تعریف روزه و اقسام آن

پرسش :

روزه چیست و بر چند قسم است؟

پاسخ :
روزه یعنی شخص تصمیم داشته باشد برای انجام دادن فرمان خداوند، از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می کند، انجام ندهد(1) و چهار قسم است:
الف. روزۀ واجب؛ ب. روزۀ مستحب؛ ج. روزه حرام؛ د. روزۀ مکروه.

اما روزه های واجب اقسامی دارد، از جمله:
1. روزۀ ماه مبارک رمضان؛
2. روزۀ قضا؛
3. روزۀ کفاره؛
4. روزه ای که به واسطۀ نذر یا عهد یا قسم واجب شده است؛
5. روزه ای که به واسطۀ اجاره یا شرط ضمن عقد واجب شده است؛
6. روزۀ عوض از قربانی حج تمتع که توضیح آن در بحث روزۀ مسافر می آید؛
7. روزۀ روز سوم ایام اعتکاف؛
8. روزه های فوت شدۀ پدر که برعهدۀ پسر بزرگ تر است.

پی‌نوشت‌:
1- از باب مقدمۀ علمی، برای اینکه فرد یقین کند تمام مدتِ اذان صبح تا مغرب را روزه بوده است، باید مقدار کمی پیش از اذان صبح و مقدار اندکی هم بعد از مغرب، از انجام دادن کاری که روزه را باطل می کند، خودداری کند. گفتنی است وجوب امساک لحظه ای قبل از اذان صبح، به جهت رعایت مقدمۀ علمی، به شخصی اختصاص دارد که زمان دقیق اذان صبح و طلوع فجر را می داند و شامل شخصی نمی شود که زمان اذان صبح را نمی داند و شک دارد که فجر طلوع کرده است یا نه و بر وی واجب نیست تا زمانی که یقینیا اطمینان نکرده یا به طریق شرعی مُحرز نشده که روز (طلوع فجر) فرا رسیده است، از ارتکاب مفطرات اجتناب کند؛ مگر اینکه شخص بداند اگر امساک مذکور را رعایت نکند، خوردن یا آشامیدن وی مثلاً هرچند در بعضی از روزهایی که روزه بر او واجب است، بعد از اذان صبح واقع می شود که دراین صورت رعایت احتیاط مذکور لازم است. امادربارۀ فردی که شک دارد مغرب شده است یا نه، در هر حال، باید از ارتکاب مفطرات تازمانی که یقین یا اطمینان نکرده یا به طریق شرعی مُحرز نشده که شب فرارسیده است، اجتناب کند (نک: عروة الوثقی، فصل فی الزمان الذی یصح الصوم).

منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.