زمان مناسب برای آموزش قرآن و حجاب
پرسش :
از چه سنّی آموزش قرآن را شروع کنیم و این آموزش به چه شکل باشد؟ و دوّم این که حجاب را برای دختر از چه سنّی شروع کنیم و به چه شکلی به آن ها بقبولانیم که از حجاب زده نشوند؟
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
این برادر بزرگوار دو سوال کلیدی و مهمّ را خلاصه مطرح فرمودند. در بحث اینکه ما از چه سنّی آموزش قرآن را شروع کنیم، آن چه که در روایات دینی ما آمده این است [این است] که ما باید خواندن قرآن را از سنّ هفت سالگی به بچّه ها یاد بدهیم؛ البته این آموزش باید با یک برنامه ی خیلی منظّم باشد تا بچّه ها بتوانند در یکی دو سال روخوانی قرآن را یاد بگیرند. ما امروز می بینیم که مراکز قرآنی شیوه های خوبی را برای آموزش قرآن دارند.
امّا نباید خود ما انس با قرآن را فراموش کنیم؛ یعنی فرزندان ما از دورانی که جنین هستند، باید انس با قرآن را داشته باشند. باید این انس در لحظه لحظه زندگی آن ها باشد؛ ولی آموزش رسمی، از همان سنّ هفت سالگی است.
امّا در بحث این که حجاب را برای بچّه ها باید از چه سنّی شروع کرد، باید دانست که حجاب یک فرایند تدریجی است و آن چیزی که باید در بحث حجاب رعایت شود، این است که بچّه های ما از نوزادی باید حجاب داشته باشند. منظور من چادر نیست؛ بلکه پوشش است. ما وقتی در جامعه می رویم، دختران چهار، پنج ساله ای را می بینیم که پوشش نامناسبی دارند که این جای نگرانی دارد. مثلا یک تاپ پوشیده است و یک دامن خیلی کوتاه پای این بچّه کرده اند و اگر کسی به آنها تذکر دهد، می گویند: او هنوز به سنّ تکلیف نرسیده است! ما باید در ابتدای تولّد از حیای دختر محافظت کنیم، [که اگر این کار را نکنیم]، ناخودآگاه چنین رفتارهایی برای او عادی می شود.
وقتی بچّه عادت کند که با این پوشش بیرون بیاید و با آن وضع به محیط های عمومی برود، درواقع پرده های حیا در او دریده می شود؛ لذا در آیات و روایات داریم که خداوند متعال برای زن ها و دخترها ده جزء حیا قرار داده است و ما باید از این ها محافظت کنیم و جالب است بدانید که اوّلین جز حیا که کم می شود، در دوران بلوغ است. آن هم به خاطر اتّفاقاتی است که در دوران بلوغ برای دختر می افتد.
این نه به معنای بی حیایی است؛ بلکه برای این است که او دارد به جرگه ی بزرگسالان ملحق می شود و با چیزهایی که مربوط به زن هاست، دارد آشنا می شود؛ لذا ما باید از همان طفولیت این حریم حیا را برای فرزندانمان حفظ کنیم. من نمی گویم که مقنعه سر او کنید یا آستین او حتما بلند هم باشد یا یقه تا زیر صورت او بیاید؛ بلکه من می گویم دختر طوری لباس بپوشد که در نگاه اوّل بی حیا جلوه نکند؛ ولو این که او سه، چهار ساله است.
آغاز حجاب داشتن بچّه ها باید از سنّ شش یا هفت سالگی شروع شود؛ یعنی بچّه ها موهای خود را بپو شانند. [برای حجاب داشتن بچّه ها] ما باید چه کار کنیم؟ یکی از کارها این است که بچّه ها را خیلی به ظاهرشان دلبسته نکنیم. چرا؟ مثلا وقتی به آنها می گوییم “دختر قشنگم“، این خوب است؛ ولی یک موقع [با حرفهای خود] به آن ها دلبستگی می دهیم؛ مثلا به فرزند می گوییم: به به! مادرجان، چه موهای قشنگی داری. بعد بر روی موهای فرزند انواع و اقسام بافت ها را می زنند، انواع و اقسام گل سرها را می زنند.
ما با این کار بچّه را وابسته می کنیم؛ لذا بعضی اوقات این مو هویّت او می شود. وقتی هم که مو هویّتش شد، این دختر راضی نمی شود که آن ها را زیر چیزی بپوشاند؛ بلکه می خواهد آن ها را نمایان کند؛ چون برای خودش هویّت یابی کرده است. لذا بچّه باید آراسته باشد و دلبسته به چیزی نباشد که بعداً قرار است پوشانده شود.
امّا ما باید در مورد حجاب بیشتر از شیوه های تشویقی استفاده کنیم؛ مثلا وقتی دختر بچه ی ما به تقلید از مادرش چادر نماز سر می کند، ما باید در همان جا شیوه های تشویقی را به کار ببریم. مثلا به او بگوییم که آفرین چقدر دخترم با این چادر قشنگ شده! بیا با این تلفن همراه یک عکس از تو بگیرم. یعنی باید طوری باشد که هر چه این بچه به عقب می آید و راجع به مسائل حجاب فکر می کند، همه مسائل برای او زیبا باشد؛ یعنی ببیند که با تشویق مواجه شده است و خود این می تواند کمک کند که بچه ها ترغیب به حفظ این پوشش شوند.
نکته بعد که باز هم باید به آن توجه کرد، این است که اگر احیانا دختر ما چادری را بر سر کرده است و در محیط بیرون رفته است و مثلا باران آمده و این چادر گلی شده است، اصلا با او تندی نکنید و به او نگویید که چرا خودت را خیس کردی، گلی کردی، نجس کردی! این الفاظ را به کار نبرید؛ چون ممکن است که همین حرف ها در گوشه ای از ذهن او بماند و در ضمیر ناخودآگاهش هر وقت به این جریان رجوع کند، خاطره خوبی نسبت به چادر نداشته باشد. پس لذا انشاالله این چند نکته رعایت شود.
بعد از شش سالگی و یا هفت سالگی حجاب گیری بچه ها شروع شود و این حجاب گیری تمرینی است تا او [به حجاب داشتن] عادت کند و در راه رفتن و پله بالا و پایین آمدن و در میهمانی رفتن، این حجاب را داشته باشد که این گوهر زیبای حیای خود را به وسیله این صدف زیبا حفظ کند.
این برادر بزرگوار دو سوال کلیدی و مهمّ را خلاصه مطرح فرمودند. در بحث اینکه ما از چه سنّی آموزش قرآن را شروع کنیم، آن چه که در روایات دینی ما آمده این است [این است] که ما باید خواندن قرآن را از سنّ هفت سالگی به بچّه ها یاد بدهیم؛ البته این آموزش باید با یک برنامه ی خیلی منظّم باشد تا بچّه ها بتوانند در یکی دو سال روخوانی قرآن را یاد بگیرند. ما امروز می بینیم که مراکز قرآنی شیوه های خوبی را برای آموزش قرآن دارند.
امّا نباید خود ما انس با قرآن را فراموش کنیم؛ یعنی فرزندان ما از دورانی که جنین هستند، باید انس با قرآن را داشته باشند. باید این انس در لحظه لحظه زندگی آن ها باشد؛ ولی آموزش رسمی، از همان سنّ هفت سالگی است.
امّا در بحث این که حجاب را برای بچّه ها باید از چه سنّی شروع کرد، باید دانست که حجاب یک فرایند تدریجی است و آن چیزی که باید در بحث حجاب رعایت شود، این است که بچّه های ما از نوزادی باید حجاب داشته باشند. منظور من چادر نیست؛ بلکه پوشش است. ما وقتی در جامعه می رویم، دختران چهار، پنج ساله ای را می بینیم که پوشش نامناسبی دارند که این جای نگرانی دارد. مثلا یک تاپ پوشیده است و یک دامن خیلی کوتاه پای این بچّه کرده اند و اگر کسی به آنها تذکر دهد، می گویند: او هنوز به سنّ تکلیف نرسیده است! ما باید در ابتدای تولّد از حیای دختر محافظت کنیم، [که اگر این کار را نکنیم]، ناخودآگاه چنین رفتارهایی برای او عادی می شود.
وقتی بچّه عادت کند که با این پوشش بیرون بیاید و با آن وضع به محیط های عمومی برود، درواقع پرده های حیا در او دریده می شود؛ لذا در آیات و روایات داریم که خداوند متعال برای زن ها و دخترها ده جزء حیا قرار داده است و ما باید از این ها محافظت کنیم و جالب است بدانید که اوّلین جز حیا که کم می شود، در دوران بلوغ است. آن هم به خاطر اتّفاقاتی است که در دوران بلوغ برای دختر می افتد.
این نه به معنای بی حیایی است؛ بلکه برای این است که او دارد به جرگه ی بزرگسالان ملحق می شود و با چیزهایی که مربوط به زن هاست، دارد آشنا می شود؛ لذا ما باید از همان طفولیت این حریم حیا را برای فرزندانمان حفظ کنیم. من نمی گویم که مقنعه سر او کنید یا آستین او حتما بلند هم باشد یا یقه تا زیر صورت او بیاید؛ بلکه من می گویم دختر طوری لباس بپوشد که در نگاه اوّل بی حیا جلوه نکند؛ ولو این که او سه، چهار ساله است.
آغاز حجاب داشتن بچّه ها باید از سنّ شش یا هفت سالگی شروع شود؛ یعنی بچّه ها موهای خود را بپو شانند. [برای حجاب داشتن بچّه ها] ما باید چه کار کنیم؟ یکی از کارها این است که بچّه ها را خیلی به ظاهرشان دلبسته نکنیم. چرا؟ مثلا وقتی به آنها می گوییم “دختر قشنگم“، این خوب است؛ ولی یک موقع [با حرفهای خود] به آن ها دلبستگی می دهیم؛ مثلا به فرزند می گوییم: به به! مادرجان، چه موهای قشنگی داری. بعد بر روی موهای فرزند انواع و اقسام بافت ها را می زنند، انواع و اقسام گل سرها را می زنند.
ما با این کار بچّه را وابسته می کنیم؛ لذا بعضی اوقات این مو هویّت او می شود. وقتی هم که مو هویّتش شد، این دختر راضی نمی شود که آن ها را زیر چیزی بپوشاند؛ بلکه می خواهد آن ها را نمایان کند؛ چون برای خودش هویّت یابی کرده است. لذا بچّه باید آراسته باشد و دلبسته به چیزی نباشد که بعداً قرار است پوشانده شود.
امّا ما باید در مورد حجاب بیشتر از شیوه های تشویقی استفاده کنیم؛ مثلا وقتی دختر بچه ی ما به تقلید از مادرش چادر نماز سر می کند، ما باید در همان جا شیوه های تشویقی را به کار ببریم. مثلا به او بگوییم که آفرین چقدر دخترم با این چادر قشنگ شده! بیا با این تلفن همراه یک عکس از تو بگیرم. یعنی باید طوری باشد که هر چه این بچه به عقب می آید و راجع به مسائل حجاب فکر می کند، همه مسائل برای او زیبا باشد؛ یعنی ببیند که با تشویق مواجه شده است و خود این می تواند کمک کند که بچه ها ترغیب به حفظ این پوشش شوند.
نکته بعد که باز هم باید به آن توجه کرد، این است که اگر احیانا دختر ما چادری را بر سر کرده است و در محیط بیرون رفته است و مثلا باران آمده و این چادر گلی شده است، اصلا با او تندی نکنید و به او نگویید که چرا خودت را خیس کردی، گلی کردی، نجس کردی! این الفاظ را به کار نبرید؛ چون ممکن است که همین حرف ها در گوشه ای از ذهن او بماند و در ضمیر ناخودآگاهش هر وقت به این جریان رجوع کند، خاطره خوبی نسبت به چادر نداشته باشد. پس لذا انشاالله این چند نکته رعایت شود.
بعد از شش سالگی و یا هفت سالگی حجاب گیری بچه ها شروع شود و این حجاب گیری تمرینی است تا او [به حجاب داشتن] عادت کند و در راه رفتن و پله بالا و پایین آمدن و در میهمانی رفتن، این حجاب را داشته باشد که این گوهر زیبای حیای خود را به وسیله این صدف زیبا حفظ کند.
