احکام امانت | سوال هفت

پرسش :

با توجّه به مادّه 614 قانون مدنى که اشعار مى دارد: «امین ضامن تلف یا نقصان مالى که به او سپرده شده نمى باشد، مگر در صورت تعدّى یا تفریط» چوپانى بر اساس عرف محلّى گوسفندان تعدادى از اهالى یک روستا را در اوایل فصل بهار تحویل، و پس از تعلیف در مراتع و صحرا در فصل پائیز آنها را مجدّداً به صاحبان آن اعاده مى نماید. در حالى که 60 رأس از گوسفندان مورد ودیعه در فصل تابستان به شکل نامعلومى معدوم مى گردند. با توجّه به این که چوپان ها دو نفر بوده و هر یک، از تعدادى اهالى گوسفند به ودیعه گرفته لیکن به خاطر اداره کردن بهتر آنها، خود تصمیم گرفته اند، به صورت اشتراکى گوسفندان را در قالب یک گله تعلیف نمایند، و هر یک از دو چوپان، دیگرى را متّهم به معدوم نمودن گوسفندان مورد ودیعه مى نماید، صاحبان آنها به چوپان خود مراجعه و مطالبه خسارت گوسفندان را نموده اند. یکى از چوپان ها مدّعى است در شبى که گوسفندان معدوم گردیده اند در گوسفند سرا حضور نداشته و به روستایى عزیمت و صبح به محل نگهدارى گوسفندان مراجعه نموده است. چوپانِ مدعى بر عدم حضور، اذن خاص و اجازه سپردن گوسفندان مورد ودیعه خود به چوپان دیگر را نداشته است سؤالاتى در این خصوص مطرح است: الف) سپردن گوسفندان به چوپان دیگر بدون اذن مودع، تعدّى یا تفریط محسوب مى شود، تا موجب ضمان گردد؟ ب) در صورت داشتن ضمان به لحاظ قیمتى بودن گوسفند، آیا قیمت یوم التلف ملاک خسارت است یا یوم الاداء؟ ج) آیا خسارت ناشى از عدم النّفع قابل مطالبه و وصول است؟

پاسخ :
الف: در فرض سؤال چوپانى که در ابتدا گوسفندان به او سپرده شده ضامن است.

ب: ملاک قیمت یوم الاداء است.

ج: خسارت ناشى از این گونه عدم النفع ها قابل وصول نیست.

منبع: استفتائات جدید (ج 4)، آیت‌‌ الله العظمی مکارم، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، 1393.