احکام عزاداری | ایام عزاداری: سوال بیست و شش

پرسش :

سالروز ولادت امام هفتم (علیه السلام)، مقارن با ایّام سوگوارى حضرت سیّدالشّهدا (علیه السلام) و یارانش مى باشد، که جمع بین این دو در اذهان عمومى تا حدّى متناقض مى نماید. در حالى که نسبت به میلاد حضرت زینب کبرى (علیها السلام) که در ایّام فاطمیّه و در شعاع شهادت حضرت زهرا (علیها السلام) قرار گرفته، این مشکل به ذهن نمى آید. در مقایسه این دو، نکات ذیل حائز اهمیّت است: 1. فاصله زمانى ولادت امام موسى بن جعفر (علیه السلام)، هفتم صفر، بنابر تنها روایت موجود، از شهادت امام حسین (علیه السلام) حدود 26 روز مى باشد. در حالى که میلاد حضرت زینب (علیها السلام)، پنجم جمادى الاولى، با شهادت حضرت فاطمه (علیها السلام)(سیزده جمادى الاولى) هشت روز فاصله دارد. 2. بى شک مقام و مرتبت حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام) که هفتمین امام شیعیان است، از حضرت زینب (علیها السلام) که از مقام امامت برخوردار نیستند، بالاتر است. و به همین نسبت، میلادشان نیز اهمیّت بیشترى دارد. 3. با توجّه به احادیث معتبر، بر هیچ کس پوشیده نیست که در جمع معصومین (علیهم السلام)، شأن و منزلت بانوى محشر، مرکز اتّصال نبّوت به ولایت، امّ الائمّه، حضرت زهرا (علیها السلام) نیز از فرزندش امام حسین (علیه السلام) والاتر است؛ ولى با کمال تعجّب محافل مذهبى در سالروز میلاد حضرت زینب (علیها السلام) به جشن و سرور پرداخته، لکن به زادروز آن امام همام اهتمام نورزیده، و مع الاسف بى توجّه از کنار آن مى گذرند، بلکه عموم مذهبى ها در برخورد با مجلسى تحت عنوان بزرگداشت ولادت حضرتش، به طرح اشکال مى پردازند. لطفاً در این راستا به دو سؤال زیر پاسخ فرمایید الف) نظر حضرت عالى در مورد موضوع فوق چیست؟ ب) با عنایت به مقدّمه طولانى بالا و موارد سه گانه فوق الذّکر، آیا برپایى محفل میلاد زادروز حضرت امام موسى بن جعفر (علیه السلام)، و ذکر میلاد آن بزرگوار، و ابراز سرور و شادى توسّط محبّان آن حضرت، خلاف شرع است؟

پاسخ :
جواب: الف) با توجّه به اینکه معمول شیعه آن است که عزادارى امام حسین (علیه السلام) را تا اربعین ادامه مى دهد، و در پایان ماه صفر نیز وفات هاى متعدّدى است. به خاطر این جهات مختلف، کلّ دو ماه محرّم و صفر در عرف پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السلام) به عنوان دو ماه سوگوارى معروف شده است. به همین دلیل از برگزارى جشن عروسى در تمام این دو ماه اجتناب مى کنند. از این جهت تولّد امام کاظم (علیه السلام) تحت الشعاع مصائب مختلف مجموع این دو ماه قرار گرفته است. در حالى که مسأله تولّد حضرت زینب (علیها السلام) در مقایسه با شهادت زهراى مرضیّه (علیها السلام) این چنین نیست. علاوه بر این، در بعضى روایات(1) نیز آمده که بعد از وقایع کربلا تا چهل روز آثار عزاى آن حضرت در طبیعت نیز بوده است. این نکته نیز فراموش نشود که طبق بعضى روایات(2) معروف، روز هفتم ماه صفر، روز شهادت امام حسن مجتبى(علیه السلام) است. به خصوص اینکه ولادت حضرت زینب(علیها السلام) قبل از شهادت زهراى مرضیّه (علیها السلام) است.

ب) خلاف شرع نیست؛ ولى اولى آن است که حرمت اربعین (چهل روز شهادت)، مقدّم داشته شود.

پی‌نوشت‌ها:
1. کامل الزیارات، ص 183، ح 251 .
2. بحارالانوار، ج 44، ص 134 .

منبع: احکام عزاداری، مطابق با فتاوای آیت الله العظمی مکارم (دام ظله)، تهیه و تنظیم: مهدی دربانی، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه السلام، 1388.