حکم روزه دختربچه یا کسانی که کارهای سخت دارند

پرسش :

آیا روزه ماه رمضان بر دخترانی که تازه به سن بلوغ رسیده اند یا کسانی که کارهای سخت دارند، واجب است؟(1)

پاسخ :
چنانچه روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان برای آنان ضرر قابل توجه دارد و موجب مریض شدن آنان می شود یا خوف مرض دارند، احکام مریض در مورد آنان جاری می شود؛ اما اگر روزه گرفتن برای آنان ضرر ندارد، لکن به علت مثلاً طولانی بودن روز و شدت گرما اتمام روزه بر آنان حَرَجی است و مشقّت فوق العاده دارد که عادتاً قابل تحمل نیست، باید روزه بگیرند(2) و هنگامی که به خاطر ضعف شدید یا احساس تشنگی زیاد، ادامۀ روزۀ ماه مبارک رمضان بر آنان حَرَجی شد، می توانند آب بیاشامند یا غذا بخورند؛ ولی روزۀ آن ها باطل می شود و باید(3) در بقیۀ روز نیز از انجام کاری که روزه را باطل می کند، خودداری نمایند (تمام مراجع عظام تقلید).

اما دربارۀ مقدار خوردن و آشامیدن:(4)
باید در خوردن و آشامیدن تنها به مقدار ضرورت اکتفا نمایند (آیات عظام وحید و صافی).
بنا بر احتیاط لازم، در خوردن و آشامیدن تنها به مقدار ضرورت اکتفا نمایند (مقام معظم رهبری و آیات عظام خویی، تبریزی و سیستانی).
می توانند به قدری که سیر نشوند، آب بیاشامند (آیت الله زنجانی).
باید در آشامیدن تنها به مقدار ضرورت اکتفا نمایند(5) (حضرت امام و آیات عظام گلپایگانی، فاضل، نوری و بهجت).

پی‌نوشت‌ها:
1- توضیح المسائل مراجع، اقتباس شده از مسئلۀ 1581 و 1583؛ عروة الوثقی، فصلفی شرایط صحة الصوم، الأمر السادس؛ خویی و وحید و تبریزی و سیستانی، منهاج الصالحین، مسئلۀ 1029 و 1030؛ صافی، هدایة العباد، مسئلۀ 1352، گلپایگانی، هدایة العباد، مسئلۀ 1353؛ استفتائات امام، ج 1، ص 319؛ گلپایگانی، مجمع المسائل، ج 1، ص283؛ استفتائات جدید رهبری، سؤال 68.
2- برخی از مراجع مثل آیت الله سیستانی فرموده اند: باید به قصد قربت مطلقه روزه بگیرند.
3- برخی از مراجع مثل مقام معظم رهبری و آیات عظام خویی و سیستانی امساک را بنا بر احتیاط واجب، لازم می دانند.
4- نک: توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ 1581؛ خویی و تبریزی و وحید و سیستانی، منهاج الصالحین، مسئلۀ 1030؛ استفتای کتبی خصوصی از مقام معظم رهبری و آیت الله صافی.
5- به رأی و نظری از مراجع مذکور دربارۀ مقدارخوردن دست نیافتیم؛ اما براساس قاعده، حکم خوردن و آشامیدن یکی است.

منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.