فراموشی اجزای نماز عیدین: سوال یک
پرسش :
اگر شخصی در نماز عیدین که در زمان غیبت امام زمان(عج) خوانده می شود غیر ارکان، مثل قرائت، تکبیرها، قنوت ها، یک سجده و یا تشهد را فراموش کند و به جا نیاورد وظیفه اش چیست؟(1)
پاسخ :
الف. بنابر احتیاط مستحب، آن را به قصد رجاء انجام دهد (حضرت امام، فاضل).
ب. بنابر احتیاط مستحب، آن را به جا آورد (اراکی).
ج. بنابر احتیاط واجب، بعد از نماز آن را به جا آورد (گلپایگانی، خویی، تبریزی، شبیری زنجانی، نوری، مکارم، صافی).
د. لازم است که بعد از نماز آن را به جا آورد (سیستانی).
ذ. اگر در نماز عید یک سجده از رکعت آخر یا تشهد را فراموش کند و کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باشد، برگردد و آن را به جا آورد و اگر سجده از رکعت قبل باشد، بنابر احتیاط واجب، آن را قضا کند (وحید).
باید برگردد و آن را به جا آورد (مقام معظم رهبری، مشهور).
الف. نمازش صحیح است و لازم نیست برگردد و آن را به جا آورد؛ اما نسبت به قضای سجده یا تشهد بحث آن گذشت (فاضل و مکارم).
ب. در جریان احکام نافله برای این دو نماز، اشکال است؛ لذا مراعات مقتضای احتیاط دربارۀ آن، ترک نشود(2)(خویی، تبریزی، وحید، سیستانی).
پی نوشت:
1- توضیح المسائل مراجع، مسأله 1532و153؛ وحید، توضیح المسائل، مسأله 1540؛ عروة الوثقی، کتاب الصلوة، فصل فی الخلل الواقع فی الصلاة، مسأله 15و18؛ خویی، تبریزی، وحید، سیستانی، منهاج الصالحین، مسأله 960.
2- مثال: اگر فرد حمد و سوره نماز عید را فراموش کرده و در رکوع یادش بیاید، مقتضای مراعات احتیاط آن است؛ پس می توان: الف. احکام نماز فریضه را در مورد آن جاری نماید؛ یعنی بنابر فوت محلّ تدارک حمد و سورۀ فراموش شده گذاشته و بدون تدارک آن به قصد رجاء نماز را ادامه داده و تمام کند سپس به آن اکتفاء نکرده و نماز را، به جهت امتثال امر استحبابی نماز عید، دوباره اعاده نماید؛ ب. احکام نماز نافله را در مورد آن جاری نماید؛ یعنی بنابر باقی بودن محلّ تدارک حمد و سورۀ فراموش شده گذاشته و برگشته و حمد و سوره و رکوع را به قصد رجاء به جا آورده و نماز را به قصد رجاء ادامه داده و تمام کند؛ سپس به آن اکتفانکرده و آن را، به جهت امتثال امر استحبابی نماز عید، اعاده نماید؛ همچنان که فرد می تواند نماز را رها نموده و با ارتکاب مبطل، مثل روبرگرداندن از قبله، نماز را بشکند و سپس آن را دوباره بخواند یا در مورد این مسأله با رعایت الأعلم فالأعلم به مجتهد دیگر مراجعه نموده و به فتوای مجتهد مذکور عمل نماید.
منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.
1. اگر بعداز نماز یادش آمد، نمازش صحیح است؛ اما نسبت به قضای سجده یا تشهد:
الف. بنابر احتیاط مستحب، آن را به قصد رجاء انجام دهد (حضرت امام، فاضل).
ب. بنابر احتیاط مستحب، آن را به جا آورد (اراکی).
ج. بنابر احتیاط واجب، بعد از نماز آن را به جا آورد (گلپایگانی، خویی، تبریزی، شبیری زنجانی، نوری، مکارم، صافی).
د. لازم است که بعد از نماز آن را به جا آورد (سیستانی).
ذ. اگر در نماز عید یک سجده از رکعت آخر یا تشهد را فراموش کند و کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باشد، برگردد و آن را به جا آورد و اگر سجده از رکعت قبل باشد، بنابر احتیاط واجب، آن را قضا کند (وحید).
2. اگر قبل از داخل شدن در رکن بعدی یادش آمد:
باید برگردد و آن را به جا آورد (مقام معظم رهبری، مشهور).
3. اگر بعداز داخل شدن در رکن بعدی یادش آمد:
الف. نمازش صحیح است و لازم نیست برگردد و آن را به جا آورد؛ اما نسبت به قضای سجده یا تشهد بحث آن گذشت (فاضل و مکارم).
ب. در جریان احکام نافله برای این دو نماز، اشکال است؛ لذا مراعات مقتضای احتیاط دربارۀ آن، ترک نشود(2)(خویی، تبریزی، وحید، سیستانی).
پی نوشت:
1- توضیح المسائل مراجع، مسأله 1532و153؛ وحید، توضیح المسائل، مسأله 1540؛ عروة الوثقی، کتاب الصلوة، فصل فی الخلل الواقع فی الصلاة، مسأله 15و18؛ خویی، تبریزی، وحید، سیستانی، منهاج الصالحین، مسأله 960.
2- مثال: اگر فرد حمد و سوره نماز عید را فراموش کرده و در رکوع یادش بیاید، مقتضای مراعات احتیاط آن است؛ پس می توان: الف. احکام نماز فریضه را در مورد آن جاری نماید؛ یعنی بنابر فوت محلّ تدارک حمد و سورۀ فراموش شده گذاشته و بدون تدارک آن به قصد رجاء نماز را ادامه داده و تمام کند سپس به آن اکتفاء نکرده و نماز را، به جهت امتثال امر استحبابی نماز عید، دوباره اعاده نماید؛ ب. احکام نماز نافله را در مورد آن جاری نماید؛ یعنی بنابر باقی بودن محلّ تدارک حمد و سورۀ فراموش شده گذاشته و برگشته و حمد و سوره و رکوع را به قصد رجاء به جا آورده و نماز را به قصد رجاء ادامه داده و تمام کند؛ سپس به آن اکتفانکرده و آن را، به جهت امتثال امر استحبابی نماز عید، اعاده نماید؛ همچنان که فرد می تواند نماز را رها نموده و با ارتکاب مبطل، مثل روبرگرداندن از قبله، نماز را بشکند و سپس آن را دوباره بخواند یا در مورد این مسأله با رعایت الأعلم فالأعلم به مجتهد دیگر مراجعه نموده و به فتوای مجتهد مذکور عمل نماید.
منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.
