3، ص 180.
(14). تفسیر طبرى، ج 3، ص 180
(15). الکشاف، ذیل آیه ى 12 سوره ى تحریم.
(16). فتح البارى، ج 7، ص 258.
(17). الدرالمنثور، ذیل آیه ى 42 سوره ى آل عمران.
پرسش‌های مرتبط با حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها:
