مسؤول پرداخت دیه در صورت عدم دسترسی به قاتل

پرسش :

فقهای عظام با عنایت به روایت فرموده‌اند که هرگاه قاتل عمد، فرار کرده و به او دسترسی نباشد، دیه از اموال او گرفته می‌شود و چنان‌چه مالی نداشته باشد دیه از اموال نزدیکان او به نحو الاقرب فالاقرب و اگر بستگانی نداشت و یا بستگان او متمکن نبودند از بیت‌المال پرداخت می‌شود؛ با عنایت به اختلاف فتاوی: الف. آیا مراد از الاقرب فالاقرب همان‌گونه که بسیاری از فقها استفاده کرده‌اند عاقله است یا افرادی اعم از آنها، به نحوی که شامل فرزندان اناث، صغیر و مجنون نیز گردد؟ ب. آیا حکم مزبور مختص به قتل عمد است و یا شامل قتل شبه عمد و خطای محض که پرداخت دیه بر عهده جانی است، نیز می‌شود؟

پاسخ :
الف. اناث، صغار و مجانین مشمول این حکم نیستند.
ب. این حکم مخصوص به قتل عمد است و در شبه عمد و خطای محض که دیه بر عهده خود جانی است، در صورت فرار جانی و باقی نگذاشتن مال، دیه از بیت المال داده می‌شود.

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر مقام معظم رهبری)، نشر قضا، قم، چاپ اول، 1390