بخش پرسش و پاسخ سایت راسخون

فهم «صاحب بن عبّاد» از واژه مولى

پرسش :

صاحب بن عبّاد از واژه مولى چه معنائى را فهمیده است؟

پاسخ :

پاسخ اجمالی:
صاحب بن عباد از واژه مولى معناى امامت و خلافت را اراده کرده، براى روشن شدن این مطلب به شعر او اشاره مى کنیم: قالت فمن سادَ فی یومِ الغدیرِ أَبنْ فقلتُ من کان للإسلامِ خیرَ ولی...؛ گفت: چه کسى در روز غدیر امیر شد؟ بیان کن! گفتم: آن کسى که براى اسلام بهترین ولىّ است... ولکن من مِثل گفته پیامبر(ص) مى گویم، در حالى که همه خلایق را جمع کرده بود. ألا إنّ من کنتُ مولىً له یُوالی علیاً وإلاّ فلا؛ آگاه باشید! هر کس من مولاى او هستم على را ولىّ خود بدارد، و اگر چنین نکند پس من هم مولاى او نیستم.

پاسخ تفصیلی:
با تأمل در شعرى که صاحب بن عباد در رابطه با غدیر خم سروده است در مى یابیم که وى از واژه «مولى» معناى امامت و خلافت را اراده کرده است، براى روشن شدن این مطلب به شعر او اشاره مى کنیم:

1 ـ «قالت فمن تِلْوُهُ یومَ الکساءِ أجبْ فقلتُ أفضلُ مَکسوٍّ ومُشتمِلِ
2 ـ قالت فمن سادَ فی یومِ الغدیرِ أَبِنْ فقلتُ من کان للإسلامِ خیرَ ولی
3 ـ وقالوا علیٌّ علا قلت لا فإنّ العُلى بعلیٍّ عَلا
4 ـ ولکن أقولُ کقولِ النبیِّ وقد جمعَ الخلقَ کلَّ الملا
5 ـ ألا إنّ من کنتُ مولىً له یُوالی علیاً وإلاّ فلا»
1 ـ (گفت : چه کسى در روز کساء تالى تلو او بود؟ پاسخ گو! گفتم : بهترین کسى که کِساء (خیمه) او را پوشانده و دربرگرفته است . 2 ـ گفت : چه کسى در روز غدیر سیّد و امیر شد؟ بیان کن! گفتم : آن کسى که براى اسلام بهترین ولىّ است . 3 ـ گفتند : على برترى یافت؟ گفتم : نه . همانا برترى ها به واسطه على برترى یافتند . 4 ـ ولکن من مِثل گفته پیامبر مى گویم ، در حالى که همه خلایق را جمع کرده بود . 5 ـ آگاه باشید! هر کس من مولاى او هستم على را ولىّ خود بدارد ، و اگر چنین نکند پس من هم مولاى او نیستم) .قابل ذکر است که استدلال مثل صاحب ـ که یکى از ارکانِ مراجعِ لغت و ادبیّات است ـ به حدیث غدیر در شعر و نثر خود بر برتر بودن امیرالمؤمنین(علیه السلام)، دلیلى قوى است بر اینکه اراده کردن معناى امامت و خلافت از واژه «مولى» درست است.

منبع: گزیده ای جامع از الغدیر، علامه شیخ عبدالحسین امینی، ترجمه محمد حسین شفیعی شاهرودی، موسسه میراث نبوت، چاپ سوم، ص 376.

مطالب مرتبط: