وقتی مهمان، نان خور میزبان محسوب می شود | سوال یک
پرسش :
مهمان در چه صورت نان خور میزبان محسوب می شود؟
پاسخ :
1. صدق انفاق فعلی کافی است (آیات عظام گلپایگانی، اراکی، صافی، نوری).(1)
2. فطره مهمان یک شبه بر عهده خود اوست (رهبر معظم انقلاب).(2)
3. یک امر عرفی است و عرفاً به مهمان یک شبه نان خور نمی گویند (آیت الله فاضل).(3)
4. مهمانی که تصمیم دارد مدتی نزد میزبان بماند (آیت الله مکارم:چهار یا پنج روز، کافی است).(4)
5. اگر قبل از غروب آفتاب وارد شود و تصمیم دارد مدتی طولانی نزد میزبان بماند (آیت الله زنجانی).(5)
6. مهمان بودن برای مدت کوتاهی کافی است، مثل مهمانی که شب عید را نزد میزبان می ماند (آیات عظام خویی، وحید).(6)
7. اگر یک روز در منزل صاحبخانه بماند نان خور محسوب می شود. همچنین اگر شب عید فطر یا دو سه شب قبل از آن آمده و تا روز عید فطر در خانه مانده، فطرۀ او به عهدۀ صاحب خانه است (آیت الله تبریزی).(7)
8. اگر مهمان شب در منزل میزبان بماند و میزبان هم امکانات رفاهی لازم را برایش فراهم نماید و متکفّل مخارج او شود؛ هرچند مهمان چیزی نخورد یا با غذای خودش افطار نماید نان خور محسوب می شود (آیت الله سیستانی).(8)
9. ملاک وجوب فطریه مهمان بر میزبان، صدق مهمان در وقت مخصوص است؛ یعنی فطرۀ کسی که پیش از برآمدن هلال ماه شوال مهمان شخص دیگری شده، بر میزبان واجب است؛ به شرط آنکه برای خوردن غذا به منزل او آمده باشد، هرچند بعداً مانعی پیش آید که نتواند غذا صرف کند (آیت الله بهجت).(9)
10. لازم است مهمان قصد داشته باشد مدتی(10) نزد میزبان باقی بماند تا به او نان خور گفته شود (حضرت امام).(11)
نکته: به طور کلی برای صدق نان خور بودن مهمان و وجوب زکات فطره بر میزبان:
1. صدق انفاق فعلی کافی است (آیات عظام گلپایگانی، اراکی، بهجت، صافی، نوری).
2. ماندن یک شب برای نان خورشدن کافی است (آیات عظام خویی، تبریزی، سیستانی، وحید).
3. ماندن یک شب برای نان خورشدن کافی نیست (رهبر معظم انقلاب،آیات عظام فاضل، مکارم، زنجانی).
پی‌نوشت:
1- گلپایگانی، هدایه العباد، مسأله 1581؛ صافی، هدایه العباد، مسأله 1580؛ ذیل توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1995.
2- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری به نشانی: www.Leader.ir، احکام روزه، سوال 226.
3- فاضل، جامع المسائل، ج 2، ص187، سوال 37؛ موسوعه فقهی جامعه الزهرا، مجموع احکام3، مبحث روزه، زکات فطره.
4- ذیل توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1995؛ مکارم، استفتائات، ج 3، سوال 349.
5- ذیل توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1995.
6- خویی و وحید، منهاج الصالحین، ج 2، زکات فطره، مسأله 1172.
7- تبریزی، استفتائات، ج 1، سوال 777 و 778.
8- سیستانی، مجموعه استفتائات زکات فطره، مسأله 8.
9- بهجت، استفتائات، ج 2، سوال 3334 و 3335.
10- ایشان مدت خاصی را مشخص نکرده اند و متن عروه به این صورت است: «و کذا تجب عن الضیف، بشرط صدق کونه عیالًا له و إن نزل علیه فی آخر یوم من رمضان، بل و إن لم یأکل عنده شیئاً، لکن بالشرط المذکور و هو صدق العیلوله علیه عند دخول لیله الفطر، بأن یکون بانیاً علی البقاء عنده مدّه و مع عدم الصدق تجب علی نفسه.»
11- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی من تجب عنه.
منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.
1. صدق انفاق فعلی کافی است (آیات عظام گلپایگانی، اراکی، صافی، نوری).(1)
2. فطره مهمان یک شبه بر عهده خود اوست (رهبر معظم انقلاب).(2)
3. یک امر عرفی است و عرفاً به مهمان یک شبه نان خور نمی گویند (آیت الله فاضل).(3)
4. مهمانی که تصمیم دارد مدتی نزد میزبان بماند (آیت الله مکارم:چهار یا پنج روز، کافی است).(4)
5. اگر قبل از غروب آفتاب وارد شود و تصمیم دارد مدتی طولانی نزد میزبان بماند (آیت الله زنجانی).(5)
6. مهمان بودن برای مدت کوتاهی کافی است، مثل مهمانی که شب عید را نزد میزبان می ماند (آیات عظام خویی، وحید).(6)
7. اگر یک روز در منزل صاحبخانه بماند نان خور محسوب می شود. همچنین اگر شب عید فطر یا دو سه شب قبل از آن آمده و تا روز عید فطر در خانه مانده، فطرۀ او به عهدۀ صاحب خانه است (آیت الله تبریزی).(7)
8. اگر مهمان شب در منزل میزبان بماند و میزبان هم امکانات رفاهی لازم را برایش فراهم نماید و متکفّل مخارج او شود؛ هرچند مهمان چیزی نخورد یا با غذای خودش افطار نماید نان خور محسوب می شود (آیت الله سیستانی).(8)
9. ملاک وجوب فطریه مهمان بر میزبان، صدق مهمان در وقت مخصوص است؛ یعنی فطرۀ کسی که پیش از برآمدن هلال ماه شوال مهمان شخص دیگری شده، بر میزبان واجب است؛ به شرط آنکه برای خوردن غذا به منزل او آمده باشد، هرچند بعداً مانعی پیش آید که نتواند غذا صرف کند (آیت الله بهجت).(9)
10. لازم است مهمان قصد داشته باشد مدتی(10) نزد میزبان باقی بماند تا به او نان خور گفته شود (حضرت امام).(11)
نکته: به طور کلی برای صدق نان خور بودن مهمان و وجوب زکات فطره بر میزبان:
1. صدق انفاق فعلی کافی است (آیات عظام گلپایگانی، اراکی، بهجت، صافی، نوری).
2. ماندن یک شب برای نان خورشدن کافی است (آیات عظام خویی، تبریزی، سیستانی، وحید).
3. ماندن یک شب برای نان خورشدن کافی نیست (رهبر معظم انقلاب،آیات عظام فاضل، مکارم، زنجانی).
پی‌نوشت:
1- گلپایگانی، هدایه العباد، مسأله 1581؛ صافی، هدایه العباد، مسأله 1580؛ ذیل توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1995.
2- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری به نشانی: www.Leader.ir، احکام روزه، سوال 226.
3- فاضل، جامع المسائل، ج 2، ص187، سوال 37؛ موسوعه فقهی جامعه الزهرا، مجموع احکام3، مبحث روزه، زکات فطره.
4- ذیل توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1995؛ مکارم، استفتائات، ج 3، سوال 349.
5- ذیل توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1995.
6- خویی و وحید، منهاج الصالحین، ج 2، زکات فطره، مسأله 1172.
7- تبریزی، استفتائات، ج 1، سوال 777 و 778.
8- سیستانی، مجموعه استفتائات زکات فطره، مسأله 8.
9- بهجت، استفتائات، ج 2، سوال 3334 و 3335.
10- ایشان مدت خاصی را مشخص نکرده اند و متن عروه به این صورت است: «و کذا تجب عن الضیف، بشرط صدق کونه عیالًا له و إن نزل علیه فی آخر یوم من رمضان، بل و إن لم یأکل عنده شیئاً، لکن بالشرط المذکور و هو صدق العیلوله علیه عند دخول لیله الفطر، بأن یکون بانیاً علی البقاء عنده مدّه و مع عدم الصدق تجب علی نفسه.»
11- عروة الوثقی، ج 2، زکات فطره، فصل فی من تجب عنه.
منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.
