ثمره و فایده بحث از «فلسفه احکام»

اصولا بحث از فلسفه و علل یک حکم شرعی چه ثمره و فایده ایی دارد؟

پاسخ اجمالی:
هنگامى که انسان به مصالح یک تکلیف واجب پى ببرد یا از مفسده یک تکلیف حرام آگاه شود به یقین انگیزه قوى ترى براى انجام آن تکلیف و ترک این حرام پیدا مى کند، همانطور که اگر شخص بیمارى به خواص داروهایى که براى او تجویز شده به طور تفصیل مطّلع شود و از ضرر و زیانهاى چیزهایى که براى او ممنوع شده است آگاه گردد، انگیزه قوى ترى براى مصرف کردن این داروهاى تلخ و خوددارى از خوردن غذاهاى ممنوع، پیدا مى کند.

پاسخ تفصیلی:
بعضی ها می گویند: ما مى دانیم خداوند حکیم است و هیچ یک از کارهاى او بى حساب نیست و به طور قطع دستورات و قوانین او طبق مصالح و مفاسدى است، بنابراین چه لزومى دارد که به فلسفه تک تک احکام پى ببریم؛ آیا همین مقدار آگاهى اجمالى ـ که هیچ حکمى بى حکمت نیست ـ کافى نیست؟
در جواب این عده باید گفت: «علم تفصیلى» به فلسفه و علل احکام فایده اى دارد که در علم اجمالى حاصل نمى شود.
اصولا هنگامى که انسان به مصالح یک تکلیف واجب پى ببرد یا از مفسده یک تکلیف حرام آگاه شود به یقین انگیزه قوى ترى براى انجام آن تکلیف و ترک این حرام پیدا مى کند؛ همانطور که اگر شخص بیمارى به خواص داروهایى که براى او تجویز شده به طور تفصیل مطّلع شود و از ضرر و زیانهاى چیزهایى که براى او ممنوع شده است آگاه گردد، انگیزه قوى ترى براى مصرف کردن این داروهاى تلخ و خوددارى از خوردن غذاهاى ممنوع خوشمزه، پیدا مى کند و به یقین یکى از علل طرح این مباحث در سخنان پیامبر(صلى الله علیه و آله) و ائمه معصومین(علیهم السلام) همین مسأله است.

منبع: ربا و بانکدارى اسلامى‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: علیان نژادى، ‏ابوالقاسم، مدرسه امام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم‏، 1380 شمسی، چاپ اول‏، ص 31.

پرسش های مرتبط:

اصولا بررسی و بیان «فلسفه احکام» چه فوائدی دارد؟

 آیا «احکام شرعی» صرفا اموری اعتباری اند و هیچ گونه ارتباطی با امور «تکوینی و واقعی» ندارند؟

چرا واردات کالاهای مشابه داخلی حرام است؟