تک فرزندی و عدم اعتماد به نفس کودک
پرسش :
دختر هفت ساله ای دارم که اعتماد به نفس کمی دارد و وقتی می‌خواهد داستانی را در جمع تعریف کند، به من می‌گوید شما بگو. او یک خواهر یک سال و هشت ماهه نیز دارد. لطفاً مرا راهنمایی بفرمایید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
شاید یکی از دلایل عدم اعتماد به نفس ایشان این باشد که حدود هفت سال در محیط خانه، تک فرزند بوده است. معمولاً وقتی بچّه ها با مادرانشان تنها هستند، مادرها حمایت های بیش از اندازه ای از آنها دارند و ممکن است فرصت هایی بیش از نیاز بچّه ها برای آنها بگذارند. این رفتارها باعث می‌شود که بچّه ها به مادرشان وابسته شوند.
راهکارها:
الف. فرصت دادن به فرزند
اوّلین راهکار این است که وقتی والدین با فرزندشان در محیطی قرار دارند که ماجرا و اتّفاقاتی رخ داده است، اجازه دهند که فرزندشان آن رخ داد ها را برای آنها تعریف کند و به حرف های او خوب گوش فرا دهند؛ مثلاً وقتی کودک با پدرش از بیرون به خانه بر می‌گردد و می‌خواهد اتّفاقات بیرون را برای مادرش تعریف کند، مادر به او نگوید که بعداً برایم تعریف کن! مادر باید کار خودش را رها کند و در کنار فرزندش بنشیند و از او بخواهد که اتّفاقات را تعریف کند. مادر با همین رفتار اعتماد به نفس را به فرزند می‌دهد و کمک می‌کند که او بتواند ماجرایی را خوب تعریف کند.
گاهی اوقات بعضی از مادران را می‌بینیم که وقتی فرزندشان شروع می‌کند به حرف زدن، مادر به او می‌گوید: فهمیدم؛ دیگر نمی‌خواهد بقیه آن را بگویی! این رفتار به اعتماد به نفس کودک آسیب می‌زند؛ لذا در اینجا مادر باید با صبوری در کنار فرزند خود بنشیند و از او بخواهد که برای او حرف بزند؛ هر چند که آن جریان را می‌داند، ولی به فرزندش اجازه دهد تا این جریان را به خوبی تعریف کند.
ب. ارتباط با همسالان
نکته دیگر در این زمینه این است که والدین باید اجازه دهند که فرزند بیشتر در کنار همسالانش باشد. هرچند که ممکن است این فرزند در پیش دبستانی یا مهد کودک روزانه شش هفت ساعت با بچّه ها باشد، ولی در آنجا بچه ها فرصت عرض اندام کردن را ندارند؛ چراکه تحت نظارت کسی هستند به نام مربّی.
باید به بچّه ها اجازه دهیم که در محیط های آزاد، خصوصاً محیطی مثل خانه، همبازی داشته باشند. این همبازی نیز باید دارای ویژگی هایی مثل همسانی جنسیت، هم سال بودن و یکسان بودن از نظر اعتقادی و فرهنگی باشد. در این صورت فرزند ما با این همبازی خود ارتباط گیری و گفت و گو می‌کند و وقتی این دایره ارتباط بچّه از محیط خانه یک مقدار بازتر شد و به سمت همسالان و دوستان رفت، مطمئنّاً اعتماد به نفس او بیشتر خواهد شد.
شاید یکی از دلایل عدم اعتماد به نفس ایشان این باشد که حدود هفت سال در محیط خانه، تک فرزند بوده است. معمولاً وقتی بچّه ها با مادرانشان تنها هستند، مادرها حمایت های بیش از اندازه ای از آنها دارند و ممکن است فرصت هایی بیش از نیاز بچّه ها برای آنها بگذارند. این رفتارها باعث می‌شود که بچّه ها به مادرشان وابسته شوند.
راهکارها:
الف. فرصت دادن به فرزند
اوّلین راهکار این است که وقتی والدین با فرزندشان در محیطی قرار دارند که ماجرا و اتّفاقاتی رخ داده است، اجازه دهند که فرزندشان آن رخ داد ها را برای آنها تعریف کند و به حرف های او خوب گوش فرا دهند؛ مثلاً وقتی کودک با پدرش از بیرون به خانه بر می‌گردد و می‌خواهد اتّفاقات بیرون را برای مادرش تعریف کند، مادر به او نگوید که بعداً برایم تعریف کن! مادر باید کار خودش را رها کند و در کنار فرزندش بنشیند و از او بخواهد که اتّفاقات را تعریف کند. مادر با همین رفتار اعتماد به نفس را به فرزند می‌دهد و کمک می‌کند که او بتواند ماجرایی را خوب تعریف کند.
گاهی اوقات بعضی از مادران را می‌بینیم که وقتی فرزندشان شروع می‌کند به حرف زدن، مادر به او می‌گوید: فهمیدم؛ دیگر نمی‌خواهد بقیه آن را بگویی! این رفتار به اعتماد به نفس کودک آسیب می‌زند؛ لذا در اینجا مادر باید با صبوری در کنار فرزند خود بنشیند و از او بخواهد که برای او حرف بزند؛ هر چند که آن جریان را می‌داند، ولی به فرزندش اجازه دهد تا این جریان را به خوبی تعریف کند.
ب. ارتباط با همسالان
نکته دیگر در این زمینه این است که والدین باید اجازه دهند که فرزند بیشتر در کنار همسالانش باشد. هرچند که ممکن است این فرزند در پیش دبستانی یا مهد کودک روزانه شش هفت ساعت با بچّه ها باشد، ولی در آنجا بچه ها فرصت عرض اندام کردن را ندارند؛ چراکه تحت نظارت کسی هستند به نام مربّی.
باید به بچّه ها اجازه دهیم که در محیط های آزاد، خصوصاً محیطی مثل خانه، همبازی داشته باشند. این همبازی نیز باید دارای ویژگی هایی مثل همسانی جنسیت، هم سال بودن و یکسان بودن از نظر اعتقادی و فرهنگی باشد. در این صورت فرزند ما با این همبازی خود ارتباط گیری و گفت و گو می‌کند و وقتی این دایره ارتباط بچّه از محیط خانه یک مقدار بازتر شد و به سمت همسالان و دوستان رفت، مطمئنّاً اعتماد به نفس او بیشتر خواهد شد.
